Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας κατά DSM-IV (Attention Deficit Hyperactivity Disorder, ADHD) ή Υπερκινητική Διαταραχή (Hyperkinetic Disorder, HD) κατά ICD-10, είναι μια συμπεριφορική διαταραχή της παιδικής ηλικίας και χαρακτηρίζεται από ακατάλληλη για την ηλικία Απροσεξία, Υπερκινητικότητα και Παρορμητικότητα.
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας εμφανίζεται για πρώτη φορά στην παιδική ηλικία και συχνά συνεχίζεται στην ενήλικη ζωή.
Συμπτώματα απροσεξίας:
- Το παιδί με ΔΕΠΥ συχνά δεν καταφέρνει να εστιάσει την προσοχή του/της σε λεπτομέρειες ή κάνει λάθη απροσεξίας στα σχολικά μαθήματα ή σε άλλες δραστηριότητες.
- Συχνά δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή του/της ή να συμμετάσχει σε δραστηριότητες και παιχνίδια.
- Συχνά φαίνεται να μην ακούει όταν του μιλάει κάποιος.
- Συχνά δεν ακολουθεί τις οδηγίες και δεν καταφέρνει να αντεπεξέλθει στα μαθήματα ή στις δουλειές του σπιτιού (όχι λόγω εναντιωματικής συμπεριφοράς ή έλλειψης κατανόησης των οδηγιών).
- Συχνά δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές και δραστηριότητες.
- Συχνά αποφεύγει, αντιπαθεί ή είναι απρόθυμος να ασχοληθεί με δουλειές που απαιτούν παρατεταμένη διανοητική προσπάθεια (όπως σχολικά μαθήματα και μελέτη).
- Συχνά χάνει πράγματα που είναι απαραίτητα για δουλειές ή δραστηριότητες (ψαλίδια, μαρκαδόρους, κασετίνα κτλ).
- Η προσοχή του/της διασπάται συχνά από εξωτερικά ερεθίσματα.
- Ξεχνάει συχνά πράγματα που σχετίζονται με καθημερινές δραστηριότητες.
Συμπτώματα παρορμητικότητας/υπερκινητικότητας:
- Το παιδί με ΔΕΠΥ συχνά κινεί νευρικά τα χέρια ή τα πόδια του ή στριφογυρνάει στην καρέκλα του.
- Σηκώνεται συχνά από τη θέση του στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις όπου απαιτείται να παραμείνει καθισμένο (κινηματογράφος, σεμινάριο κτλ.).
- Συχνά τρέχει τριγύρω ή σκαρφαλώνει σε περιπτώσεις όπου αυτό είναι ανάρμοστο (π.χ κατά τη διάρκεεια του μαθήματος ή σε μια κοινωνική εκδήλωση).
- Συχνά δυσκολεύεται να παίξει ή να ασχοληθεί ήσυχα με ψυχαγωγικές δραστηριότητες.
- Είναι συχνά υπερδραστήριο και υπερκινητικό.
- Συχνά μιλάει αδιάκοπα.
- Συχνά βιάζεται να απαντήσει προτού ακούσει ολόκληρη την ερώτηση.
- Συχνά δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του.
- Συχνά διακόπτει τους άλλους ή παρεμβαίνει σε συζητήσεις.
Τα τελευταία χρόνια έχει εγκαταλειφθεί η άποψη ότι η ΔΕΠΥ αφορά μόνο τα παιδιά. Αντίθετα, έχει διαπιστωθεί ότι το ένα τρίτο των ατόμων με ΔΕΠΥ εξακολουθεί να πληροί τα κριτήρια για τη διάγνωση της διαταραχής κατά την ενηλικίωση τους (Lie, 1992).
Ως προγνωστικούς παράγοντες για την παραμονή της ΔΕΠΥ και στην ενήλικη ζωή έχουμε τους εξής:
- Ένταση συμπτωμάτων.
- Υψηλά ποσοστά συννόσησης (ιδίως με διαταραχές της διάθεσης, αγχώδεις διαταραχές και διαταραχές της επικοινωνίας).
- Οικογενειακό ιστορικό ΔΕΠΥ.
- Ψυχοκοινωνικές δυσκολίες.
- Ψυχοπαθολογία γονέων.
Γι'αυτό είναι πολύ σημαντικό οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν εγκαίρως τα πρώιμα συμπτώματα της ΔΕΠΥ προκειμένου να λάβει το παιδί την κατάλληλη υποστήριξη και παρέμβαση από τους ειδικούς.
Παράλληλα χρειάζεται να γίνει ψυχοεκπαίδευση στο οικογενειακό περιβάλλον προκειμένου να έχει την κατάλληλη στάση απέναντι στο παιδί. Όσο πιο έγκαιρα αντιμετωπίζεται ένα θέμα τόσο καλύτερη πρόγνωση έχουμε να μην συνεχιστεί στο μέλλον.
Πουλημενέα Γεωργία
Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχολόγος Υγείας (ΜSc)