Από την Christine Carter
Τα παιδιά μας δεν είναι οι ζωές μας. Μόλις αναγνωρίσετε αυτό το γεγονός, αναφέρει η Christine Carter, μπορείτε να ξεκινήσετε τη συζήτηση. Καθώς πλησιάζει η πρώτη μέρα επιστροφής στα σχολεία, οι γονείς με ρωτούν πώς να καταφέρουν τα παιδιά τους να τους μιλούν περισσότερο για το σχολείο. Εμείς οι γονείς χρειαζόμαστε την ενημέρωση! Σκεφτόμαστε πως σε αντάλλαγμα για τη φροντίδα και όλη την προετοιμασία που κάνουμε για να πάνε εκείνα στο σχολείο, το λιγότερο που μπορούν να κάνουν για μας είναι να μας ενημερώνουν για το τι συμβαίνει εκεί! Πώς μπορείτε να αποσπάσετε κάτι παραπάνω από ένα απλό «καλά» από τα παιδιά σας όταν τα ρωτάτε «Πώς τα περάσατε στο σχολείο σήμερα;».
Αντλώντας έμπνευση από μερικούς από τους πιο έξυπνους ανθρώπους που ξέρω – τη σύμβουλο γονέων Amy McCready, την ψυχολόγο παιδιών και εφήβων Shefali Tsabary και την εκπαιδευμένη στο Harvard σύμβουλο Martha Beck, συνέθεσα το πλάνο που θα διαβάσετε παρακάτω.
Εξοικονομήστε 10 λεπτά την ημέρα για «ποιοτικό χρόνο»
Τι επιλέγουν να μοιραστούν μαζί μας τα παιδιά μας και το αν θα το κάνουν τελικά, σχετίζεται άμεσα με την προσωπικότητά τους, φυσικά. Ωστόσο ένας παράγοντας που είναι εντός του εύρους του ελέγχου μας είναι η σχέση που έχουμε μαζί τους και ειδικά πόσο μας εμπιστεύονται τα πιο βαθιά τους μυστικά και συναισθήματα. Μπορούμε να καθιερώσουμε ένα κλίμα εμπιστοσύνης και στενού δεσμού, που τα δικά μου παιδιά αποκαλούν «ποιοτικό χρόνο». Κάθε μέρα για τουλάχιστον 10 λεπτά, προσπαθώ να περνώ λίγο χρόνο κάνοντας κάτι με το καθένα από τα παιδιά μου, κάτι που έχουν επιλέξει εκείνα. Παίζουμε παιχνίδια, διαβάζουμε βιβλία στον καναπέ, βγάζουμε βόλτα το σκύλο.
Αυτό μπορεί να φαίνεται εύκολο, αλλά για μένα δεν είναι, μέσα στη βαβούρα της καθημερινότητας, μπορεί να είναι δύσκολο να βρω 10 ή 20 λεπτά για το κάθε παιδί. Αυτό μπορεί να φαίνεται γελοίο σε σας – περνάω πολύ χρόνο κάνοντας πράγματα που είναι πολύ λιγότερο σημαντικά κάθε μέρα – αλλά ανάμεσα στα μαθήματα του σχολείου και την ώρα του ύπνου μπορεί να είναι δύσκολο να χωρέσει μια επιπλέον δραστηριότητα. Και είναι αλήθεια ότι συχνά, δε θέλω να κάνω αυτό που θέλουν τα παιδιά να κάνουμε.
Για παράδειγμα μια από τις κόρες μου διαβάζει δυστοπικά ρομαντικά μυθιστορήματα με μανία και μια από τις αγαπημένες της δραστηριότητες είναι να παρακολουθεί τη διαδικτυακή δραστηριότητα των συγγραφέων και να τους γράφει θαυμαστικά σχόλια για το έργο τους. Όταν περνάμε χρόνο οι δυο μας, της αρέσει να μου περιγράφει το βιβλίο που διαβάζει εκείνες τις μέρες με κάθε λεπτομέρεια. Αν αντιδρούσα ενστικτωδώς, θα ήθελα να αποφύγω να κάνω παρέα μαζί της όταν γράφει ακόμα ένα γράμμα στον John Greene. Αλλά όταν καταφέρνω να μένω μαζί της σε όλη τη διάρκεια ενόσω στέλνει αυτά τα γράμματα θαυμασμού στους αγαπημένους της συγγραφείς, χωρίς να την κρίνω ή να την αποθαρρύνω γι’ αυτή της την ενασχόληση, αισθάνεται πιο δεμένη μαζί μου και αντιστρόφως. Κατανοεί ότι μπορεί να μου εμπιστεύεται τον εσωτερικό της κόσμο. Επιπλέον, όταν της αφιερώνω «ποιοτικό χρόνο» συστηματικά, αισθάνεται ασφαλής γνωρίζοντας ότι είναι στην κορυφή των προτεραιοτήτων μου και ότι μπορεί να στηρίζεται σε μένα. Κατά τη διάρκεια του «ποιοτικού χρόνου» που περνάμε μαζί, είναι πολύ πιθανό να μου εκμυστηρευτεί τι συμβαίνει στα διαλείμματα και πώς αισθάνεται πραγματικά για τους καθηγητές της.
Ξεκαθαρίστε για ποιο λόγο θέλετε να μαθαίνετε τι συμβαίνει στο σχολείο
Γιατί είναι τόσο σημαντικό για εσάς να γνωρίζετε τι συμβαίνει στο σχολείο; Υπάρχουν πολλοί θεμιτοί λόγοι που σας κάνουν να θέλετε να ξέρετε αλλά και λόγοι που απομακρύνουν τα παιδιά. Το θέμα είναι το εξής: οι ζωές των παιδιών μας δεν είναι οι δικές μας ζωές και δεν έχουμε δικαίωμα πλήρους πρόσβασης στον εσωτερικό και κοινωνικό τους κόσμο. Είμαστε οι συνοδοιπόροι στο ταξίδι τους αλλά δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές στις δικές τους ιστορίες. Εκείνα είναι οι ήρωες. Μπορεί να καιγόμαστε από περιέργεια να μάθουμε τι τους συμβαίνει αλλά, οι ζωές τους είναι πάντα οι δικές τους ζωές, τις οποίες εκείνα θα αποφασίσουν αν θα μοιραστούν μαζί μας ή όχι.
Ο πιο σημαντικός στόχος στη ζωή ενός παιδιού είναι να βιώσει την αίσθηση του ανήκειν και της προσωπικής αξίας. Στην πραγματικότητα, ο πρωταρχικός σκοπός του ανθρώπινου όντος είναι να επιτύχει την αίσθηση του ανήκειν και της αυταξίας. Αυτός είναι ο λόγος που εμείς οι γονείς επιθυμούμε να μαθαίνουμε κάθε ανατριχιαστική λεπτομέρεια της σχολικής ζωής των παιδιών μας. Επιθυμούμε να γνωρίζουμε ότι έχουμε τη θέση μας στη δική τους ζωή, ότι ο ρόλος μας είναι σημαντικός.
Όμως, όταν χρησιμοποιούμε τα παιδιά μας για να επιβεβαιώσουμε τη δική μας ανάγκη να ανήκουμε κάπου και να είμαστε σημαντικοί, τα παιδιά το αναγνωρίζουν άμεσα. Η ανασφάλεια των γονέων και το άγχος τους είναι βαρύ φορτίο για ένα παιδί ή έναν έφηβο και τα περισσότερα παιδιά (ή και ενήλικες) προσπαθούν να το αποφύγουν με κάθε κόστος. Τα παιδιά μας μπορούν να επικοινωνήσουν αληθινά μαζί μας όταν δεν εξαρτόμαστε από αυτά για την αυτοεπιβεβαίωσή μας. Η παραπάνω πληροφορία χρειάζεται επανάληψη: Τα παιδιά μας δεν συνδέονται αληθινά μαζί μας όταν εξαρτόμαστε από αυτά για να νιώσουμε πλήρεις και ευτυχισμένοι και όταν συνδέουμε τη δική μας ταυτότητα με τις δικές τους πράξεις.
Μπορούμε, παρ’ όλα αυτά, να ρωτήσουμε τα παιδιά μας πώς ήταν η μέρα τους για να ανταποκριθούμε στη δική τους ανάγκη να επικοινωνήσουν, να ανήκουν και να νιώθουν σημαντικά. Μπορούμε να συμπεριφερθούμε ως περίεργοι αλλά ουδέτεροι μάρτυρες του όμορφου χάους που αποτελεί τη δική τους ζωή. Σταδιακά θα αρχίσουν να εμπιστεύονται τα κίνητρά μας και γινόμαστε ένας τόπος στον οποίο επιστρέφουν τα παιδιά μας για να μοιραστούν μαζί μας ευάλωτα συναισθήματα χωρίς να φοβούνται τη δική μας αντίδραση.
Ρωτήστε τα ποια ήταν η χειρότερη στιγμή μέσα στη μέρα τους
Αναζητήστε το μέρος και τη στιγμή που το παιδί σας νιώθει ασφαλές και έχει την ενέργεια να αποκαλύψει στοιχεία του εαυτού του. Συμβουλή: το πιθανότερο είναι πως η καταλληλότερη στιγμή δεν είναι όταν εκείνα ή εσείς μπαίνετε στο σπίτι μετά τη δουλειά ή το σχολείο. Τα περισσότερα παιδιά χρειάζονται χρόνο να αναπαυθούν και να εγκλιματισθούν στη μετάβαση από το σχολείο στο σπίτι. Επίσης, πολλά παιδιά δε θέλουν να μιλούν παρουσία κοινού, είτε πρόκειται για τα αδέρφια τους ή για τους συμμαθητές τους που επιστρέφουν μαζί τους στο σπίτι. Όταν είναι έτοιμοι (ίσως κατά τη διάρκεια του «ποιοτικού χρόνου» ή λίγο πριν κοιμηθούν), ρωτήστε τα για το μέρος της μέρας τους πού ήταν απογοητευτικό. Μπορείτε να πείτε κάτι όπως: «Τι σε άγχωσε περισσότερο την πρώτη μέρα στο σχολείο;» ή «Υπήρξε κάποια στιγμή σήμερα που να ένιωσες αμηχανία, άγχος ή φόβο;» Αυτή είναι μια τεχνική που έμαθα από το συμβουλευτικό πρόγραμμα της Martha Beck.
Αυτές τις ερωτήσεις τις απευθύνουμε στα παιδιά μας όχι επειδή μας ενδιαφέρει η λάσπη ή το κουτσομπολιό ή γιατί απολαμβάνουμε τα σχολικά δράματα. Μην ρωτήσετε αυτές τις ερωτήσεις αν δεν είστε σε θέση να μείνετε ουδέτεροι και συναισθηματικά αποστασιοποιημένοι. Μην κάνετε αυτές τις ερωτήσεις αν έχετε την τάση να παρέμβετε για να λύσετε όλα τα προβλήματα των παιδιών σας. Ρωτήστε μόνο όταν νιώθετε σίγουροι ότι μπορείτε να αποδεχτείτε τα άβολα συναισθήματα των παιδιών σας. Η αποδοχή σημαίνει ότι καταλαβαίνετε πως κάτι συμβαίνει χωρίς να ρωτήσετε γιατί αισθάνονται όπως αισθάνονται, χωρίς να κατακρίνετε οποιονδήποτε ή οτιδήποτε σας περιγράφουν. Ρωτήστε μόνο όταν νιώθετε σε θέση να κατανοήσετε και να επικυρώσετε τα συναισθήματα των παιδιών σας όταν μπορείτε να τους βοηθήσετε να κατανοήσουν ουδέτερα τι αισθάνονται και σε ποιο σημείο του σώματός τους κατοικεί αυτό το συναίσθημα.
Γιατί ρωτάμε για τα αρνητικά και όχι για τα θετικά; Γιατί, όπως γράφει ο Dr. Tsabary στο Out of control, «Η ανικανότητα να αντέχεις τον πόνο στη ζωή του παιδιού μας ή στις δική μας, μας στερεί πράγματα, γιατί μόνο όταν μπορούμε να νιώσουμε πόνο μπορούμε να απολαύσουμε την αχαλίνωτη χαρά της ζωής. Με άλλα λόγια, η ικανότητά μας να βιώνουμε τον πόνο χωρίς να τον καταπραΰνουμε, μας ενδυναμώνει ώστε να απολαύσουμε τη χαρά σε όλο της το μεγαλείο».
Θέλουμε τα παιδιά μας να αποδέχονται όλα τα συναισθήματα, ακόμα και εκείνα που μας φέρνουν σε δύσκολη θέση. Μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο τα συναισθήματα ορίζουν τη συμπεριφορά; Γιατί, ενώ όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά, δεν είναι όλες οι συμπεριφορές εξίσου αποτελεσματικές στην επίτευξη των στόχων τους; Γιατί να ρωτήσουμε τα παιδιά μας πώς πήγε η μέρα τους;
Γιατί επιθυμούμε να είμαστε ένας τόπος αγάπης χωρίς όρους στις ζωές των παιδιών μας, όπου εκεί θα μπορούν να έρχονται σε επαφή με την αυταξία τους και την θέση τους στον κόσμο. Θέλουμε να είμαστε για τα παιδιά μας εκείνος ο τόπος όπου θα μπορούν να απαλλάσσονται από τις δυσκολίες της ζωής, έτσι ώστε να απολαμβάνουν την ομορφιά της σε όλο της το μεγαλείο.
Πηγή: http://greatergood.berkeley.edu/