Το 1926 προκηρύχτηκε διαγωνισμός «διά την υποβολήν μελέτης ανεγέρσεως τάφου Αγνώστου Στρατιώτου εις την έμπροσθεν των Παλαιών Ανακτόρων Πλατείαν, καταλλήλος προς τούτο διαρρυθμιζομένην». Το 1929 ξεκίνησαν τα έργα και τελείωσαν το 1932. Τα εγκαίνια του μνημείου έγιναν στις 25 Μαρτίου του 1932.
Από την ιδέα μέχρι την υλοποίηση, μεσολάβησαν έξι χρόνια συζητήσεων και διαφωνιών μεταξύ των πολιτικών, καλλιτεχνών, επιστημόνων και ολόκληρης της αθηναϊκής κοινωνίας.Αρχικά, διαφωνούσαν για την τοποθεσία του μνημείου
Τελικά επιλέχτηκε ο χώρος ανάμεσα στη Βουλή και την Πλατεία Συντάγματος και η απόφαση επικυρώθηκε απ’ τον Ελευθέριο Βενιζέλου.
Την ίδια περίοδο πραγματοποιούταν η μετατροπή των Παλαιών Ανακτόρων στη Βουλή και η τοποθέτηση του μνημείου δεν είναι καθόλου τυχαία: η σύγχρονη δημοκρατία έχει ως βάση της τις θυσίες των Ελλήνων στρατιωτών.
Με απόφαση του υπουργού Στρατιωτικών Θεόδωρου Πάγκαλου στις 3 Μαρτίου 1926 προκηρύχθηκε καλλιτεχνικός διαγωνισμός. Στις 9 Οκτωβρίου του 1926 επιλέχθηκε η μελέτη του αρχιτέκτονα Μανώλη Λαζαρίδη.
Τα αρχικά σχέδια προέβλεπαν αναπαράσταση της γιγαντομαχίας και ένα γλυπτό Αγγέλου, που συμβολικά φροντίζει τον πεσμένο Έλληνα στρατιώτη.
Ο Θωμόπουλος αντικαταστάθηκε από τον Φωκίωνα Ροκ, ο οποίος ακολούθησε απλή, λιτή, καθαρή γραμμή.
Το έργο του απεικονίζει έναν νεκρό οπλίτη που φορά κράνος και στα χέρια του κρατά ασπίδα.
Οι πρώτες αντιδράσεις του κόσμου δεν ήταν οι καλύτερες. Το Σωματείο Ελλήνων Γλυπτών αποκάλεσε το έργο “ανοσιούργημα εις βάρος της ελληνικής τέχνης” και η εφημερίδα τα “Αθηναϊκά Νέα”, έγραφε στο πρωτοσέλιδο: “Ο Άγνωστος Στρατιώτης. Πώς εγεννήθη το τέρας”.
Ορισμένοι αναγνώστες της εφημερίδες πρότειναν την ανατίναξη του μνημείου. Οι προτάσεις τους δεν εισακούστηκαν.
Στα αποκαλυπτήρια διοργανώθηκε μεγαλοπρεπής παρέλαση, κατάθεση στεφάνων και ακούστηκαν 21ας κανονιοβολισμοί απ’ τον Λυκαβηττό.
Οι εκδηλώσεις συνεχίστηκαν μέχρι το βράδυ με λαμπαδηφορία χιλιάδων οπλιτών και τη φωταγώγηση των σημαντικότερων αρχαίων μνημείων της πόλης.
Την παραμονή των αποκαλυπτηρίων, ο Ριζοσπάστης έγραφε ότι η “κεφαλαιοκρατία” τιμά τη μνήμη των αδικοσκοτωμένων παιδιών του λαού”, για τους θανάτους των οποίων ήταν υπεύθυνη.
Την ίδια μέρα, το ΚΚΕ επιχείρησε να οργανώσει αντι-πολεμική διαμαρτυρία, αλλά οι προσπάθειες ανεκόπηκαν απότομα και συνελήφθησαν “προληπτικά” 75 άτομα.
Η αρχική φωτογραφία προέρχεται από τα αρχεία της Bibliothèque nationale de France
http://www.mixanitouxronou.gr
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.