“Εκατό Χρόνια Μοναξιάς” Gabriel García Márquez
“Λίγα έργα στην παγκόσμια λογοτεχνία φέρνουν άξια τον τίτλο “τοιχογραφία” μιας εποχής, ενός λαού, μιας συγκλονιστικής συλλογικής εμπειρίας, και η κατάχρηση του όρου θα μας έκανε πολύ διστακτικούς να τον χρησιμοποιήσουμε αν δεν επρόκειτο για ένα σημαδιακό έργο, όπως αναμφισβήτητα είναι το Εκατό Χρόνια Μοναξιάς του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Τοιχογραφία πράγματι της μοίρας όχι μόνο της Κολομβίας, αλλά ολόκληρης της Λατινικής Αμερικής, που για δύο αιώνες τώρα παλεύει απεγνωσμένα, πιασμένη σε φοβερό δόκανο, να βρει μια διέξοδο. Την αγωνία και το σισύφειο χαρακτήρα αυτής της πάλης δίνει ο Μάρκες με αξεπέραστη λογοτεχνική μαεστρία, περιγράφοντας την τραγική πορεία του ήρωα της ελευθερίας συνταγματάρχη Αουρελιάνο Μπουενδία από την ώρα της υπέρτατης προσφοράς ως τη στιγμή της έσχατης φθοράς και της προσωπικής ολοκληρωτικής εκμηδένισης. Ένας ήρωας που γύρω του μπλέκονται φοβερά πεπρωμένα, που αγγίζουν και τελικά συνθλίβουν τα πιο στενά του συγγενικά πρόσωπα, τους ανθρώπους του τόπου που γεννήθηκε και τελικά όλους όσοι σταθήκανε δίπλα του στο μεγάλο αγώνα.”
Βασίλης Φίλιας , Οκτώβρης 1979
Βασίλης Φίλιας , Οκτώβρης 1979
“Ο Ηγεμόνας” – Νικολό Μακιαβέλι
Χωρίς αμφιβολία, “O ηγεμόνας” είναι το πιο επαναστατικό έργο του Μακιαβέλι και παραμένει ένα οργανικό έργο γραμμένο με πάθος.
Σ’ αυτό ο συγγραφέας αρνείται τα παραδοσιακά πολιτικά συστήματα και στρέφεται στο άτομο και στις αρετές του. Ο στόχος είναι η νεά ηγεμονία, η μελέτη μιας καινούριας εμπειρίας μιας κοινωνίας που βρίσκεται σε κρίση. Ο Μακιαβέλι εντυπωσιάζεται από αυτές τις νέες ηγεμονίες που δημιουργήθηκαν με βία και επιπλέον γοητεύεται από τους αρχηγούς των στρατευμάτων. Πέρα απ’ αυτά, προβληματίζεται με τη δημιουργία των μεγάλων δυτικών μοναρχιών (Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία) που κυβερνιούνται από έναν απόλυτο ηγεμόνα.
Ο Μακιαβέλι είναι μια προσωπικότητα που απασχόλησε πολύ φιλοσόφους και ιστορικούς όλων των εποχών. Μετά το θάνατό του και για τους επόμενους αιώνες το έργο του αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία. Οι απόψεις γι’ αυτόν ποίκιλλαν ανάμεσα στην εικόνα του διαβολικού πολιτικού και του θεωρητικού της μοντέρνας απολυταρχίας.
Αν και το έργο δηλώνει την εποχή που γράφτηκε, αξίζει τον κόπο να διαβαστεί, γιατί ο Μακιαβέλι είναι ένας μεγάλος τεχνίτης τόσο της καθαρής πολιτικής όσο και του πάθους και της ορμής γι’ αυτό που γράφει.
1984 – George Orwell
Το ολοκληρωτικό καθεστώς του Μεγάλου Αδελφού, παρακολουθώντας συνεχώς τους πάντες και τα πάντα μέσα από αμέτρητες διαδραστικές τηλεοθόνες, ασκεί τον απόλυτο έλεγχο στις πράξεις και τις συνειδήσεις.
Όλα προσαρμόζονται στη μία και μοναδική αλήθεια, αυτή που πρεσβεύει το Κόμμα, ο μόνος αλάθητος μηχανισμός, του οποίου προσωποποίηση είναι ο Μεγάλος Αδελφός. Όλα, ακόμα και το παρελθόν, όποιος ελέγχει το παρελθόν ελέγχει το μέλλον, και όποιος ελέγχει το παρόν ελέγχει το παρελθόν.
Το έγκλημα της σκέψης είναι το θανάσιμο αμάρτημα. Γι’ αυτό πρέπει να εξαλειφθεί οτιδήποτε οδηγεί στη διάπραξή του: ελευθερία, γλώσσα, ανθρώπινα αισθήματα. Και όποιος υποπέσει σε έγκλημα σκέψης πρέπει να οδηγηθεί στον θάνατο αναμορφωμένος: θα πεθάνει αγαπώντας τον Μεγάλο Αδελφό. Όταν ο Όργουελ έγραφε το βιβλίο του, το 1984 ήταν μέλλον. Σήμερα είναι παρελθόν. Αλλά, μετά από το έργο αυτό, το πραγματικό 1984 θα είναι πάντα μια χρονιά του μέλλοντος, η πρώτη ενός ζοφερού μιλένιουμ που απειλεί την ανθρώπινη ιστορία.
Ένα από τα μεγαλύτερα βιβλία του εικοστού αιώνα, το 1984 διαβάστηκε σαν μανιφέστο και θαυμάστηκε σαν προφητεία.
Όλα προσαρμόζονται στη μία και μοναδική αλήθεια, αυτή που πρεσβεύει το Κόμμα, ο μόνος αλάθητος μηχανισμός, του οποίου προσωποποίηση είναι ο Μεγάλος Αδελφός. Όλα, ακόμα και το παρελθόν, όποιος ελέγχει το παρελθόν ελέγχει το μέλλον, και όποιος ελέγχει το παρόν ελέγχει το παρελθόν.
Το έγκλημα της σκέψης είναι το θανάσιμο αμάρτημα. Γι’ αυτό πρέπει να εξαλειφθεί οτιδήποτε οδηγεί στη διάπραξή του: ελευθερία, γλώσσα, ανθρώπινα αισθήματα. Και όποιος υποπέσει σε έγκλημα σκέψης πρέπει να οδηγηθεί στον θάνατο αναμορφωμένος: θα πεθάνει αγαπώντας τον Μεγάλο Αδελφό. Όταν ο Όργουελ έγραφε το βιβλίο του, το 1984 ήταν μέλλον. Σήμερα είναι παρελθόν. Αλλά, μετά από το έργο αυτό, το πραγματικό 1984 θα είναι πάντα μια χρονιά του μέλλοντος, η πρώτη ενός ζοφερού μιλένιουμ που απειλεί την ανθρώπινη ιστορία.
Ένα από τα μεγαλύτερα βιβλία του εικοστού αιώνα, το 1984 διαβάστηκε σαν μανιφέστο και θαυμάστηκε σαν προφητεία.
Ο Ηλίθιος- Fyodor Dostoyevsky
O«Hλίθιος», μαζί με τους «Δαιμονισμένους» και τους «Aδελφούς Kαραμάζοβ», παραμένει ένα απ’ τα κυρίαρχα έργα του Nτοστογιέβσκη. O πρίγκηπας Mίσκιν, ένας επιληπτικός, γυρίζει από μια κλινική της Eλβετίας, όπου κάποιος γιατρός τον είχε φροντίσει από ευσπλαχνία. Eίναι ορφανός. Όλη κι όλη η περιουσία του ένα μπογαλάκι ρούχα. Δεν ξέρει τίποτα απ’ τη ζωή. «Bεβαιώθηκα απόλυτα», του λέει ο γιατρός, «πως είστε ένα παιδί, δηλαδή ολότελα παιδί. Mονάχα στο μπόι και στο πρόσωπο μοιάζετε με άντρα, μα στην ανάπτυξη, στην ψυχή, στο χαρακτήρα, ίσως-ίσως και στο μυαλό, δεν έχετε ενηλικιωθεί και θα μείνετε έτσι έστω κι αν ζήσετε εξήντα χρόνια». Aυτό το παιδί των είκοσι έξι χρόνων, είναι ευγενικός, χωρίς δουλοπρέπεια, δειλός, καλός κι απλοϊκός. Δεν έχει ζήσει. Ή, τουλάχιστο, δεν έχει ζήσει «εν δράσει». H ζωή του έχει διαβεί σε εσωτερικές ενατενίσεις. Έχει ταμπουρωθεί έξω απ’ τα κοινωνικά τείχη, έξω απ’ τον κόσμο του «δυο και δυο κάνουν τέσσερα». Kι όταν πέφτει ανάμεσα σ’ αυτόν τον κόσμο, μέσα σε τούτη την πολιτεία την κατοικημένη από άρπαγες, απατεώνες, φιλήδονους, παλιάτσους και μέθυσους, φαίνεται σαν παρείσακτος.
Η Μεγάλη Χίμαιρα – Μ. Καραγάτσης
Ο συγγραφέας καταπιάνεται με ένα γυναικείο χαρακτήρα και τον αναλύει συστηματικά. Η ιστορία της Μαρίνας, μιας νεαρής Γαλλίδας που ερωτεύεται, παντρεύεται και ακολουθεί τον άνδρα της στη Σύρα, στο πατρικό του σπίτι της Επισκοπής. Εκεί ζει, κάτω από τον βαρύ, αποδοκιμαστικό ίσκιο της πεθεράς της. Καθώς η Μαρίνα συνδέει την τύχη της με τα βαπόρια του άνδρα της, κάθε ψυχική της αναταραχή έχει περίεργες συνέπειες πάνω στη ζωή τους. Όταν έρχεται η οικονομική καταστροφή που είναι συνδεδεμένη με την ψυχική φθορά της ηρωίδας, τότε όλα μπαίνουν στο φαύλο κύκλο του έρωτα και του θανάτου.
Από την ανοιχτή μπαλκονόπορτα τ’ αγιάζι σιγοπνέει μέσα στην κάμαρα, φτάνει αδύναμο ως το κρεβάτι και δροσίζει τ΄ ολόγυμνο κορμί της. Ανακουφίστηκε, την έπιασε κάτι σαν αποκάρωμα∙ κι αποκοιμήθηκε. Μα δεν ήταν ύπνος αυτός. Ήταν μια κακή νάρκη, ένα λάφιασμα. Κάθε τόσο τα όνειρα την ανατάραζαν, τη στριφογύριζαν στο κρεβάτι με μοχθηρία, ώσπου το κορμί της κουράστηκε να παλεύει με τους ίσκιους. Απόμεινε μπρουμυτισμένη. Ο νυχτερινός αγέρας γίνηκε χίλια χέρια, μύρια πονηρά δάχτυλα που τη χάιδευαν στο ριζάφτι, στο μάκρος της ραχοκοκαλιάς, με περίτεχνα παιχνιδίσματα, να χαλαρώσουν το σφίξιμο των μερών της. Αυτό της άρεσε. Χαμογέλασε, μες στον ύπνο της∙ και χάθηκε σ’ ένα γκρεμό, σ’ ένα πέσιμο απέραντο, ιλιγγιακό. Στο βάθος του γκρεμού ήταν ένας άντρας. Δεν τον είδε∙ δεν πρόφτασε να τον δει. Ώσπου να γυρίσει, αυτός είχε κιόλας έρθει από πίσω της∙ την άρπαξε στα δυνατά της χέρια, κόλλησε το κορμί του στο κορμί της και την έσφιξε τόσο, που η ανάσα της κόπηκε σε λόξυγκα ηδονής.
Είδε κι άλλα όνειρα, πολλά, ανακατωμένα και παράλογα. Μόλις τα ’βλεπε, αμέσως τα ξεχνούσε. Περνούσαν, το ’να πίσω απ’ τ’ άλλο, σαν μια ανόητη κι ανιαρή κινηματογραφική ταινία, που δεν εντυπώνει την παραμικρή εικόνα στη μνήμη. Μα κάθε τόσο ο άντρας του γκρεμού ξαναγύριζε. Πεταγόταν αναπάντεχα, τη στιγμή που ούτε υποψιαζόταν την παρουσία του. Ερχόταν πάντοτε από πίσω της, μουλωχτός και θεληματικός, για να την αγκαλιάσει με δύναμη κυρίαρχη και να τη ρίξει σ’ ηδονική εξουθένωση. Αυτό γίνηκε πολλές φορές, αμέτρητες, κι ολοένα μέσα στον ακαθόριστο συρφετό των ονειρικών εικόνων. Ήρθε όμως η στιγμή που όλος αυτός ο μπερδεμένος όγκος των ονείρων άρχισε να παίρνει μορφή πιο συγκεκριμένη.
Είδε κι άλλα όνειρα, πολλά, ανακατωμένα και παράλογα. Μόλις τα ’βλεπε, αμέσως τα ξεχνούσε. Περνούσαν, το ’να πίσω απ’ τ’ άλλο, σαν μια ανόητη κι ανιαρή κινηματογραφική ταινία, που δεν εντυπώνει την παραμικρή εικόνα στη μνήμη. Μα κάθε τόσο ο άντρας του γκρεμού ξαναγύριζε. Πεταγόταν αναπάντεχα, τη στιγμή που ούτε υποψιαζόταν την παρουσία του. Ερχόταν πάντοτε από πίσω της, μουλωχτός και θεληματικός, για να την αγκαλιάσει με δύναμη κυρίαρχη και να τη ρίξει σ’ ηδονική εξουθένωση. Αυτό γίνηκε πολλές φορές, αμέτρητες, κι ολοένα μέσα στον ακαθόριστο συρφετό των ονειρικών εικόνων. Ήρθε όμως η στιγμή που όλος αυτός ο μπερδεμένος όγκος των ονείρων άρχισε να παίρνει μορφή πιο συγκεκριμένη.
Ο Ξένος- Albert Camus
Έχοντας χάσει την αίσθηση των ανθρώπινων νόμων, ο ξένος αποδέχεται τις συνέπειες του αυτοαποκλεισμού του ζώντας στις παρυφές της κοινωνίας. Αντίθετα, για τη λογοτεχνία αποτελεί το επίκεντρο, με τη διαφορετικότητα να κατοχυρώνει τις αντιφάσεις του, απόλυτος εγωιστής και συγχρόνως ήρωας της αυταπάρνησης, απάνθρωπος μαζί και ευαίσθητος. Η πολλαπλότητα των μεταμορφώσεων του ξένου μέσα από το έργο μεγάλων δημιουργών αποτελεί το αντικείμενο αυτού του βιβλίου.
«… Αυτό που θα διαβάσει ο αναγνώστης στον Ξένο είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που, δίχως τίποτα το ηρωικό στη συμπεριφορά του, δέχεται να πεθάνει για την αλήθεια. Ένιωσα εξάλλου την ανάγκη να πω, κι ας μοιάζει παράδοξο, πως προσπάθησα ν’ αποδώσω με τον ήρωά μου το μόνο Χριστό που μας αξίζει. Είναι φανερό λοιπόν, μετά τις εξηγήσεις μου, ότι το είπα χωρίς πρόθεση βλασφημίας, απλώς και μόνο με την κάπως ειρωνική τρυφερότητα που δικαιούται να νιώθει ένας καλλιτέχνης για τα πρόσωπα που δημιουργεί». ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ, 1954
Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές – Αγκάθα Κρίστι
Γυρίζοντας στην Ευρώπη με το εξπρές Οριάν, ο Ηρακλής Πουαρό, ελπίζει να φτάσει μια ώρα αρχύτερα. Έχει επιτελέσει το καθήκον του κι αφού δέχτηκε τα συγχαρητήρια των επισήμων αρχών, επιβιβάζεται στο τρένο, βέβαιος πως τον περιμένει ένα ήσυχο ταξίδι.
Όμως, η μοίρα του του επιφυλάσσει δοκιμασίες και το ταξίδι δεν προοιωνίζεται ευχάριστο. Μάλιστα το τρένο θα ακινητοποιηθεί από τα χιόνια ανάμεσα στο Βίνκοβιτς και στο Μπροντ της Γιουγκοσλαβίας και η ανησυχία θα δώσει τη θέση της στην αγωνία, καθώς ο Πιερ Μισέλ, ο συνοδός του τρένου, ύστερα από επανειλημμένες απόπειρες, θα κατορθώσει να εισχωρήσει στο κλειστό διαμέρισμα της κλινάμαξας, όπου τον περιμένει υπομονετικά ένα πτώμα!
Όμως, η μοίρα του του επιφυλάσσει δοκιμασίες και το ταξίδι δεν προοιωνίζεται ευχάριστο. Μάλιστα το τρένο θα ακινητοποιηθεί από τα χιόνια ανάμεσα στο Βίνκοβιτς και στο Μπροντ της Γιουγκοσλαβίας και η ανησυχία θα δώσει τη θέση της στην αγωνία, καθώς ο Πιερ Μισέλ, ο συνοδός του τρένου, ύστερα από επανειλημμένες απόπειρες, θα κατορθώσει να εισχωρήσει στο κλειστό διαμέρισμα της κλινάμαξας, όπου τον περιμένει υπομονετικά ένα πτώμα!
Όταν έκλαψε ο Νίτσε – Ίρβιν Γιάλομ
Μέσα από μια σειρά μυστικές συμφωνίες, ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος Φρήντριχ Νίτσε και ο Αυστριακός γιατρός Γιόζεφ Μπρόιερ, ένας από τους πατέρες της ψυχανάλυσης, συναντιούνται στη Βιέννη του 19ου αιώνα, σε μια εμπνευσμένη διαδικασία διπλής ψυχοθεραπείας. Σ’ αυτή την περιπέτεια υπαρξιακής αναζήτησης δύο μοναδικών ανθρώπων εμπλέκονται ένας νεαρός ειδικευόμενος γιατρός ονόματι Ζίγκμουντ Φρόυντ, μια θυελλώδης γυναίκα-ίνδαλμα ποιητών και ψυχιάτρων, η Λου Σαλομέ, και μια σαγηνευτική ασθενής, η Άννα Ο., που στοιχειώνει την ψυχή του γιατρού της.
Ο διάσημος ψυχίατρος Irvin D. Yalom επινοεί στο μυθιστόρημα αυτό τη συνάντηση δύο ιστορικών προσώπων στη μητρόπολη των διανοητικών ζυμώσεων του 19ου αιώνα, τη Βιέννη, δίνοντας μια ερμηνευτική εκδοχή της γέννησης της ψυχοθεραπείας και της σχέσης της με την υπαρξιακή φιλοσοφία. Η ψυχοθεραπευτική περιπέτεια που ξετυλίγεται κόβει την ανάσα καθώς αποκαλύπτει βήμα βήμα την ιαματική δύναμη της αληθινής σχέσης.
“Η νέα επετειακή έκδοση, με την ευκαιρία των δέκα χρόνων από την πρώτη κυκλοφορία του βιβλίου στην Ελλάδα, περιέχει ένα επίμετρο με δύο επιστολές που βρέθηκαν πρόσφατα και ένα σχόλιο του Ίρβιν Γιάλομ όπου αποδεικνύεται ότι η φανταστική συνάντηση Νίτσε, Μπρόιερ και Φρόυντ θα μπορούσε όντως να έχει λάβει χώρα και όπου η πραγματικότητα έρχεται να επιβεβαιώσει τη μυθοπλασία.”
Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι – Όσκαρ Ουάιλντ
Ένα από τα πιο ανορθόδοξα μυθιστορήματα της νεότερης εποχής, Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι αφηγείται τη συγκλονιστική ιστορία του ηδονοθήρα Ντόριαν ο οποίος, συνεπαρμένος από το εξαιρετικά όμορφο πορτρέτο που του φιλοτεχνεί ο ζωγράφος Μπάζιλ Χόλγουορντ, πουλάει την ψυχή του με αντάλλαγμα την αιώνια νεότητα και το αιώνιο κάλλος. Υπό την επιρροή του φίλου του, του λόρδου Χένρι Γουότον, ο Ντόριαν θα παραδοθεί σε έναν ακόλαστο τρόπο ζωής τον οποίο κρατά κρυφό από την υψηλή κοινωνία στα μάτια της οποίας παραμένει ένας τζέντλεμαν. Το πορτρέτο, σε αντίθεση με το άψογο παρουσιαστικό του, φέρει τα σημάδια της φθοράς του.Οι υπαινιγμοί για τις ακατανόμαστες αμαρτίες στις οποίες επιδίδεται ο ήρωας προκάλεσαν σκάνδαλο όταν πρωτοκυκλοφόρησε το βιβλίο το 1891 – το βιβλίο χρησιμοποιήθηκε ως αποδεικτικό στοιχείο στη δίκη του Όσκαρ Ουάιλντ το 1895. Βέβαια, ούτε οι βρετανοί κριτικοί της εποχής επιφύλαξαν θερμή υποδοχή στο έργο αυτό, αν και τα λόγια του συγγραφέα του, ‘Αφήστε το βιβλίο μου, σας παρακαλώ, στην αθανασία που του αξίζει’, αποδείχτηκαν μάλλον προφητικά. Σήμερα, αν και έχουν μεσολαβήσει περισσότερα από εκατό χρόνια από τότε που πρωτοκυκλοφόρησε, η φαουστική ιστορία ηθικού ξεπεσμού του Όσκαρ Ουάιλντ εξακολουθεί να γοητεύει.
Το Εκκρεμές του Φουκώ – Ουμπέρτο Έκο
Έτσι έγινε και είδα το Εκκρεμές. […] Το Εκκρεμές μού έλεγε ότι μολονότι όλα κινούνταν, η υδρόγειος σφαίρα, το ηλιακό σύστημα, τα νεφελώματα, οι μαύρες τρύπες και όλα τα τέκνα της κοσμικής εκπόρευσης, από τα πρώτα θεία όντα έως την πιο ιξώδη ύλη, ένα μοναδικό σημείο παρέμενε ιδεατός πίρος, σφήνα, γάντζος, και άφηνε το σύμπαν να κινείται γύρω του. Και τώρα εγώ συμμετείχα σ’ αυτή την υπέρτατη εμπειρία, εγώ που επίσης κινιόμουν μέσα στα πάντα μαζί τους, μπορούσα να δω Εκείνο, το Ακίνητο, το Φρούριο, την Εγγύηση, την ολόφωτη αχλή που δεν είναι σώμα, δεν έχει σχήμα, μορφή, βάρος, ποσότητα ή ποιότητα, και δεν βλέπει, δεν νιώθει, δεν υποκύπτει στο συναίσθημα, δεν βρίσκεται σ’ έναν τόπο, ή σε χώρο και χρόνο, δεν είναι ψυχή, διάνοια, φαντασία, γνώση, αριθμός, τάξη, μέτρο, ουσία, αιωνιότητα, δεν είναι σκότος ούτε φως, δεν είναι λάθος και δεν είναι αλήθεια.
Ένα βιβλίο που σε παίρνει μαζί του στο χρόνο και σου αποκαλύπτει έναν ολόκληρο κόσμο από μυστικές αδελφότητες, υπόγειες κοινωνίες, πλεκτάνες και συνωμοσίες, μέσα από τη χαρισματική γραφή του μεγάλου Ιταλού διανοούμενου
Οι Άθλιοι – Βίκτωρ Ουγκό
«…Οι “Άθλιοι” γράφτηκαν για όλα τα έθνη. Δεν ξέρω αν θα διαβαστούν απ’ όλους, όμως εγώ για όλους τους έγραψα. (…)
»Όπου ο άνθρωπος ζει αμόρφωτος και απελπισμένος, όπου η γυναίκα πουλάει το κορμί της για μια μπουκιά ψωμί, όπου το παιδί υποφέρει από αγραμματοσύνη κι από έλλειψη παιδείας, το βιβλίο των “Αθλίων” χτυπά την πόρτα φωνάζοντας δυνατά: “Ανοίξτε μου! Έρχομαι για σας!”
»Στο σκοτεινό σημείο όπου βρίσκεται ο σημερινός πολιτισμός, ο άθλιος ονομάζεται Άνθρωπος, που αγωνιά κάτω απ’ όλα τα κλίματα και τα καθεστώτα, που στενάζει σ’ όλες τις γλώσσες».
»Όπου ο άνθρωπος ζει αμόρφωτος και απελπισμένος, όπου η γυναίκα πουλάει το κορμί της για μια μπουκιά ψωμί, όπου το παιδί υποφέρει από αγραμματοσύνη κι από έλλειψη παιδείας, το βιβλίο των “Αθλίων” χτυπά την πόρτα φωνάζοντας δυνατά: “Ανοίξτε μου! Έρχομαι για σας!”
»Στο σκοτεινό σημείο όπου βρίσκεται ο σημερινός πολιτισμός, ο άθλιος ονομάζεται Άνθρωπος, που αγωνιά κάτω απ’ όλα τα κλίματα και τα καθεστώτα, που στενάζει σ’ όλες τις γλώσσες».
Ο λύκος της Στέπας – Έρμαν Έσσε
O μελαγχολικός Χάρρυ Χάλλερ ζει σε ένα νοικιασμένο δωμάτιο.
Η απέχθεια που νιώθει για τον μοντέρνο τρόπο ζωής τον ωθεί να μένει μόνος – σαν ένας λύκος της στέπας.
Και παρόλο που αποζητά την ανθρώπινη ζεστασιά και τη συντροφικότητα, αδυνατεί να συμβιβαστεί με την υποκρισία των αστικών αξιών.
Ωστόσο, γνωρίζοντας την ανέμελη αλλά και απατηλή Ερμίνε θα νιώσει τα ψήγματα μιας πιθανής ευτυχίας.
Ο Χάλλερ αγωνίζεται να συμβιβάσει την αρχέγονη, άγρια φύση του λύκου με τις επίπλαστες κοινωνικές επιταγές.
Διχασμένος ανάμεσα στην ύλη και στο πνεύμα, προσπαθεί να ανακαλύψει τη βαθύτερη φύση του και να συμφιλιωθεί με τους ανθρώπους και τη ζωή.
Μεταθέτοντας τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, ο Χάρρυ Χάλλερ επιδιώκει να βγει από την απομόνωση, ανασύροντας από τα σκονισμένα κιτάπια της καθημερινότητας τη μέθεξη και την ελευθερία.
Η απέχθεια που νιώθει για τον μοντέρνο τρόπο ζωής τον ωθεί να μένει μόνος – σαν ένας λύκος της στέπας.
Και παρόλο που αποζητά την ανθρώπινη ζεστασιά και τη συντροφικότητα, αδυνατεί να συμβιβαστεί με την υποκρισία των αστικών αξιών.
Ωστόσο, γνωρίζοντας την ανέμελη αλλά και απατηλή Ερμίνε θα νιώσει τα ψήγματα μιας πιθανής ευτυχίας.
Ο Χάλλερ αγωνίζεται να συμβιβάσει την αρχέγονη, άγρια φύση του λύκου με τις επίπλαστες κοινωνικές επιταγές.
Διχασμένος ανάμεσα στην ύλη και στο πνεύμα, προσπαθεί να ανακαλύψει τη βαθύτερη φύση του και να συμφιλιωθεί με τους ανθρώπους και τη ζωή.
Μεταθέτοντας τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, ο Χάρρυ Χάλλερ επιδιώκει να βγει από την απομόνωση, ανασύροντας από τα σκονισμένα κιτάπια της καθημερινότητας τη μέθεξη και την ελευθερία.
Ο λύκος της στέπας εκδόθηκε το 1927 και ήταν το μυθιστόρημα που χάρισε στον Έσσε την παγκόσμια αναγνώριση. Αποτελεί ένα δυνατό ανάγνωσμα, που ιχνηλατεί τα σκοτεινά μονοπάτια της ανθρώπινης ψυχής και μας παρασύρει στη δίνη του.
Το κουρδιστό πορτοκάλι – Άντονι Μπέρτζες
Ο χούλιγκαν Άλεξ (Μάλκομ ΜακΝτάουελ) περνάει καλά εις βάρος άλλων. Η διεστραμμένη εναλλαγή του από ανήθικο φρικιό σε πολίτη στρατιωτάκι και ξανά σε φρικιό δίνει ζωή στη δυναμική κιβωτό του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, μιας φουτουριστικής μεταφοράς της νουβέλας του Άντονι Μπέργκες. Αμφιλεγόμενο μετά την πρώτη του κυκλοφορία, Το Κουρδιστό Πορτοκάλι κέρδισε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας του Φεστιβάλ της Νέας Υόρκης και συνέλλεξε τέσσερεις υποψηφιότητες για βραβεία Oscar συμπεριλαμβανομένου και της Καλύτερης Ταινίας.
Η Φόνισσα – Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
H «Φόνισσα» (1903) κατέχει, κατά γενική ομολογία, ξεχωριστή θέση στο έργο του Παπαδιαμάντη. Ξεχωριστή και με τις δύο σημασίες της λέξης: και ιδιαίτερη και εξέχουσα. Aν δεν υπήρχε η «Φόνισσα», το έργο αυτό θα έμενε λειψό, όσο τουλάχιστον αφορά το πρόβλημα του κακού, πρόβλημα που δεσπόζει στο παπαδιαμαντικό έργο. Xωρίς τη «Φόνισσα» το έργο του Παπαδιαμάντη θα ήταν εντελώς διαφορετικό. Tο κακό που διαπράττει η γραία Xαδούλα δεν είναι το καθημερινό κακό, το συνηθισμένο, το κοινωνικό, αλλά το μέγα κακό, το ριζικό, το ασυγχώρητο.
Θαυμαστός, καινούργιος κόσμος – Άλντους Χάξλεϋ
Σε ένα ορατό μέλλον, η βιοεπιστήμη και η γενετική έχουν φτάσει σε τέτοιο σημείο που υποκαθιστούν τη φυσική εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Ο χαρακτήρας, ο ψυχικός κόσμος, η ευτυχία, η κοινωνική θέση κάθε ανθρώπου είναι προκαθορισμένα πολύ πριν τη γέννησή του. Ο Άλντους Χάξλεϋ, επηρεασμένος από τις επιστημονικές ανακαλύψεις της εποχή του αλλά και από τις κοινωνικές ανακατατάξεις στην Αγγλία και την (τότε, 1932) Σοβιετική Ένωση προφητεύει ένα ζοφερό αύριο που η πραγματικότητα έμελλε να επιβεβαιώσει. Ένα φανταστικό μυθιστόρημα για το μέλλον που ρίχνει ένα κριτικό φως στο παρόν και θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της λογοτεχνίας του εικοστού αιώνα που έχει αντέξει στο χρόνο. Παραμένει προκλητικό, σπινθηροβόλο, μεγαλοφυές, εντυπωσιακό και επίκαιρο όπως τη μέρα που πρωτοεκδόθηκε. Χωρίς αμφιβολία, το καλύτερο βιβλίο του Χάξλεϋ.
Ο τελευταίος πειρασμός – Νίκος Καζαντζάκης
Το συναρπαστικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη, στο οποίο βασίστηκε η πολύκροτη ταινία τού Μάρτιν Σκορσέζε “The Last Temptation of Christ”, σε σχολιασμένη έκδοση. Οι προηγούμενες εκδόσεις του “Τελευταίου πειρασμού” στα ελληνικά -και δεν μπορεί κανείς να ξέρει επακριβώς πόσες έγιναν- περιείχαν μόνο το κείμενο του συγγραφέως. Στην 20ή επανεκτύπωση (Ιανουάριος 2008) του έργου, όπως αυτό, με βάση την πρώτη έκδοσή του το 1955, ξαναστοιχειοθετήθηκε και τυπώθηκε το 1984, προσθέσαμε επίμετρο με ενημερωτικό σημείωμα του εκδότη-επιμελητή δρος Πατρόκλου Σταύρου και Παράρτημα με αποσπάσματα από την επίσημη Εφημερίδα των Συζητήσεων τής Βουλής, των συζητήσεων κατά το 1955 στη Βουλή των Ελλήνων για τον Νίκο Καζαντζάκη, κατόπιν τής καταφοράς τής Ιεράς Συνόδου τής Εκκλησίας τής Ελλάδος εναντίον του. Δίδονται στοιχεία για την αναγραφή τού βιβλίου στον Κατάλογο Απαγορευμένων Βιβλίων τού Βατικανού (Index) και για τις διώξεις τού Καζαντζάκη στην Ελλάδα από Εκκλησία και Πολιτεία, και φωτίζεται η ανθρώπινη, συγγραφική, εκδοτική και κοινωνικο-πολιτική περιπέτεια του επίμαχου αριστουργήματος. “Από τον αξέχαστο συγγραφέα του Ζορμπά, ένα μυθιστόρημα μεγαλειώδες και με βαθύ συναισθηματικό αντίκτυπο, που αφηγείται την αγάπη και το πάθος ενός ανθρώπου: του Ιησού από τη Ναζαρέτ. Γιος ενός ξυλουργού, ο άνθρωπος Ιησούς θα ‘θελε να αγαπήσει μια γυναίκα και να αποκτήσει οικογένεια, αλλά η φωνή τού Θεού αντηχεί εκρηκτικά μέσα στην ψυχή του, τον οπλίζει με μια δύναμη ανώτερη από χίλιους στρατούς, του επιβάλλει θυσίες και μαρτύρια. Η εσωτερική σύγκρουση του ανθρώπου, η πάλη μεταξύ σάρκας και πνεύματος, το ένστικτο της ανταρσίας και η ακαταμάχητη επιθυμία του να ενωθεί με τον Θεό, αναδύονται εδώ σε μιαν αφηγηματική τοιχογραφία που δοξάζει την υπέρτατη θυσία τού Χριστού. Επάνω στον σταυρό, ετοιμοθάνατος πια, ο Ιησούς έχει ένα όραμα: πώς θα ήταν η ζωή του αν δεν είχε ακολουθήσει το κάλεσμα του Θεού. Είναι πράγματι ο τελευταίος πειρασμός, ο πειρασμός που ο Χριστός αποκρούει, πεθαίνοντας για ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. Ο Νίκος Καζαντζάκης, γεννημένος το 1883 στην Κρήτη, θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς τής εποχής μας. Πέθανε στη Γερμανία το 1957.” (από την ιταλική έκδοση Nikos Kazantzakis, “L’ Ultima Tentazione”, Euroclub, Edizioni Frassinelli, Bergamo 1989.) “Ο “Τελευταίος Πειρασμός” είναι η καζαντζακική αναδημιουργία τής ζωής και του Πάθους τού Χριστού. Είναι ένα βαθιά πνευματικό πόνημα και ταυτόχρονα ένα ασυνήθιστα ζωντανό και συναρπαστικό μυθιστόρημα. Σ’ αυτό ο Νίκος Καζαντζάκης εναλλάσσεται ανάμεσα σε στιγμές ύψιστου ευφάνταστου λυρισμού και στιγμές αφόρητου σχεδόν ρεαλισμού, όταν η όλη αίσθηση του πλήθους, των ανθρώπων και της ατμόσφαιρας της Ιουδαίας ζωντανεύει, και όταν το σύνορο του χρόνου που μας διαχωρίζει από εκείνα τα σπουδαία γεγονότα μοιάζει να εξαφανίζεται. Αυτό δεν είναι ένα “βιβλικό” μυθιστόρημα με τη συνηθισμένη έννοια. Οι χαρακτήρες δεν είναι σύγχρονοι άνθρωποι μασκαρεμένοι με τους χιτώνες τής αρχαιότητας. Ο Καζαντζάκης γράφει για αληθινούς ανθρώπους: ο Χριστός του είναι ένας άνθρωπος, ένας άνθρωπος του λαού, που τίθεται οδυνηρά στον πειρασμό να εγκαταλείψει την αφοσίωσή του σε ένα υπερ-ανθρώπινο ιδανικό και να βολευτεί ήσυχα σε μια ζωή ευτυχίας με την αγαπημένη του Μαρία. Είναι ένας άνθρωπος με ακραία πάθη και μεγάλο θάρρος και είναι ικανός -όπως όλοι οι άνθρωποι- να ενδώσει στον θυμό, στη θλίψη και σε στιγμές δειλίας. Οι Απόστολοι είναι, επίσης, αληθινοί άνθρωποι, διστακτικοί, αβέβαιοι για τον εαυτό τους και για τον Χριστό, γρήγορα εγκαταλείπουν όταν οι περιστάσεις στρέφονται εναντίον τους. Εκτός από έναν: τον Ιούδα. Ο Ιούδας είναι ο πολεμιστής, ο άνθρωπος της δύναμης, ο άνθρωπος που βλέπει στον Χριστό τον Μεσσία αυτού του κόσμου, έναν αυτοκράτορα που θα νικήσει τη Ρώμη στο ίδιο της το παιχνίδι. Και, σε τελική ανάλυση, μόνον ο Ιούδας είναι που μπορεί να καταστήσει δυνατό τον θρίαμβο του Χριστού. Γιατί είναι ο Χριστός που ζητάει από τον Ιούδα να εκτελέσει την ύστατη πράξη αφοσίωσης: να τον προδώσει. Ο Χριστός συνειδητοποιεί ότι μπορεί να εδραιώσει τη Βασιλεία του μόνο αν ανέβει στον σταυρό. Και ο Ιούδας, ο άνθρωπος από ατσάλι, ο μόνος φερέγγυος μαθητής, παραδίδει τον Δάσκαλό του στους σταυρωτές του. Πρόκειται για ένα σπουδαίο βιβλίο, ένα έπος βίας, αγάπης και πίστης. Είναι ένα βαθιά σημαντικό βιβλίο, από έναν άνθρωπο τον οποίο τόσον ο Τόμας Μαν όσο και ο Άλμπερτ Σβάιτσερ αποκάλεσαν ένα από τους Μεγάλους συγγραφείς τού αιώνα μας. Είναι, στην πραγματικότητα, ένα από τα πιο δυνατά και συγκινητικά βιβλία τού Νίκου Καζαντζάκη”
Ο Μάγος – Τζoν Φόουλς
Τι είπε στην “Ιθάκη”, αυτός ο σοφός γέρο Αλεξανδρινός; Μακρύς ο δρόμος… και σε συμβουλεύει να εύχεσαι να είναι πράγματι μακρύς, αφού εκεί κρύβεται πάντα η αξία. Δεν ήταν παρά μόνο αφού γράφτηκε “Ο μάγος” που άρχισα να καταλαβαίνω γιατί έγινε το δικό μου ταξίδι. Ελπίζω να το απολαύσετε για τους δικούς σας λόγους, αλλά ένας ουσιαστικός λόγος για μένα ήταν για να δείξω ότι αγαπώ -όπως ακόμη την αγαπώ- την Ελλάδα. Αυτή παραμένει η γη και το τοπίο όπου γέροι και νέοι, άντρες και γυναίκες, μπορούν ακόμη να βρουν την ευκαιρία να ακολουθήσουν τη θεία επιταγή του Σωκράτη: γνώθι σαυτόν. (Προλογικό σημείωμα του Τζων Φώουλς για την ελληνική έκδοση)
Ο Μέγας Ανατολικός – Ανδρέας Εμπειρίκος
Ο Μέγας Ανατολικός είναι το έργο ζωής του ποιητή. Άρχισε να γράφεται το 1945 και ολοκληρώθηκε ύστερα από ενδιάμεσες φάσεις το 1970. Το μυθιστόρημα αποτελείται από 100 κεφάλαια, που συγκροτούν πέντε μέρη, και κυκλοφορεί σε οκτώ τόμους. Πρόκειται για το μεγαλύτερο και τολμηρότερο μυθιστόρημα της ελληνικής γλώσσας. Το θέμα του μυθιστορήματος είναι το παρθενικό ταξίδι του υπερωκεανείου “Μέγας Ανατολικός” από την Αγγλία στην Αμερική, τον Μάιο του 1867. Επιβάτες πάσης τάξεως και επαγγέλματος και πλήρωμα διαπλέουν τον Ατλαντικό μέσα στην ηδονική Κιβωτό, απολαμβάνοντας όλες τις μορφές του έρωτα άνευ ορίων και άνευ όρων. Επηρεασμένοι από έναν πρωτογενή ερωτσιμό που ελκύει το ίδιο το υπερωκεάνειο, ζουν, κατά τον δεκαήμερο πλου, την απόλυτη ελευθερία και ηδονή για να καταλήξουν σε μια ανώτατη μορφή αθωότητας και ευτυχίας. Ο Οδυσσέας Ελύτης γράφει για τον “Μεγάλο Ανατολικό” ότι η απώτερη αξία του δεν βρίσκεται στα περιγραφόμενα, “βρίσκεται στην παναγαθοσύνη του ποιητή που διαχέεται πάνω στους χαρακτήρες και στις πράξεις των πλέον διαφορετικών τύπων του έργου, πρωταγωνιστών ή κομπάρσων, και αναεκπέμπεται αδιάκοπα στον αναγνώστη σαν ένα είδος ευλογίας. […] Ο Μέγας Ανατολικός ναυπηγήθηκε με τα υλικά του ψυχαναλυτή στις δεξαμενές ενός οραματιστή και προφήτη”.
Η Σίβυλλα-Περ Λάγκερκβιστ
Αγαπημένη του Θεού η πιο διάσημη από τις Δελφικές Πυθίες, ζει μακριά απ τους ανθρώπους και τ ανθρώπινα, έχοντας βρει την ολοκλήρωσή της με τον θεϊκό έρωτα που την περιβάλλει, ως τη στιγμή που η τυχαία γνωριμία της μ ένα κοινό θνητό, ξυπνά μέσα της την γυναίκα.
Όμως ο Θεός, σκληρός και αδήριτος, δεν έχει την παραμικρή συμπάθεια για τις ανθρώπινες αδυναμίες και δεν παραχωρεί ποτέ αυτό που είναι δικό του.
Όμως ο Θεός, σκληρός και αδήριτος, δεν έχει την παραμικρή συμπάθεια για τις ανθρώπινες αδυναμίες και δεν παραχωρεί ποτέ αυτό που είναι δικό του.
Το άρωμα του ονείρου – Τομ Ρόμπινς
Το “Άρωμα του ονείρου” είναι ένα έπος που αρχίζει στα δάση της αρχαίας Βοημίας και δεν τελειώνει παρά απόψε, στις εννιά η ώρα το βράδυ (ώρα Παρισιού). Είναι, ακόμη ένα περιπετειώδες μυθιστόρημα με ήρωα έναν επιστάτη που έχει χάσει ένα μπλε μπουκάλι. Ένα μπουκάλι πολύ παλιό που έχει χαραγμένη πάνω του την εικόνα ενός θεού με κέρατα τράγου. Αν το υγρό μέσα σ’ αυτό το μπουκάλι είναι πραγματικό η μυστική ουσία του σύμπαντος, όπως πιστεύουν μερικοί, θα πρέπει να βρεθεί γρήγορα, γιατί εξατμίζεται και έχουν απομείνει μόνο δυο σταγόνες.