Η 8χρονη Χαρά έκλαιγε επειδή ήθελε να πάει στο πάρτι της φίλης της όπου θα διανυκτέρευαν όλες οι φίλες, αλλά συγχρόνως έκλαιγε κι επειδή δεν ήθελε να πάει. Ήθελε να είναι κι εκείνη σαν τις άλλες φίλες της, οι οποίες πίστευαν ότι το να μείνουν μακριά απ’ το σπίτι για μια βραδιά θα ήταν μια υπέροχη εμπειρία, αλλά και μόνο η σκέψη πως θα έμενε μακριά απ’το σπίτι της όλη την νύχτα την τρόμαζε.
Παρόλο που η κατάκτηση της αυτονομίας είναι ένας φυσιολογικός αναπτυξιακός στόχος της σχολικής ηλικίας, δεν είναι πάντα εύκολος. Σύμφωνα με τον Charles E. Schaefer και την Theresa Foy DiGeronimo στο βιβλίο τους Ages and Stages, τα παιδιά αυτής της ηλικίας θέλουν να είναι ανεξάρτητα και μόνα τους. Την ίδια στιγμή, όμως, φοβούνται να απομακρυνθούν απ’την ασφάλεια του σπιτιού. Αυτή η εναλλαγή εξελίσσεται σε κάτι αναμφίβολα δύσκολο, ιδίως όταν οι γονείς βρίσκονται επίσης, σε σύγχυση για το αν θα πρέπει να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αυτονομηθούν ή να τα κρατήσουν κοντά στην ασφάλεια του σπιτιού.
Θα πρέπει άραγε οι γονείς της Χαράς να την ενθαρρύνουν να πάει στο πάρτι της φίλης της και να προσπαθήσει να κοιμηθεί εκεί; Ή θα πρέπει να την ενθαρρύνουν να μείνει στο σπίτι, όπου αισθάνεται άνετα;
Αν θέλετε τα παιδιά σας μεγαλώνοντας να γίνουν ανεξάρτητα και με αυτοπεποίθηση θα πρέπει να τα ενθαρρύνετε να δοκιμάζουν νέα πράγματα μακριά από την ασφάλεια της οικογένειας. Αυτό το θάρρος ενισχύεται όταν οι γονείς κάνουν δύο βήματα πίσω και προσφέρουν ένα δίχτυ ασφαλείας στα παιδιά όταν πέφτουν. Για να το κάνετε αυτό θα πρέπει να σταματήσετε την συνήθεια να λύνετε εσείς όλα τα διλήμματα του παιδιού σας.
Το πρώτο βήμα των παιδιών προς την ανεξαρτησία είναι η επίλυση των προβλημάτων τους χωρίς την βοήθεια άλλων.
Αν το παιδί σας αποφασίσει να μην πάει στο μάθημα πιάνου αυτή την εβδομάδα, αφήστε το να αντιμετωπίσει τις συνέπειες στο επόμενο μάθημα. Εάν ένα παιδί που κανονικά είναι ευσυνείδητο με τα μαθήματά του, τεμπελιάσει και αποφασίσει να μην κάνει την εργασία του ένα απόγευμα, αφήστε το να νιώσει τη συγκίνηση της εξέγερσης και στην συνέχεια να πληρώσει το τίμημα στο σχολείο. Αν το παιδί δεν θέλει να φάει βραδινό αφήστε το να μην φάει για ένα βράδυ. Η αυτονομία έχει να κάνει με την λήψη αποφάσεων και την αντιμετώπιση των συνεπειών αυτών των αποφάσεων.
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΔΕΝ ΘΑ ΕΡΘΟΥΝ ΠΟΤΕ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΑ ΜΕ ΤΙΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΑΛΛΟΣ ΠΑΙΡΝΕΙ ΠΑΝΤΑ ΤΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ.
Αυτή η προσέγγιση «λύσε το μόνος σου» δεν σημαίνει ότι το παιδί δεν έχει ανάγκη καθοδήγησης.
Η μαμά της Χαράς μπορεί να βοηθήσει με το να καθοδηγήσει την κόρη της να εξετάσει τα αρνητικά και τα θετικά των αποφάσεών της. Ένας γονιός που είναι καλός ακροατής, αφήνει τα παιδιά να σκεφτούν τα πράγματα μεγαλόφωνα. Σ’αυτήν την περίπτωση, όποια απόφαση κι αν πάρει η Χαρά, δεν θα πληγωθεί κανείς. Η μητέρα της μπορεί να βοηθήσει πιο αποτελεσματικά αφήνοντάς την να αποφασίσει κι έπειτα να στηρίξει την απόφασή της.
Αν τελικά αποδειχθεί πως το παιδί έκανε κακή επιλογή (επειδή τελικά αποφάσισε να πάει, αλλά μετά τηλεφώνησε στην μητέρα της τα μεσάνυχτα ζητώντας να επιστρέψει σπίτι) δεν έχει συμβεί κάτι σοβαρό, όσο η μητέρα της εξακολουθεί να την υποστηρίζει. Η Χαρά θα χάσει την εμπιστοσύνη στην ικανότητά της να παίρνει σωστές αποφάσεις μόνη της, αν η μητέρα της της πει κάτι όπως:
«Το ήξερα ότι δεν θα μπορούσες εκεί την νύχτα». Το δίχτυ ασφαλείας της οικογένειας είναι εκεί για να επαινεί τα παιδιά όταν κάνουν μία προσπάθεια. Να τα ενθαρρύνει να προσπαθήσουν ξανά στο μέλλον.
«Το ήξερα ότι δεν θα μπορούσες εκεί την νύχτα». Το δίχτυ ασφαλείας της οικογένειας είναι εκεί για να επαινεί τα παιδιά όταν κάνουν μία προσπάθεια. Να τα ενθαρρύνει να προσπαθήσουν ξανά στο μέλλον.
Η προσέγγιση λύσε το μόνος σου, που οδηγεί στην αυτονομία, γίνεται λιγότερο κατάλληλη όταν τα παιδιά θέλουν να δοκιμάσουν κάτι τέτοιο που ίσως είναι επικίνδυνο. Θα πρέπει να αφήσετε το 9χρονο παιδί σας να περπατήσει μόνο του 10 τετράγωνα για να πάει στο σπίτι του φίλου του; Θα πρέπει να αφήσετε το 7χρονο παιδί σας να πάει μόνο του σε μια δημόσια τουαλέτα;
Πόση ανεξαρτησία μπορεί να διαχειριστεί ένα παιδί σχολικής ηλικίας;
Αυτές οι ερωτήσεις δεν έχουν σωστές και λανθασμένες απαντήσεις. Αλλά υπάρχουν κάποιες γενικές οδηγίες, τις οποίες μπορείτε να ακολουθείτε όταν έχετε αμφιβολίες:
Πάνω από όλα η ασφάλεια
Αν το παιδί σας θέλει να κάνει κάτι που εσείς θεωρείτε ότι δεν έχει ακόμα την ορθή κρίση να κάνει με ασφάλεια, μην διστάσετε να του πείτε όχι. Για παράδειγμα, τα παιδιά της Α’ Δημοτικού, σπάνια έχουν την ικανότητα να διασχίσουν μόνα τους έναν πολυσύχναστο δρόμο. Η προσοχή τους αποσπάται εύκολα και δεν έχουν την εμπειρία να κρίνουν την ταχύτητα και την απόσταση ενός αυτοκινήτου.
Βρείτε μία μέση λύση
Αν το παιδί σας θέλει να κάνει ένα τεράστιο βήμα προς την ανεξαρτητοποίηση, συμβιβαστείτε αφήνοντάς το να κάνει ένα μικρότερο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση. Αν για παράδειγμα, η κόρη σας θέλει να περπατήσει μόνη της μέχρι το σχολείο κάντε της μια αντιπρόταση: Να περπατήσει μόνη της τα τελευταία δύο τετράγωνα – έτσι ώστε να μπορείτε να την βλέπετε.
Προσαρμοστείτε στην περίσταση
Αν ο γιος σας θέλει να πάει μόνος του σε μια δημόσια τουαλέτα, ίσως μπορείτε να του κάνετε το χατήρι αν βρίσκεστε σε μια τοπική βιβλιοθήκη, αλλά μην τον αφήσετε να πάει, αν είστε σε έναν τεράστιο ζωολογικό κήπο της πόλης σας.
Γνωρίστε το παιδί σας
Πάρτε αποφάσεις σχετικά με την αυτονομία του βασισμένοι στο πόσο καλά μπορεί το παιδί σας να χειριστεί καταστάσεις ευθύνης. Αν συστηματικά μπορεί να ακούει και να ακολουθεί οδηγίες, δείχνει ότι είναι έτοιμο για κάποια ελευθερία. Αν πάλι δεν μπορεί να θυμηθεί να φέρει στο σπίτι όλα τα βιβλία απ’το σχολείο, δεν είναι έτοιμο ν’αναλάβει ευθύνες.
Προσέξτε την πίεση των συνομηλίκων
Το ότι κάποιο άλλο παιδί το αφήνει η μητέρα του να πάει σινεμά μόνο του χωρίς να συνοδεύεται από ενήλικα, δεν σημαίνει ότι κι εσείς πρέπει να αφήσετε το παιδί σας να κάνει το ίδιο.
Κάθε οικογένεια έχει τις δικές του απόψεις για την ελευθερία και την ανεξαρτησία του παιδιού. Πάρτε τις αποφάσεις βασισμένη στην δική σας κρίση, και τις μοναδικές ικανότητες και ανάγκες του δικού σας παιδιού.
Το να γίνει ένα παιδί ανεξάρτητο είναι μια σταδιακή διαδικασία με πολλές άκυρες εκκινήσεις και πολλά σκαμπανεβάσματα. Είναι μια δύσκολη μεταβατική περίοδος για το παιδί, και συνήθως και για τους γονείς.
Ωστόσο, δίνοντας στο πολυαγαπημένο σας παιδί την ελευθερία να ξεγλιστρήσει μακριά απ’την ασφάλεια του σπιτιού, του κάνετε ένα ανεκτίμητο δώρο, που ενισχύει την εξέλιξή του σ’έναν άνθρωπο αυτόνομο και με αυτοπεποίθηση.