Ας επιχειρήσουμε μια αναλογία:
Έχετε υπ’ όψη σας κάτι παλιές, πολύ παλιές μαμάδες (γιαγιάδες σήμερα ή εν τόπω χλοερώ) που θεωρούσαν (χωρίς να φταίνε οι ίδιες απαραίτητα, αλλά η εποχή τους) ότι «μεγαλώνω σωστά ένα παιδί» σημαίνει «το ταΐζω πολύ και φροντίζω να μείνει ζωντανό»;
Έχετε υπ’ όψη σας κάτι παλιές, πολύ παλιές μαμάδες (γιαγιάδες σήμερα ή εν τόπω χλοερώ) που θεωρούσαν (χωρίς να φταίνε οι ίδιες απαραίτητα, αλλά η εποχή τους) ότι «μεγαλώνω σωστά ένα παιδί» σημαίνει «το ταΐζω πολύ και φροντίζω να μείνει ζωντανό»;
Κάπως έτσι έχει και η κατάσταση με τις γονεϊκές απόπειρες διδαχής της αξίας της ευγένειας. Εξαιτίας ίσως κάποιας βολικής αυταπάτης, θεωρούμε συχνά ότι το να μαθαίνουμε στα παιδιά μας να λένε «ευχαριστώ», «παρακαλώ» και «ορίστε;» αντί για «ΤΙΙΙΙ;» σημαίνει αυτόματα ότι τα κάνουμε ευγενικά κι ότι εμποτίζουμε επαρκώς το μυαλό και τη συμπεριφορά τους με τις αρχές του απαραίτητου βεβαίως-βεβαίως ανθρωπισμού.
Οι τυπικές εκφράσεις ευγένειας είναι απαραίτητες αλλά τα ράσα δεν κάνουν τον παπά.
Όπως και σε κάθε άλλη «εκπαιδευτική» περίπτωση, λοιπόν, η καλύτερη μέθοδος είναι η μίμηση -μέσω δικών μας καθημερινών, μικρών συμπεριφορών, τα παιδιά θα υιοθετήσουν υγιή, ευγενικά πρότυπα. Συμπεριφορών όπως…
Η ζωοφιλία –η αγάπη κι ο σεβασμός απέναντι σε πλάσματα που θα μπορούσαν εύκολα να είναι θύματά μας. Η αγάπη για τα ζώα είναι ένδειξη πολιτισμού κι ένας άνθρωπος πολιτισμένος είναι ένας άνθρωπος ευγενικός.
Ο σεβασμός στο περιβάλλον. Τα σχολεία έχουν μαθήματα που εξηγούν τι είναι περιβάλλον και τι περιβαλλοντική καταστροφή, τα παιδιά του σήμερα ενημερώνονται όσο ποτέ άλλοτε σχετικά με την αναγκαιότητα ανάπτυξης οικολογικής συνείδησης, όμως κάθε φορά που ανοίγετε το παράθυρο του αυτοκινήτου και πετάτε το χαρτομάντηλό σας απ’ έξω, δίνετε μια και τα γκρεμίζετε όλα.
Ο σεβασμός στους μεγαλύτερους. Το λέμε, το ξαναλέμε, το απαγγέλουμε διδακτικά κουνώντας τον δείκτη μας («Πρέπει να σέβεσαι τους μεγαλύτερούς σου!»), αλλά τι αξία έχει το κήρυγμά μας, αν στρογγυλοκαθόμαστε στη θεσούλα μας στο λεωφορείο ενώ ένας ηλικιωμένος με 18 σακούλες σούπερ μάρκετ παραπαίει σε απόσταση 20 εκατοστών;
Βοήθεια στα δύσκολα (κι όχι μόνο στα πολύ δύσκολα). Οι μεγάλες πράξεις αυτοθυσίας ή εθελοντισμού δείχνουν οπωσδήποτε φύση ευγενική και αλτρουιστική, όμως οι μεγαλόπνοες κινήσεις πρέπει να συνοδεύονται κι από μικρές, προσωπικές «προσφορές» -απ’ το να παραχωρήσουμε τη θέση μας στην ουρά σε κάποιον που μοιάζει να το ‘χει ανάγκη, ως το να κρατήσουμε την εξώπορτα της πολυκατοικίας ανοιχτή αντί να την κλείσουμε στα μούτρα του πίσω μας.
Οι τυπικές εκφράσεις ευγένειας είναι απαραίτητες αλλά τα ράσα δεν κάνουν τον παπά.
Όπως και σε κάθε άλλη «εκπαιδευτική» περίπτωση, λοιπόν, η καλύτερη μέθοδος είναι η μίμηση -μέσω δικών μας καθημερινών, μικρών συμπεριφορών, τα παιδιά θα υιοθετήσουν υγιή, ευγενικά πρότυπα. Συμπεριφορών όπως…
Η ζωοφιλία –η αγάπη κι ο σεβασμός απέναντι σε πλάσματα που θα μπορούσαν εύκολα να είναι θύματά μας. Η αγάπη για τα ζώα είναι ένδειξη πολιτισμού κι ένας άνθρωπος πολιτισμένος είναι ένας άνθρωπος ευγενικός.
Ο σεβασμός στο περιβάλλον. Τα σχολεία έχουν μαθήματα που εξηγούν τι είναι περιβάλλον και τι περιβαλλοντική καταστροφή, τα παιδιά του σήμερα ενημερώνονται όσο ποτέ άλλοτε σχετικά με την αναγκαιότητα ανάπτυξης οικολογικής συνείδησης, όμως κάθε φορά που ανοίγετε το παράθυρο του αυτοκινήτου και πετάτε το χαρτομάντηλό σας απ’ έξω, δίνετε μια και τα γκρεμίζετε όλα.
Ο σεβασμός στους μεγαλύτερους. Το λέμε, το ξαναλέμε, το απαγγέλουμε διδακτικά κουνώντας τον δείκτη μας («Πρέπει να σέβεσαι τους μεγαλύτερούς σου!»), αλλά τι αξία έχει το κήρυγμά μας, αν στρογγυλοκαθόμαστε στη θεσούλα μας στο λεωφορείο ενώ ένας ηλικιωμένος με 18 σακούλες σούπερ μάρκετ παραπαίει σε απόσταση 20 εκατοστών;
Βοήθεια στα δύσκολα (κι όχι μόνο στα πολύ δύσκολα). Οι μεγάλες πράξεις αυτοθυσίας ή εθελοντισμού δείχνουν οπωσδήποτε φύση ευγενική και αλτρουιστική, όμως οι μεγαλόπνοες κινήσεις πρέπει να συνοδεύονται κι από μικρές, προσωπικές «προσφορές» -απ’ το να παραχωρήσουμε τη θέση μας στην ουρά σε κάποιον που μοιάζει να το ‘χει ανάγκη, ως το να κρατήσουμε την εξώπορτα της πολυκατοικίας ανοιχτή αντί να την κλείσουμε στα μούτρα του πίσω μας.
«Αν ένας άνθρωπος είναι ευγενικός μαζί σου, αλλά αγενής με τον σερβιτόρο, τότε είναι απλώς αγενής», λέει γνωστή ρήση και δεν θα μπορούσε να μας βρίσκει περισσότερο σύμφωνους. Όσα τυπικά «ευχαριστώ» κι αν έχει μάθει το παιδί να λέει, αν βλέπει τους γονείς του να συμπεριφέρονται με αγένεια και ύφος αφεντικού στους ανθρώπους που τους εξυπηρετούν, το παιχνίδι της ειλικρινούς, βαθιάς ευγένειας έχει χαθεί.
Υπομονή και... οδική ευγένεια. Υπάρχει όρος για τον θυμό που αναπτύσσουν οι οδηγοί -τον λένε «road rage»- κι αυτό από μόνο του αποδεικνύει ότι είναι λογικό να βράζεις στο ζουμί σου κυκλοφορώντας στους δρόμους της πόλης (για να υπάρχει όρος είναι κάτι πολύ κοινό και για να 'ναι κοινό είσαι φυσιολογικός που «τρελαίνεσαι»). Ωστόσο, τουλάχιστον όταν τα παιδιά βρίσκονται στο πίσω κάθισμα, πρέπει να φροντίζουμε να διατηρούμε την ψυχραιμία μας. Ξανασκέψου τι παράδειγμα τους δίνεις, όταν θα αρχίσεις να βρίζεις κάποιον ταξιτζή στη Μιχαλακοπούλου.
Ευγένεια είναι (και) η ανοχή στη διαφορετικότητα. Τα κακόβουλα σχόλια για την περιφέρεια της γειτόνισσας, τη σεξουαλικότητα του γιου της ή τη διαφορά ηλικίας μεταξύ κάποιου γνωστού σας ζευγαριού δηλητηριάζουν τη σκέψη και την ψυχή των παιδιών.
Ο χαρακτήρας μας είναι η μοίρα μας, λένε. Κι ένας αγενής χαρακτήρας είναι το πιο σίγουρο διαβατήριο για μια κακορίζικη ζωή.