O Αρριανός, γνωστός και ως Φλάβιος Αρριανός (Νικομήδεια, γύρω στο 95 μ.Χ. - γύρω στο 180 μ.Χ.) ήταν Έλληνας, Ρωμαίος πολίτης, συγγραφέας, ιστορικός, φιλόσοφος, γεωγράφος, πολιτικός και στρατιωτικός, έπαρχος της Καππαδοκίας (130-137 μ.Χ.), Αθηναίος πολίτης, Άρχων της Αθήνας, γνωστότερος για τα έργα του Αλεξάνδρου Ανάβασις και Ινδική.
Η ζωή του
Γεννήθηκε στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας(στην Βιθυνία) γύρω στο 95 μ.Χ. και πέθανε σ' αυτή γύρω στο 180 μ.Χ. Σπούδασε πρώτα στη Νικόπολη της Ηπείρου κοντά στο στωικό φιλόσοφο Επίκτητο και κατόπιν, μετά τον θάνατο του Επικτήτου (120 μ.Χ.) συνέχισε σπουδάζοντας στην Αθήνα, φιλοσοφική και ρητορική. Ο Αρριανός προς τιμήν του δασκάλου συνέγραψε το φιλοσοφικό έργο «Επικτήτου Διατριβαί», στο οποίο κατέγραψε τη διδασκαλία του Επικτήτου. Στα συγγραφικά του έργα είχε σαν παράδειγμα του τον Ξενοφώντα.
Ο Αδριανός (τότε Ρωμαίος αυτοκράτορας), που τον γνώρισε στην Αθήνα, εκτίμησε τις αρετές του και τον έκανε έπαρχο της Καππαδοκίας, για επτά χρόνια (130-137 μ.Χ.), αξίωμα που δόθηκε σε Έλληνα για πρώτη φορά από τους Ρωμαίους, του έδωσε τα δικαιώματα του Ρωμαίου πολίτη κι ο Αρριανός απόκτησε τ' όνομα Φλάβιος κι έγινε «υποκατάστατος ύπατος». Με τις διοικητικές ικανότητες και την ανδρεία του απόκρουσε τις επιδρομές του σκυθικού λαού των Αλανών εναντίον του Ρωμαϊκού κράτους, ενώ παράλληλα διακρίθηκε και για το έξοχο ερευνητικό του πνεύμα. Στην Αθήνα γύρισε ξανά αφότου έπαψε να είναι διοικητής στην Καππαδοκία, όπου πήρε τον τίτλο του Αθηναίου πολίτη και το 145 μ.Χ. διορίστηκε από τον Αδριανό άρχοντας των Αθηνών. Στα 171 μ.Χ. ήταν πρύτανης της Πανδιονίδας φυλής.
Γέρος πια άφησε την Αθήνα κι έφυγε για την πατρίδα του, όπου έγινε ιερέας της Δήμητρας και της Περσεφόνης. Η πιθανότερη ημερομηνία θανάτου είναι το 175 μ.Χ.
Τα έργα του
Τα έργα του είναι ιστορικά, φιλοσοφικά, γεωγραφικά και στρατιωτικά.
Ιστορικά
Από τα ιστορικά του το σπουδαιότερο και το καλύτερο, που διασώθηκε ολόκληρο, είναι η «Αλεξάνδρου Ανάβασις». Αποτελείται από εφτά βιβλία (προς μίμησην της «Κύρου Ανάβασις», του Ξενοφώντα) γραμμένα στην αττική διάλεκτο (ο Αρριανός ήταν γνωστός Αττικιστής της εποχής εκείνης). Περιγράφεται όχι μόνο η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου εναντίον της Περσίας, αλλά και ολόκληρη η ιστορία του με τα πιο κύρια στοιχεία. Ο Αρριανός πίστευε πως τα κατορθώματα του Μακεδόνα στρατηλάτη ήταν θέληση και έργο της ειμαρμένης και πως κανένας από τους ανθρώπους δεν έκανε έργα μεγαλύτερα από αυτόν. Στα ιστορικά αναφέρονται επίσης τα «Μετά τον Αλέξανδρον» σε δέκα βιβλία, τα «Βιθυνιακά» σε οκτώ βιβλία και τα «Παρθικά» σε δεκαεπτά βιβλία. Από αυτά τα έργα σώζονται σήμερα μόνο αποσπάσματα. Η καταγραφή της εκστρατείας του Μ.Αλεξάνδρου έγινε λόγω του θαυμασμού του Αρριανού για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Οι σημαντικότερες πηγές πληροφοριών της Αλεξάνδρου Ανάβασις ήταν από τα έργα προηγούμενων ιστοριογράφων που ασχολήθηκαν με τον Μ.Αλέξανδρο, του Πτολεμαίου και του Αριστόβουλου, των οποίων τα έργα θεωρούσε πιο αξιόπιστα από των υπολοίπων. Η Αλεξάνδρου Ανάβασις σαν μεταγενέστερο έργο, από την εποχή του Αλεξάνδρου, υστερεί σημαντικά στην αναφορά των πολιτικών του αποφάσεων ή της εκπολιτιστικής εκστρατείας του. Παρόλ' αυτά, η αντικειμενικότητα και η ακρίβεια του έργου του, επάνω στα ιστορικά γεγονότα, το κατατάσσουν στην πιο αξιόπιστη πηγή πληροφοριών για την αποστολή του Μ.Αλεξάνδρου. Άλλο σημαντικό ιστορικό του έργο είναι η «Ινδική», που γράφτηκε μετά την Αλεξάνδρου Ανάβασις και αναφέρεται στην ιστορία, στην γεωγραφία και στα ήθη των Ινδών και γράφτηκε σε ιωνική διάλεκτο, σε προσπάθεια του Αρριανού να αποδείξει ότι μπορούσε να χειριστεί άριστα την γλώσσα του Ηροδότου. Στην Ινδική γίνεται επίσης περιγραφή και για την εκστρατεία του μακεδονικού στόλου από τον Ινδό ως τον Ευφράτη ποταμό, στον περσικό κόλπο. Σημαντικότατη πηγή πληροφοριών του έργου του ήταν οι παρατηρήσεις του ναυάρχου του Μ. Αλεξάνδρου Νεάρχου του Κρητός, συγκεκριμένα μέσα από το έργο του «Παράπλους της Ινδικής». Λόγω της πνευματικής συνοχής της η Ινδική συχνά εκδίδεται μαζί με την Ανάβαση, σαν όγδοο βιβλίο.
Φιλοσοφικά
Φιλοσοφικά του έργα ήταν οι «Επικτήτου διατριβαί» (το έργο του, στο οποίο αναφέρεται στην διδασκαλία του Επικτήτου), οχτώ βιβλία, από τα οποία σώθηκαν τα τέσσερα πρώτα και το «Εγχειρίδιον Επικτήτου» (κείμενο μικρής εκτάσεως, που αποτελούσε περικοπή του Επικτήτου Διατριβαί) που σώθηκε ολόκληρο.
Γεωγραφικά
Γεωγραφικά ήταν «Περίπλους του Ευξείνου Πόντου», έργο με μεγάλη ακρίβεια και σαφήνεια, γιατί ο ίδιος έκανε αυτό το ταξίδι. Αναφέρεται πάνω σε γεωγραφικές, μετεωρολογικές και άλλες επιστημονικές παρατηρήσεις, τις περισσότερες εκ των οποίων τις έκανε ο ίδιος όταν ακόμη ήταν διοικητής στην Καππαδοκία. Ο περίπλους αυτός έγινε την περίοδο 130-131 στα παράλια του Εύξεινου Πόντου, από την Τραπεζούντα έως το Βυζάντιο. Το έργο αυτό, έγινε με την μορφή επιστολών προς τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό.
Στρατιωτικά
«Έκταξις κατ' Αλανών», το οποίο αναφέρεται στην διάταξη του ρωμαϊκού στρατού κατά των Αλανών και περιέχει σημαντικότατες πληροφορίες για τον τρόπο διαβίωσης και παραμέρισης των Ρωμαίων στρατιωτών στις επαρχίες (γράφτηκε το 137, όταν ο Αρριανός ήταν ακόμη διοικητής στην Καππαδοκία) και «Τέχνη Τακτική» όπου φανερώνεται η αξιόλογη πείρα του Αρριανού για την τακτική και τη στρατηγική του πολέμου (περιέχει κυρίως τις γνώσεις του Αρριανού για τις στρατιωτικές μεθόδους που ακολουθούσαν οι Ρωμαίοι και οι Έλληνες).
Άλλα έργα
Ο «Κυνηγετικός» ο οποίος συμπληρώνει το ομότιτλο έργο του Ξενοφώντα και τρεις βιογραφίες «Τιμολέοντος του Κορινθίου», «Δίωνος του Συρακουσίου» και «Τιλλιβόρου του ληστού» που δεν έχουν διασωθεί.
Από τα έργα του σώθηκαν τα περισσότερα, άλλα ακέραια και άλλα μόνον περικοπές τους, γιατί χρησιμοποιήθηκαν στα σχολεία για την ιστορική τους αλήθεια. Τα συγγραφικά έργα του Αρριανού αν και διαχειρίζονταν σε γενικές γραμμές εύκολα και ευνόητα στο πρότυπο, λόγω της αρχαίας αττικής διαλέκτου που χρησιμοποιούσε ο Αρριανός, σε κάποια σημεία αστοχούσε (κυρίως επάνω στην χρήση λέξεων με δευτερεύουσα ή ευκαιριακή σημασία αλλά και σε άλλες συντακτικές χρήσεις), με αποτέλεσμα να παρουσιάζεται κάποιες φορές μια έλλειψη ακριβείας στα έργα. Εντούτοις, τα έργα του Αρριανού εξακολουθούν να διακρίνονται για την παραστατικότητα, την συνοπτικότητα και την αμεροληψία τους.
Περισσότερες βιογραφίες εδώ.