Την άνοιξη του 326 π.Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος εκστράτευσε κατά των επαναστατημένων νοτιοανατολικών περιοχών της σατραπείας της Σογδιανής. H περιοχή περιλαμβάνει τμήματα του σημερινού Ουζμπεκιστάν και Τατζικιστάν).
Η επιχείρηση δεν ήταν εύκολη καθώς οι πληθυσμοί των περιοχών αυτών χαρακτηρίζονταν ως ανυπότακτοι και μαχητικοί. Επιπλέον το ορεινό του εδάφους τους προσέφερε πολλά στρατηγικά πλεονεκτήματα.Πρώτος αντικειμενικός σκοπός του Μακεδόνα βασιλιά ήταν η εκπόρθηση της λεγόμενης «Σογδιανής Πέτρας», μιας ιδιαίτερα δυσπρόσιτης και οχυρής τοποθεσίας στην οποία είχε οργανώσει την άμυνα του ένας τοπικός ηγεμόνας ο Οξυάρτης.
Τίποτα όμως δεν μπορούσε να σταθεί εμπόδιο για τον Αλέξανδρο ο οποίος ανάγκασε τους αμυνόμενους να παραδοθούν χρησιμοποιώντας στρατιώτες αναρριχητές!
Ο Αλέξανδρος δεν τιμώρησε τον Οξυάρτη για την εξέγερση του.
Η Ρωξάνη συναντά τον Αλέξανδρο
Σκεπτόμενος στρατηγικά επιδίωξε την συμμαχία του. Η τελευταία επισφραγίστηκε με ένα συμπόσιο στο οποίο παρευρέθηκε και η Ρωξάνη κόρη του Σογδιανού ηγεμόνα. Στην τοπική διάλεκτο το όνομά της σημαίνει αστέρι.Σύμφωνα με τον Ρωμαίο ιστορικό Κούρτιο, τα μάτια όλων έπεσαν πάνω της, «διότι διέθετε αξιοπρεπή εμφάνιση, σπάνια στους βαρβάρους και αξιόλογη φυσική ομορφιά, που μπορούσε να συγκριθεί μόνο με εκείνη των δύο ανύπαντρων κορών του Δαρείου».
Κατά τον Αρριανό «λέγεται ότι ήταν η ωραιότερη Ασιάτισσα, που είχε δει μέχρι τότε η στρατιά μετά από τη γυναίκα του Δαρείου».
Αμέσως ο Αλέξανδρος αποφάσισε να την νυμφευθεί. Έτσι η Ρωξάνη από κόρη ενός τοπικού ηγεμόνα βρέθηκε εν μια νυκτί ως βασίλισσα της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας που είχε δει μέχρι τότε η γη. Πολλοί ιστορικοί θεώρησαν πως αυτός ο «έρωτας με την πρώτη ματιά» δεν ήταν και τόσο άδολος.
Αναφέρουν ότι το πραγματικό κίνητρο γι’ αυτόν τον γάμο, ήταν η απόφαση του Αλεξάνδρου να επανδρώσει την ανώτατη διοίκηση της αυτοκρατορίας με έναν αριθμό τοπικών αξιωματούχων και να συμφιλιώσει με την εξουσία του τους πολεμοχαρείς Σογδιανούς.
O Μέγας Αλέξανδρος παντρεύεται τη Ρωξάνη. Αν κρίνουμε από τα λεγόμενα των αρχαίων συγγραφέων ο Μακεδόνας βασιλιάς σίγουρα εντυπωσιάστηκε από την καλλονή πριγκίπισσα. Sala di Alessandro, villa Farnesina, Ρώμη.
Ο σκληροτράχηλος Σογδιανός ηγεμόνας «υποτάχτηκε» στον Αλέξανδρο μετά το γάμο της κόρης του
Η Σογδιανή βρισκόταν πάντα σε αναβρασμό και μόλις υποτασσόταν μία πόλη, επαναστατούσε μια άλλη, υποχρεώνοντας τους Μακεδόνες σε συνεχή εγρήγορση. Έτσι, ο Έλληνας βασιλιάς μπροστά στον κίνδυνο μίας παρατεταμένης στρατιωτικής εμπλοκής, αναζήτησε εσπευσμένα μία διπλωματική διέξοδο.Το πόσο εσπευσμένη ήταν η διέξοδος αυτή φαίνεται απ’ το ότι ο Οξυάρτης ήταν όχι ο σημαντικότερος ηγεμόνας της περιοχής και κατά τον Αρριανό δεν δήλωσε υποταγή ούτε καν μετά την αιχμαλωσία του. Υποτάχθηκε μόνο μετά το γάμο του Μακεδόνα στρατηλάτη με την κόρη του.
Πάντως φαίνεται ότι η ενέργεια του Αλέξανδρου στέφτηκε από επιτυχία καθώς μετά το γάμο οι Σογδιανοί δεν του προκάλεσαν άλλα προβλήματα.
Η Ρωξάνη.
Εκείνοι που δεν συγκινήθηκαν καθόλου όμως ήταν οι περισσότεροι σύντροφοί του Μακεδόνα στρατηλάτη οι οποίοι δεν μπορούσαν να χωνέψουν την ένωση ενός Έλληνα με μια βάρβαρη. Ακόμη περισσότερο ότι μπορούσε να προκύψει απ’ αυτή την ένωση ένα «μιξοβάρβαρο» διάδοχος της αυτοκρατορίας!
Η γέννηση του Αλέξανδρου Δ’ και η μάχη της διαδοχής
Ξαφνικά τον Ιούνιο του 323 π.Χ. ο Αλέξανδρος πέθανε. Η Ρωξάνη ήταν έγκυος 6 ή 8 μηνών. Το μέλλον της ωστόσο ήταν πολύ αβέβαιο.Ο Αλέξανδρος εκτός απ’ αυτή είχε νυμφευτεί και τη Στάτειρα (η οποία επίσης ήταν έγκυος), κόρη του Δαρείου Γ΄, ενώ εικάζεται ότι είχε και μια τρίτη σύζυγο, την Παρυσάτιδα, κόρη του Αρταξέρξη Γ΄. Τελικά η Σογδιανή πριγκίπισσα έφερε στον κόσμο αγόρι το οποίο έλαβε το όνομα του πατέρα του.
Η μητέρα του έπρεπε να του εξασφαλίσει με κάθε τρόπο την ζωή και τη διαδοχή στον θρόνο.
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο η Ρωξάνη με τη βοήθεια του αντιβασιλέα Περδίκκα, εξόντωσε τη Στάτειρα καθώς και την αδερφή της Δρύπετη, καταγόμενες από βασιλική γενιά και πιθανές αντίζηλους της στο θρόνο. Η τύχη της Παρυσάτιδας, που ήταν επίσης πριγκίπισσα, είναι άγνωστη αν και σύμφωνα με μια σύγχρονη θεωρία, ίσως ήταν εκείνη που σκότωσε η Ρωξάνη, και όχι η Δρύπετη.
Εν τω μεταξύ ο μακεδονικός στρατός της Ασίας αναγόρευσε βασιλιά τον προβληματικό γιο του Φιλίππου Β΄ (ετεροθαλή αδελφό του Μεγάλου Αλεξάνδρου) Αριδαίο.
Παράλληλα ο γιος της Ρωξάνης αναγορεύτηκε συμβασιλέας με το όνομα Αλέξανδρος Δ΄.
Ο Αριδαίος παντρεύτηκε μια πριγκίπισσα την Ευριδίκη. Η φιλοδοξία της τελευταίας να μείνει ο άνδρας της μόνος στο θρόνο ανησύχησε την μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τη διαβόητη Ολυμπιάδα.
Η Ολυμπιάδα φυγαδεύει τον εγγονό της Αλέξανδρο Δ’ και γίνεται στόχος του Μακεδόνα στρατηγού Κάσσανδρου
Η Ολυμπιάδα προσπάθησε να προστατέψει ανεπιτυχώς τη ζωή του εγγονού της Αλέξανδρου Δ΄.
Ωστόσο η ιστορία δεν είχε τόσο φιλόδοξα σχέδια για το παιδί.
Μετά τους πολέμους των Επιγόνων, ο Κάσσανδρος, ορκισμένος εχθρός της Ολυμπιάδας, κυριάρχησε στη Μακεδονία. Ο Αριδαίος και η Ευριδίκη συμμάχησαν μαζί του και τον ανακήρυξαν σε τοποτηρητή του θρόνου.
Αμέσως η Ολυμπιάδα εκστράτευσε στην Μακεδονία. Νίκησε το βασιλικό ζεύγος και το θανάτωσε με φρικτό τρόπο.
Με τον Κάσσανδρο όμως δεν είχε την ίδια τύχη. Όταν ο Μακεδόνας στρατηγός κατευθύνθηκε εναντίον της, η Ολυμπιάδα κατέφυγε στην οχυρωμένη Πύδνα, έχοντας μαζί της τον μικρό Αλέξανδρο και τη Ρωξάνη.
Μετά από επτάμηνη στενή πολιορκία η Ολυμπιάδα παραδόθηκε (316 π.Χ) ζητώντας από τον Κάσσανδρο να σεβαστεί τη ζωή του εγγονού της.
Η γηραιά βασίλισσα δεν ήταν όμως πια σε θέση να ζητά οτιδήποτε.
Ο Κάσσανδρος την κατέσφαξε (κατ’ άλλους τη λιθοβόλησε) και άφησε το πτώμα της να σαπίσει.
Η Ρωξάνη είχε χάσει πλέον την προστάτιδά της.
Πέρασε έξι χρόνια επιθανάτιας αβεβαιότητας μέχρι ο Κάσσανδρος να διατάξει τον θάνατο της ίδιας και του γιου της στην Αμφίπολη το 310 π.Χ.
Το «αστέρι της Σογδιανής» έσβησε και μαζί της η γραμμή αίματος του μεγαλύτερου κατακτητή της ιστορίας.
Νίκος Γιαννόπουλος, ιστορικός, http://www.mixanitouxronou.gr
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.