Πιο κάτω παρουσιάζονται διάφορα εργαλεία-τεχνικές που μπορούμε εμείς οι εκπαιδευτικοί να εφαρμόσουμε στην τάξη μας για να βοηθήσουμε τους μαθητές μας να κατανοήσουν αυτό που διδάσκονται:
1. Συνεργατική συναρμολόγηση (jigsaw classroom)
Είναι μια τεχνική συνεργατικής μάθησης. Αυτή η τεχνική είναι κατάλληλη όταν καλούμαστε με τους μαθητές μας να μελετήσουμε ένα επίμαχο κοινωνικο-επιστημονικό θέμα στο οποίο εμπλέκονται διάφορες ομάδες ανθρώπων (φορείς). Στην τεχνική αυτή, κάθε μαθητής είναι μέλος σε δύο ομάδες: στην αρχική ομάδα και στην ομάδα εμπειρογνώμων.Η αρχική ομάδα αποτελείται συνήθως από 4 μαθητές μεικτής ικανότητας. Η προς διερεύνηση θεματική περιοχή διαιρείται σε τόσες υποενότητες όσα και τα μέλη της αρχικής ομάδας. Σε κάθε μαθητή ανατίθεται μια μόνο υποενότητα και πρέπει να μετακινηθεί στην ομάδα εμπειρογνωμόνων η οποία αντιπροσωπεύει ένα φορέα και η οποία απαρτίζεται από τους μαθητές που τους έχει ανατεθεί η ίδια θεματική υποενότητα. Μελετούν τις πηγές που τους δίνονται και γίνονται "ειδικοί" στη συγκεκριμένη υποενότητα . Επιστρέφουν στην αρχική τους ομάδα και είναι υπεύθυνοι να ενημερώσουν τα υπόλοιπα μέλη τις πληροφορίες που συνέλεξαν. Με αυτό τον τρόπο όλα τα παιδιά αναγκάζονται να εμπλακούν στη διαδικασία αφού κουβαλούν στους ώμους τους την ευθύνη να ενημερώσουν τα υπόλοιπα μέλη της αρχικής τους ομάδας για τις πληροφορίες που συνέλεξαν όσο βρίσκονταν στην ομάδα εμπειρογνωμόνων.
2. Να σκεφτείς, να συνεργαστείς, να μοιραστείς!
Αυτή η τεχνική παρέχει στους μαθητές χρόνο να κάνουν σκέψεις γύρω από ένα θέμα έτσι ώστε να αναπτύξουν τις προσωπικές τους ιδέες και να μοιραστούν στη συνέχεια τις ιδέες τους με ένα συμμαθητή τους, Αρχικά οι μαθητές σκέφτονται την απάντηση που θεωρούν ότι είναι η κατάλληλη για ένα δοσμένο ερώτημα. Στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός παραχωρεί χρόνο στους μαθητές να μοιραστούν και να συζητήσουν τις απαντήσεις τους με το διπλανό τους. Ακολούθως οι μαθητές μοιράζονται στις σκέψεις τους στην ολομέλεια της τάξης απ' όπου παίρνουν ανατροφοδότηση. Οι ερωτήσεις πρέπει να είναι καλλιεργούν την αποκλίνουσα σκέψη των μαθητών. Την δραστηριότητα αυτή την εφαρμόζω ιδιαίτερα στα μαθηματικά, κυρίως όταν οι μαθητές πρέπει να λύσουν προβλήματα. Εκείνο που απολαμβάνω περισσότερο σε αυτή τη διαδικασία είναι όταν οι μαθητές έχουν διαφορετική άποψη και ο ένας προσπαθεί να εξηγήσει και να πείσει τον άλλο με επιχειρήματα και να επιλύσουν τη σύγκρουση.
3. 3-2-1
Τελειώνοντας το μάθημα μπορούμε να ζητήσουμε από τους μαθητές μας να μας πουν 3 πράγματα που έμαθαν, 2 πράγματα που τους άρεσαν και για τα οποία θα ήθελαν να μάθουν περισσότερα και μία ερώτηση για κάτι από αυτά που λέχθηκαν στο μάθημα και που δεν το έχουν κατανοήσει πλήρως. Με αυτό την τεχνική βοηθούμε τους μαθητές μας να αναλογιστούν τι έχουν μάθει και τι όχι άρα καλλιεργούμε μεταγνωστικές δεξιότητες. Παράλληλα δίνεται η ευκαιρία στον εκπαιδευτικό να διαπιστώσει πόσο καλά έχουν αφομοιώσει οι μαθητές αυτά που έχουν διδαχθεί.
Η τεχνική αυτή μπορεί να παρουσιαστεί ως ακολούθως: 3 ομοιότητες, 2 διαφορές και 1 ερώτηση για κείμενα που έχουν μελετηθεί ή να χρησιμοποιηθεί ως εισαγωγή σε θέμα που θα διδαχθεί για να διερευνήσει ο εκπαιδευτικός τις προηγούμενες γνώσεις των μαθητών για το συγκεκριμένο θέμα. Μπορεί η δραστηριότητα αυτή να γίνει στην ολομέλεια της τάξης ως ακολούθως. Ο εκπαιδευτικός τοποθετεί σε 3 χαρτόνια στην πινακίδα με τα ερωτήματα που αναφέραμε πιο πάνω και οι μαθητές καταγράφουν σε μικρά χαρτάκια -post it notes- τις απαντήσεις τους και έρχονται και τα τοποθετούν στο αντίστοιχο χαρτόνι. Στη συνέχεια η εργασία αυτή μπορεί να γίνει με φύλλα εργασίας. Ακολουθούν κάποια φύλλα εργασίας με τα οποία μπορείτε να ασκήσετε τους μαθητές σας σε αυτή την τεχνική.
3. 3-2-1
Τελειώνοντας το μάθημα μπορούμε να ζητήσουμε από τους μαθητές μας να μας πουν 3 πράγματα που έμαθαν, 2 πράγματα που τους άρεσαν και για τα οποία θα ήθελαν να μάθουν περισσότερα και μία ερώτηση για κάτι από αυτά που λέχθηκαν στο μάθημα και που δεν το έχουν κατανοήσει πλήρως. Με αυτό την τεχνική βοηθούμε τους μαθητές μας να αναλογιστούν τι έχουν μάθει και τι όχι άρα καλλιεργούμε μεταγνωστικές δεξιότητες. Παράλληλα δίνεται η ευκαιρία στον εκπαιδευτικό να διαπιστώσει πόσο καλά έχουν αφομοιώσει οι μαθητές αυτά που έχουν διδαχθεί.
Η τεχνική αυτή μπορεί να παρουσιαστεί ως ακολούθως: 3 ομοιότητες, 2 διαφορές και 1 ερώτηση για κείμενα που έχουν μελετηθεί ή να χρησιμοποιηθεί ως εισαγωγή σε θέμα που θα διδαχθεί για να διερευνήσει ο εκπαιδευτικός τις προηγούμενες γνώσεις των μαθητών για το συγκεκριμένο θέμα. Μπορεί η δραστηριότητα αυτή να γίνει στην ολομέλεια της τάξης ως ακολούθως. Ο εκπαιδευτικός τοποθετεί σε 3 χαρτόνια στην πινακίδα με τα ερωτήματα που αναφέραμε πιο πάνω και οι μαθητές καταγράφουν σε μικρά χαρτάκια -post it notes- τις απαντήσεις τους και έρχονται και τα τοποθετούν στο αντίστοιχο χαρτόνι. Στη συνέχεια η εργασία αυτή μπορεί να γίνει με φύλλα εργασίας. Ακολουθούν κάποια φύλλα εργασίας με τα οποία μπορείτε να ασκήσετε τους μαθητές σας σε αυτή την τεχνική.
4. Ομαδικές εργασίες
Συχνά αναθέτουμε στους μαθητές μας εργασίες σε ομάδες. Για να έχει επιτυχία η εργασία στις ομάδες θα πρέπει να αναθέσουμε ρόλους στους μαθητές ώστε να ενεργοποιήσουμε όλα τα μέλη της ομάδας. Για παράδειγμα μπορούμε να αναθέσουμε σε ένα παιδί στην ομάδα να είναι ο ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ, ο οποίος θα ελέγχει ότι η όλη διαδικασία πραγματοποιείται χωρίς χρονοτριβές ή άλλα εμπόδια και ότι όλα τα παιδιά εργάζονται μέσα στην ομάδα. Ένα δεύτερο παιδί μπορεί να είναι ο ΧΡΟΝΟΜΕΤΡΗΣ ο οποίος φροντίζει ώστε η ομάδα να εργαστεί μέσα στα σωστά χρονικά πλαίσια και ο οποίος θα ενημερώσει τα άλλα μέλη όταν ο χρόνος έχει ολοκληρωθεί. Ένα τρίτο παιδί μπορεί να είναι ο ΓΡΑΦΕΑΣ της ομάδας, αυτός που θα κρατά σημειώσεις και θα συμπληρώνει τα έντυπα. Τέλος ένα άλλο παιδί μπορεί να είναι ο ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΣ, αυτός δηλαδή που θα αναλάβει να παρουσιάσει την εργασία της ομάδας. Καλό είναι οι ομάδες μας να αποτελούνται από 3-4 παιδιά. Μπορούμε να ετοιμάσουμε καρτελίτσες τις οποίος θα φορούν οι μαθητές μας και στις οποίες θα αναγράφεται ο ρόλος τους.