Ένα σχεδόν πανευρωπαϊκό έθιμο που τιμάται ευλαβικά από –τουλάχιστον- τον Μεσαίωνα μέχρι τις μέρες μας, το αθώο ψέμα...
Ένα σχεδόν πανευρωπαϊκό έθιμο που τιμάται ευλαβικά από –τουλάχιστον- τον Μεσαίωνα μέχρι τις μέρες μας, το αθώο ψέμα της 1ης Απριλίου αποτελεί ακόμα και σήμερα γρίφο για τους ιστορικούς που προσπαθούν να εντοπίσουν την προέλευσή του. Η Πρωταπριλιά των Ελλήνων, η April Fools' Day των Βρετανών, το Poisson D’Avril (το ψάρι του Απριλίου δηλαδή) των Γάλλων και το Aprilscherz των Γερμανών είναι ένα από τα ελάχιστα έθιμα που τηρούνται σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Η προέλευση του εθίμου δεν είναι καθόλου βέβαιη. Ορισμένοι ιστορικοί θεωρούν πως η "κοιτίδα" του εθίμου με τη μορφή που έχει λάβει σήμερα είναι η Μεσαιωνική Γαλλία, αλλά αρκετοί θεωρούν πως οι ρίζες του πρέπει να αναζητηθούν είτε στους Κέλτες και τους Ρωμαίους, είτε ακόμα και στην Ελλάδα της κλασικής εποχής.
Αρχαία Ελλάδα
Σύμφωνα με την «αρχαιοελληνική εκδοχή» η 1η Απριλίου είναι η 12η ημέρα μετά την εαρινή ισημερία, μια ημέρα η οποία κατά την κλασική αρχαιότητα ήταν αφιερωμένη στο Θεό Διόνυσο και τη Θεά Αφροδίτη, οπότε οι αρχαίοι Έλληνες επιδίδονταν σε «πικάντικους» εορτασμούς.
Κέλτες
Άλλη εκδοχή θέλει το έθιμο να έχει τις ρίζες του στους Κέλτες ψαράδες, κάτι που ενισχύεται και από τη γαλλική ονομασία της ημέρας ως Poisson D’Avril. Η εν λόγω εκδοχή υποστηρίζει πως την 1η Απριλίου ξεκινούσε επισήμως η περίοδος αλιείας των Κελτών. Καθώς όμως η πρώτη μέρα ψαρέματος σπανίως απέδιδε τα αναμενόμενα, οι Κέλτες αλιείες είχαν την ίδια συνήθεια με τους απογόνους τους σε ολόκληρη την Ευρώπη, να «υπερβάλουν» δηλαδή κατά τι για την ψαριά της ημέρας.
Γαλλία
Η εκδοχή όμως που υποστηρίζεται από τους περισσότερους ιστορικούς είναι αυτή που θέλει την Πρωταπριλιά να προέρχεται από τη Μεσαιωνική Γαλλία. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η "1η Απριλίου". Την χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν, την παλαιά πλέον, πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα –συνήθως εδέσματα και συνηθέστερα ψάρια- για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο και ονομάστηκε το «ψάρι του Απριλίου».