Όλοι ξέρουμε ότι οι γονείς επαναλαμβάνουν ατάκες όπως «να πάρεις ζακέτα» ή «πάρε τηλέφωνο μόλις φθάσεις». Άραγε, υπάρχουν φράσεις που δεν πρέπει να λέμε στα παιδιά μας;
Oι γονείς συχνά επαναλαμβάνουν φράσεις- κλειδιά στο πλαίσιο της διαπαιδαγώγησης των παιδιών τους. Ως γνωστόν, η επανάληψη είναι μητέρα της μάθησης, οπότε ο μέσος γονιός επαναλαμβάνει εκατοντάδες φορές τις συμβουλές του, ελπίζοντας να τις εντυπώσει στο υποσυνείδητο του παιδιού.
Φυσικά, οι φράσεις με θετικό πρόσημο είναι παραπάνω από καλοδεχούμενες! Άλλωστε, τα παιδιά είναι σφουγγάρια που θυμούνται πολλές πληροφορίες, τις οποίες επαναλαμβάνουν με κάθε ευκαιρία.
Αν λοιπόν χρησιμοποιούμε θετικές φράσεις, τα λόγια ενθάρρυνσης τυπώνονται στο παιδικό μυαλουδάκι και συντροφεύουν τα παιδιά μας για χρόνια μετά. Οπότε, κάθε φορά που λέμε ότι τα αγαπάμε ή ότι είμαστε περήφανοι για αυτά, ρίχνουμε έναν σπόρο που θα ανθίσει χρόνια αργότερα και θα δομήσει ισχυρές προσωπικότητες.
Αντιθέτως, φράσεις γεμάτες αρνητισμό επηρεάζουν τα παιδιά, όχι μόνο την στιγμή που λέγονται, αλλά και χρόνια μετά. Κάθε κουβέντα που μας θλίβει ή μας κάνει να αμφισβητήσουμε την αξία μας, χαράσσεται στο μυαλό και μας συντροφεύει για καιρό. Έτσι, προβλήματα συμπεριφοράς και αυτοπεποίθησης είναι πιθανό να εμφανιστούν εξαιτίας του επαναλαμβανόμενου αρνητισμού από τους γονείς.
Ποιες φράσεις δεν πρέπει να λέμε στα παιδιά;
1. “Εγώ κάνω τα πάντα για σένα”:
Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να κάνει κάτι αν δεν το θέλει ή αν καταπιέζεται. Επίσης, η αληθινή αγάπη είναι ανιδιοτελής και άρα δεν μετράμε πόσα προσφέρουμε και πόσα παίρνουμε πίσω. Αυτή η ατάκα είναι σαν να ζητά από τα παιδιά να είναι αιωνίως ευγνώμονα και άρα υπάκουα στον ήρωα- γονιό. Στην πραγματικότητα όμως, βασική επιδίωξη του γονιού θα έπρεπε να είναι ένα παιδί ανεξάρτητο που μπορεί να υπερασπιστεί την γνώμη του, χωρίς να φοβάται ότι πληγώνει ανεπανόρθωτα τους άλλους.
2. “Τα πήγες καλά στο διαγώνισμα, αλλά γιατί δεν είσαι έτσι κάθε φορά;/ Ωραίο το 15, αλλά την επόμενη φορά να στοχεύσεις για το 17/ Χαίρομαι που ανέβηκαν οι βαθμοί σου, αλλά η αδερφή σου είναι πάλι απουσιολόγος”:
Όσα κομπλιμέντα και αν πεις, αν ακολουθήσει “αλλά” τα ακυρώνει όλα. Οπότε πες τον καλό λόγο, ξεχνά τα “αλλά” και χάρισε το πιο εγκάρδιο χαμόγελο σου!
3. “Μην το φας αυτό, θα γίνεις χοντρή”:
Στην εποχή μας, οι περισσότεροι γονείς επιδιώκουν υγιεινή διατροφή για τα παιδιά τους και από νωρίς προσπαθούν να τα ωθήσουν σε καλές διατροφικές συνήθειες. Αυτό όμως, σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι επιτρέπεται να απειλούμε τα παιδιά “για το καλό τους”. Η σωστή διατροφή είναι τρόπος ζωής, όχι μπαμπούλας που μας καταδυναστεύει. Άλλωστε, οι απειλές συχνά οδηγούν σε ταμπέλες, λάθος εικόνα σώματος και αύξηση άγχους και ανασφάλειας.
4.“Σταμάτα να κλαις/ Μη φοβάσαι!/ Δεν είσαι μωρό για να ανησυχείς τόσο!”:
Είναι σημαντικό να αφήνουμε τα παιδιά μας να βιώσουν τα συναισθήματα τους, ώστε να κατανοήσουν πότε νιώθουν ευχάριστα ή δυσάρεστα. Εξάλλου, αν μπορούσε να μη κλαίει, δεν θα το έκανε; Εσάς περιμένει να του το επισημάνετε; Η σωστή αντιμετώπιση είναι η ψυχραιμία και η ενεργητική ακρόαση, ώστε να εντοπίσουμε τον πυρήνα του προβλήματος και να δώσουμε χρήσιμη βοήθεια.
5. “Έλα μωρέ, δεν είναι τόσο σημαντικό”:
Αυτό που για μένα είναι σημαντικό για τον άλλον μπορεί να είναι ασήμαντο, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να ακυρώνουμε τα συναισθήματα των γύρω μας. Αυτή η ατάκα μπορεί να εξοργίσει τον αποδέκτη της, που εν μέσω προβλήματος, νιώθει ότι ο συνομιλητής αδιαφορεί ή προσπαθεί να τον κάνει να ντραπεί. Πείτε: “Καταλαβαίνω ότι πόνεσες από τη πτώση, ήταν ψηλό το σκαλοπάτι, έλα να σου κάνω μια αγκαλιά”. ‘Η “Καταλαβαίνω ότι στεναχωρήθηκες με τον καυγά, πως μπορώ να βοηθήσω;”.
6. “Κάνε πιο γρήγορα!/ Γιατί πρέπει να ζητάω κάτι δέκα φορές;”:
Η επανάληψη του ίδιου πράγματος ξανά και ξανά, προσθέτει άγχος και δεν επιταχύνει τις διαδικασίες. Ειδικά δε, αν η φράση “κανε γρήγορα” είναι μόνιμη επωδός, τα παιδιά αποκτούν επιλεκτική ακοή και δεν ανταποκρίνονται, ούτε υιοθετούν καλύτερη συμπεριφορά. Πείτε: “σε πέντε λεπτά έρχεται το λεωφορείο, χρειάζεσαι κάποια βοήθεια;”.
7. “Αν δεν υπακούσεις, θα βρεις τον μπελά σου!”/ Αν δεν ηρεμήσετε, δε θα πάμε διακοπές!”:
Τα παιδιά καταλαβαίνουν τις κούφιες απειλές και φυσικά δεν συμμορφώνονται. Επίσης, τα παιδιά χρειάζονται όρια, οπότε αν είναι να πείτε “μην κάνεις το χ γιατί θα συμβεί το ψ” πρέπει να είστε έτοιμοι να κάνετε όντως το ψ, ώστε να καταλάβουν τα παιδιά τις συνέπειες των πράξεων τους. Φυσικά, οι συνέπειες πρέπει να είναι αντίστοιχες της “κακής” συμπεριφοράς και σε καμία περίπτωση να μην είναι κακοποιητικές.
8. “Στα έλεγα εγώ!”:
Πολύ συχνά, θέλουμε να καυχηθούμε ότι πράγματι είχαμε προβλέψει τις ολέθριες συνέπειες μιας επιλογής. Στην πραγματικότητα, καλό είναι να μην πούμε τίποτα, να συμπαρασταθούμε αν χρειάζεται και να αφήσουμε το παιδί να μάθει από τα λάθη του. Κανείς δε θέλει εν μέσω μιας αποτυχίας να αντιμετωπίσει τον εξυπνάκια που “ξερει-καλυτερα-αλλα- αμάν-κανείς-δεν-τον-ακούει”.
9. “Μακάρι να ήσουν σαν τον αδερφό/γείτονα/τάδε πρωταθλητή”:
Κάθε άνθρωπος έχει τα δυνατά και αδύνατα σημεία του που τον καθιστούν μοναδικό. Δεν πρέπει να συγκρίνουμε τα παιδιά με άλλα άτομα γιατί αυτό μειώνει την αυτοπεποίθηση τους και δημιουργεί ζηλιες. Ποιος θέλει να νιώθει πάντα δεύτερος;
10.“Είσαι τόσο έξυπνος/τέλειος/απίθανος”:
Φυσικά, πρέπει να επαινούμε τα παιδιά μας και να τονώνουμε την αυτοπεποίθηση τους, αλλά δεν χρειάζεται να τους δημιουργούμε ψευδαισθήσεις μεγαλείου. Συχνά, τα παιδιά που μεγαλώνουν πνιγμένα στα κομπλιμέντα και τις υψηλές προσδοκίες απογοητεύονται οικτρά από την αποτυχία. Αυτό συμβαίνει γιατί θεωρούν ότι γεννήθηκαν προνομιούχα και καλύτερα από τους άλλους. Όμως, αν σε μεγάλωσαν σαν δώρο θεού, πώς μπορείς να αποτυγχάνεις ή να είσαι μέτριος σε κάτι;
11. “Αυτό θα το κάνω εγώ/ Δεν μπορείς, άστο σε μένα”:
Τα παιδιά πρέπει να μάθουν, οπότε ο μόνος τρόπος είναι η εξάσκηση. Αν ο γονιός προλαβαίνει τις ανάγκες ή προδικάζει την έκβαση της προσπάθειας, το παιδί θα επαναπαυθεί, δεν θα μάθει να ζητά βοήθεια, ούτε να προσπαθεί μέχρι να τα καταφέρει. Πολύ συχνά δε, οι υπερπροστατευτικοί γονείς ευθύνονται για το Σύνδρομο του Πίτερ Παν, με τους ενήλικες που αρνούνται να φερθούν με ενήλικο τρόπο. Η καλύτερη τακτική είναι να δείχνουμε εμπιστοσύνη στα παιδιά και να εστιάζουμε σε αυτά που μπορούν και όχι σε αυτά που δεν μπορούν να κάνουν. Καλύτερα ρωτήστε: “Που θέλεις να βάλουμε αυτό το κομμάτι του παζλ; Ας δοκιμάσουμε!”
12. “Μην μιλάς με αγνώστους”:
Συνήθως, οι γονείς απαγορεύουν γενικά και αόριστα την επαφή με τους αγνώστους, χωρίς να δίνουν περαιτέρω διευκρινίσεις Επίσης, συχνά στοχοποιούνται συγκεκριμένες κατηγορίες ανθρώπων και τα παιδιά πιστεύουν ότι κινδυνεύουν μόνο από ανθρωπόμορφα τέρατα. Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης συμβαίνουν από άτομα του οικογενειακού ή φιλικού περιβάλλοντος. Καλύτερα συζητήστε σενάρια: “Τι θα έκανες αν κάποιος άγνωστος σου ζητούσε να μπεις στο αμάξι ή να τον ακολουθήσεις;”, “Πως θα ζητούσες βοήθεια αν χανόσουν κάπου;”, “Τι θα κάνεις αν κάποιος, γνωστός ή άγνωστος, ενήλικας ή παιδί σε κάνει να νιώσεις άβολα;”.
Σε κάθε περίπτωση, ό,τι και να πεις σε ένα παιδί, είναι να σημαντικό να το σκεφτείς καλά. Τα παιδιά έχουν συναισθήματα, τα οποία πληγώνονται εύκολα, αλλά συχνά δεν είναι σε θέση να ορθώσουν το ανάστημα τους. Επίσης, συχνά παίρνουν πολύ σοβαρά τα λόγια των γονιών και με βάση αυτά διαμορφώνουν την αυτοεικόνα τους. Γιαυτό, οπλιστείτε με υπομονή, δείξτε εμπιστοσύνη στα παιδιά σας και προσφέρετε την στήριξη σας, ώστε να γίνουν αυτόνομοι και χαρούμενοι άνθρωποι.
Ευαγγελία Ευσταθιάδου, meletontas.gr