Δημιουργικές λεξιλογικές και ορθογραφικές δραστηριότητες για τη Γ' Δημοτικού

Αποστόλης Ζυμβραγάκης
0

Περισσότερες εκπαιδευτικές κάρτες εδώ.



Παρουσίαση με θέμα: "ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Γ’ ΤΑΞΗ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Γ’ ΤΑΞΗ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Γ’ ΤΑΞΗΥπεύθυνος Ε.Δ.Ε.: Αλέξανδρος Ταπάκης Σύμβουλος Ελληνικών: Μύριαμ Σεργίου - Τσολάκη
2 ΕισαγωγήΗ διδασκαλία του μαθήματος της γλώσσας στο δημοτικό αποσκοπεί και στην ανάπτυξη της ορθογραφικής ικανότητας των μαθητών.Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ορθογραφία προκύπτει από τη στενή σχέση της με τις άλλες περιοχές του γλωσσικού μαθήματος και ειδικά του γραπτού λόγου.
3 Ορθογραφημένη γραφή κλίν – η και κλίν – ει Π.χ. βάζ – ο και βάζ – ω
Οι σύγχρονοι γλωσσολόγοι θεωρούν δεδομένο ότι μόνο η ορθογραφημένη γραφή της λέξης αποδίδει τη φωνολογική και εννοιολογική της ταυτότητα γιατί σε κάθε λέξη περιέχονται η ακουστική, η οπτική και η σημαντική αξία.Π.χ.βάζ – ο και βάζ – ωκλίν – η και κλίν – ει
4 Ορθογραφημένη γραφήΕπομένως η ορθή γραφή των λέξεων πρέπει να είναι αποτέλεσμα μαθησιακών διαδικασιών, κατά τις οποίες ο μαθητής θα κατανοήσει όλες τις αξίες της όπως δηλώνονται με διαφορετικά αλλά συγκεκριμένα μορφολογικά στοιχεία (οικογένειες λέξεων, πρόσωπα ρήματος, γένη και πτώσεις ουσιαστικών).Γι’ αυτό και θα πρέπει η διδασκαλία της ορθογραφημένης γραφής να εστιάζει την προσοχή της στο επίπεδο της μορφολογίας. Επίκεντρο στη διδασκαλία μας θα πρέπει να είναι τόσο τα θεματικά όσο και τα καταληκτικά μορφήματα της κάθε λέξης.Απαραίτητα εργαλεία μας η γραμματική για τακαταληκτικά μορφήματα και οι οικογένειες λέξεων για ταθεματικά…
5 Ορθογραφημένη γραφήΣτα βιβλία του γλωσσικού μαθήματος η διδασκαλία της ορθογραφίας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος στην όλη γλωσσική διδασκαλία και δε διαχωρίζεται ως ξεχωριστό ή αποσπασματικό κομμάτι του μαθήματος.Παράλληλα η γραμματική επίγνωση που αποκτούν οι μαθητές της ηλικίας αυτής καθορίζει και την ορθογραφική τους επίδοση.
6 Τι περιλαμβάνεται στα βιβλία
Σε κάθε μάθημα υπάρχουν ορθογραφικές ασκήσεις ενώ παράλληλα γίνεται σύνδεση του λεξιλογίου με την ορθογραφία ή με τη γραμματική έτσι ώστε πολλές λεξιλογικές ή γραμματικές ασκήσεις να είναι παράλληλα και ορθογραφικές.Εντάσσονται δραστηριότητες όπως:Παρατηρώ και ΜαθαίνωΠαίζω με τις λέξειςΓράφω σωστά
7 Παρατηρώ και Μαθαίνω Ο Εύρης παρατηρεί και ανακαλύπτει…
Με τις δραστηριότητες αυτές τα παιδιά εντοπίζουν στα κυρίως ή στα παράλληλα κείμενα τα γραμματικά φαινόμενα.Επίσης, οι δραστηριότητες αυτές εξηγούν στα παιδιά τις απαραίτητες γραμματικές γνώσεις οι οποίες εντάσσονται σε μια ποικιλία ασκήσεων στο Τετράδιο Εργασιών.
8 Παίζω με τις λέξεις Ο Άριστος μας θυμίζει το λεξιλόγιο…
Με τις δραστηριότητες αυτές τα παιδιά ασκούνται ώστε:να διακρίνουν την έννοια της λέξης με βάση την καταγωγή, τη συγγένεια, την αντίθεση και τη μεταφορική της χρήσηνα δίνουν εμπειρικούς ορισμούς λέξεωννα ανακαλύπτουν τις έννοιες λέξεων και εκφράσεων με τη χρήση λεξικώννα αξιοποιούν επικοινωνιακά λέξεις από το θεματικό λεξιλόγιο
9 Παίζω με τις λέξειςΣτα πλαίσια αυτών των δραστηριοτήτων ο δάσκαλος θα μπορούσε να παροτρύνει ενδεικτικά τα παιδιά:- Να χρησιμοποιούν συστηματικά το λεξικό τους (ατομικό ή του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου της Ελλάδας).- Να δημιουργούν τους δικούς τους καταλόγους λέξεων (π.χ. σύνθετες λέξεις, οικογένειες λέξεων, λέξεις που μας εντυπωσίασαν).Να συνθέτουν σύντομα κείμενα επιλέγοντας λέξεις από το θεματικό λεξιλόγιο κ.ά..Να ασχολούνται με δημιουργικές δραστηριότητες εξοικείωσης με τη χρήση του λεξικού (φύλλα εργασίας χρήσης του λεξικού, γωνιά του λεξικού).
10 Γράφω σωστά Ο Άριστος μας θυμίζει την ορθή γραφή…
Στις δραστηριότητες αυτές παρουσιάζονται οι ασκήσεις αντιγραφής και ορθογραφίας, που συνδέονται άμεσα με τα κείμενα του Βιβλίου Μαθητή και μπορούν να πάρουν τη μορφή ασκήσεων συμπλήρωσης κενών, αντιστοίχισης και γλωσσικών παιχνιδιών (σταυρόλεξα, ακροστιχίδες). Τα παιδιά ασκούνται στο:να ορθογραφούν το θεματικό και καταληκτικό μέρος των λέξεωννα εφαρμόζουν τους βασικούς κανόνες συλλαβισμούνα εντοπίζουν και να χρησιμοποιούν τα σημεία στίξηςνα αντιγράφουν σωστά και επιμελημένα
11 Δημιουργική ορθογραφημένη γραφή
Ο εκπαιδευτικός μπορεί επίσης να εντάξει στη διδασκαλία του δημιουργικές ορθογραφικές και λεξιλογικές δραστηριότητες ώστε να υποβοηθήσει την κατάκτηση της ορθογραφικής ικανότητας από τα παιδιά.Η ευχάριστη αυτή εξερεύνηση στον κόσμο των λέξεων λειτουργεί συμπληρωματικά, δημιουργώντας ένα «αντίβαρο» στην εκμάθηση των απαραίτητων κανόνων που διέπουν τη δομή της γλώσσας και της έκφρασης.
12 Δημιουργική ορθογραφημένη γραφή
Ο εκπαιδευτικός μπορεί επιπλέον να εντάξει στη διδασκαλία του δημιουργικές ορθογραφικές και λεξιλογικές δραστηριότητες που αφορούν:
13 Εξερεύνηση στον κόσμο των λέξεων… μέσα από δημιουργικές ορθογραφικές και λεξιλογικές δραστηριότητες… 
14 ΔΡΟΜΟΣ, ΜΙΣΟ, ΙΣΙΟΣ, ΡΟΔΙ, ΔΗΜΟΣ κ.ά.
1. ΑΝΑΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙΜε τη βοήθεια μιας λέξης συνήθως αρκετά μεγάλης, την οποία αναλύουμε στα γράμματά της σχηματίζουμε όσες περισσότερες νέες λέξεις μπορούμε.Παράδειγμα:ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΣΑπό τα γράμματα της λέξης μπορούν να γίνουν οι νέες λέξεις:ΔΡΟΜΟΣ, ΜΙΣΟ, ΙΣΙΟΣ, ΡΟΔΙ, ΔΗΜΟΣ κ.ά.Στη συνέχεια με αυτές τις λέξεις τα παιδιά μπορούν να φτιάξουν ένα μικρό κείμενο ή μια αστεία ιστορία…
15 2. ΣΚΟΡΠΙΕΣ ΛΕΞΕΙΣ πεινάει ποντίκι καρπούζι πικρό μικρό κλέβει
Σ’ αυτή την άσκηση το παιδί καταγράφει ή παίρνει από τον εκπαιδευτικό σκόρπιες λέξεις σε ένα φύλλο εργασίας. Οι λέξεις μπορεί να είναι και το θεματικό λεξιλόγιο της ενότητας. Χωρίζει τις λέξεις σε ουσιαστικά, ρήματα, επίθετα κ.ά.. Στη συνέχεια συνθέτει με αυτές συντακτικά σωστές προτάσεις ή μικρό κείμενο.Παράδειγμα:πεινάειποντίκικαρπούζιπικρόμικρόκλέβειστρογγυλό
16 Το ποντίκι κλέβει ένα μικρό καρπούζι.
2. ΣΚΟΡΠΙΕΣ ΛΕΞΕΙΣΣτη συνέχεια το παιδί χωρίζει τις λέξεις σε ομάδες.Τέλος το παιδί συνθέτει προτάσεις με το λεξιλόγιο.Το ποντίκι κλέβει ένα μικρό καρπούζι.ΡήματαΟυσιαστικάΕπίθεταπεινάειποντίκιστρογγυλόκλέβεικαρπούζιμικρό
17 2. ΣΚΟΡΠΙΕΣ ΛΕΞΕΙΣΠροέκταση της δραστηριότητας είναι το παιχνίδι «Λέξη 7». Το παιδί καλείται να συμπληρώσει έναν κατάλογο με έξι λέξεις της ίδιας ομάδας με μια έβδομη, όγδοη κτλ με τη χρήση του λεξικού του.Στη συνέχεια το παιδί γράφει ένα κείμενο με βάση το νέο αυτό λεκτικό υλικό, χρησιμοποιώντας το όπως θέλει και προσθέτοντας όσες λέξεις θέλει.αχνιστόποντίκιμικρόκαρπούζικόκκινοκουνέλιτυρίστρογγυλόφούρνοςσκληρόγιατρός
18 3. ΚΑΛΛΙΓΡΑΜΜΑΠρόκειται για ένα απεικονιστικό είδος σύνθεσης όπου οι λέξεις παίρνουν μορφή και δίνουν μια εικόνα. Μπορεί η δημιουργία του καλλιγράμματος να είναι καθοδηγημένη ή ελεύθερη.Παράδειγμα:Στη συνέχειατα παιδιάδίνουν τίτλοστην εικόναπου έφτιαξανκαι γράφουνμια ιστορία….
19 4. ΑΚΡΟΣΤΙΧΙΔΕΣΜε τη βοήθεια των γραμμάτων μιας λέξης τα παιδιά φτιάχνουν μια ακροστιχίδα. Στην ακροστιχίδα μπορούμε να δώσουμε κι ένα στόχο ή να την αφήσουμε εντελώς ελεύθερη.Παράδειγμα:Στην ακροστιχίδα αυτή η Μαρία περιγράφει τον εαυτό της…αλλιά έχω κατσαρά και μάτια σκούρα καφετιά.πό τα ρούχα μου φαίνεται πόσο μου αρέσει η καθαριότητα.ΜΑΡΙΑεβίθια, φακές και φασόλια δεν μου αρέσουν.ανουάριο γεννήθηκα και Αύγουστο έχω τη γιορτή μου.ντώνη λένε τον αδερφό μου και Ειρήνη την αδερφή μου.
20 5. ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟ
5. ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟΗ άσκηση έχει στόχο την εξοικείωση του μαθητή με την ύλη των λέξεων, καθώς του δίνεται η δυνατότητα να παίξει με τα γράμματα στο χώρο, τοποθετώντας τα κάθετα ή οριζόντια. Παράλληλα, προσφέρει μοναδική ευκαιρία στο παιδί να θυμηθεί το λεκτικό του υλικό ή να το εμπλουτίσει.Παράδειγμα:
21 6. ΛΙΣΤΕΣ ΜΕ ΛΕΞΕΙΣΗ άσκηση έχει στόχο την εξοικείωση του μαθητή με τη δημιουργία καταλόγων με λέξεις με βάση συγκεκριμένη κατηγορία:Λέξεις ουδέτερου γένους που είναι ζώα.Λέξεις επίθετα που ταιριάζουν στον Οδυσσέα.Σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τη λέξη «πολύ»Παράγωγες λέξεις από τη λέξη «παιδί»Τα παιδιά κάνουν χρήση του λεξικού τους για να εργαστούν στη συγκεκριμένη δραστηριότητα.
22 7. ΛΕΙΠΟΓΡΑΜΜΑ ΤΑΥΤΟΓΡΑΜΜΑ
Η άσκηση αυτή βοηθάει το μαθητή να ακονίσει το λεκτικό του υλικό, καθώς απαγορεύει τη χρήση ενός συγκεκριμένου γράμματος. Έτσι το παιδί εντοπίζοντας μια λέξη που δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει θα πρέπει να βρει συνώνυμες ή αντίθετες λέξεις ή ακόμη παραφράσεις για να προχωρήσει την ιστορία του…Παράδειγμα Λειπογράμματος με το γράμμα – ε-:Ταλαιπωρώ το μυαλό μου προσπαθώντας να θυμηθώ την καλοκαιρινή βραδιά που καθόμασταν όλοι στην ταράτσα του σπιτιού μου. Θυμάμαι πως ο ουρανός φωτιζόταν από τα φώτα…
23 8. ΛΕΙΠΟΓΡΑΜΜΑ ΤΑΥΤΟΓΡΑΜΜΑ
Η άσκηση αυτή βρίσκεται στον αντίποδα του λειπογράμματος, αφού δημιουργούμε ένα κείμενο όπου προσπαθούμε κάθε λέξη που το αποτελεί (εκτός από τα άρθρα και τις αντωνυμίες) να περιέχει κάποιο συγκεκριμένο γράμμα του αλφαβήτου.Παράδειγμα Ταυτογράμματος με το γράμμα – α-:Αναπολώ την καλοκαιρινή βραδιά που καθόμασταν όλα τα παιδιά στην ταράτσα μας. Θυμάμαι πως τα μάτια μου ήταν σφαλιστά και άκουγα δυνατά κλάματα…
24 9. ΣΥΡΡΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝΠαίρνοντας ως βάση δύο ξεχωριστά κείμενα, τα παιδιά κατασκευάζουν ένα νέο κείμενο χρησιμοποιώντας μόνο τις προτάσεις ή τις λέξεις που θέλουν από το κάθε κείμενο.Στόχος της άσκησης είναι να δείξει πως η σημασία των λέξεων αλλάζει ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται.Παραλλαγή του παιχνιδιού:Τα παιδιά θα μπορούσαν παίρνοντας ένα μόνο κείμενο να το αλλάξουν βάζοντας συνώνυμες ή αντίθετες λέξεις στη θέση των επιθέτων κτλ.
25 10. ΓΩΝΙΑ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΣ Η΄ΛΕΞΙΚΟΥ
Μπορούμε με τη βοήθεια των παιδιών να φτιάξουμε τη «Γωνιά της Ορθογραφίας» ή/και τη «Γωνιά του Λεξικού».Στις συγκεκριμένες γωνιές μπορούν να υπάρχουν λεξικά, σχετικά φύλλα εργασίας με δημιουργικές δραστηριότητες, παιχνίδια με λέξεις που κυκλοφορούν στην αγορά, λογισμικά προγράμματα κ.ά..Τα παιδιά μπορούν να πηγαίνουν στις γωνιές αυτές μετά την ολοκλήρωση της εργασίας τους ατομικά ή σε ομάδες για να ασχοληθούν με επιπλέον δημιουργικές δραστηριότητες.
26 Ιστοσελίδες στο Διαδίκτυο
27 Εκπαιδευτικό Λογισμικό Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Ελλάδας (Γ’- Δ’)
Εξάσκηση στιςκαταλήξεις ρημάτων
28 Εκπαιδευτικό Λογισμικό Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Ελλάδας (Γ’- Δ’)
Λεξιλογικέςασκήσεις
29 Αντί επιλόγου Μέσα από την ένταξη δημιουργικών λεξιλογικών και
ορθογραφικών δραστηριοτήτων μπορούμε να αναπτύξουμετην ικανότητα του παιδιού για ορθογραφημένη γραφή.Τέτοιες δραστηριότητες βοηθούν στην καλλιέργειαπροσωπικής σχέσης του παιδιού με τις λέξεις, τη σημασίακαι την ορθογραφία τους.Τέλος το παιδί ευαισθητοποιείται απέναντι στο λεκτικόυλικό που έχει κάθε φορά μπροστά του κατανοώντας τηνπρακτική της γραφής που συνήθως το φοβίζει.
30 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΑναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) της Ελληνικής Γλώσσας για το Δημοτικό σχολείο ΦΕΚ 303 ΤΕΧ. Β’ /13/-3-03Γλώσσα Γ’ Δημοτικού, Βιβλίο Δασκάλου, Μεθοδολογικές οδηγίες, ΟΕΔΒ, AΘHNA 2006Γλώσσα Γ’, Βιβλίο Μαθητή, Μεθοδολογικές οδηγίες, ΟΕΔΒ, AΘHNA 2006Πασσιά Α. και Μανδηλαράς Φ. (2000) Εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής για παιδιά Αθήνα. Εκδόσεις ΠατάκηΓκότοβος, Α.Ε. (1992) Ορθογραφική μάθηση στο Δημοτικό, Αθήνα GUTENBERG

Δημοσίευση σχολίου

0Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου (0)