Η είδηση για την 14χρονη μαθήτρια που λιποθύμησε πρόσφατα σε σχολική εκδρομή λόγω χρήσης χασίς, μετά την αγωνία που μας προκάλεσε για την υγεία του παιδιού, μας έκανε να επιβεβαιώσουμε αυτό που πάντα ξέραμε: Ότι τα εφηβικά χρόνια είναι δύσκολα. Ότι περιλαμβάνουν διάφορες φάσεις, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό επιφέρουν αλλαγές τόσο στην ψυχοσύνθεση του παιδιού μας όσο και στη σχέση μαζί του και ότι όσο νωρίτερα επιχειρήσουμε να "μπούμε" στον κόσμο του, τόσο πιο αποτελεσματικά θα συνδεθούμε μαζί του και θα το αποτρέψουμε από λάθη που μπορεί να είναι ολέθρια.
Το κείμενο επέλεξε και επιμελήθηκε ο Ψυχολόγος-Οικογενειακός Σύμβουλος Γιάννης Ξηντάρας (paidi-efivos.gr)
Η εφηβεία είναι μία μεταβατική περίοδος ανάμεσα στην παιδική ηλικία και την ώριμη ενήλικη ζωή, όπου συντελούνται μεγάλες αλλαγές στα οργανικά-βιολογικά και ψυχικά - ψυχοκοινωνικά δεδομένα. Είναι το πέρασμα στην αυτόνομη ζωή.
Η περίοδος της εφηβείας αποτελείται από τρία στάδια:
- Το πρώτο στάδιο (11-14 ετών) σηματοδοτεί πολλές αλλαγές στην συμπεριφορά του παιδιού. Ο έφηβος σε αυτή την ηλικία αισθάνεται φόβο, ανησυχία, αμηχανία, ντροπή, ενώ τα πρώτα ερωτικά συναισθήματα κάνουν δειλά-δειλά την εμφάνισή τους. Τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, όπως είναι η εσωστρέφεια-εξωστρέφεια, αλλά και οι ιδιαίτερες κλίσεις και ικανότητες του παιδιού αρχίζουν να σκιαγραφούνται. Οι γονείς μπερδεύονται ή ανησυχούν με τις αλλαγές που παρατηρούν στη συμπεριφορά του παιδιού τους, ειδικά όταν αυτό γίνεται επιθετικό και αντιδρά με παράξενο και απρόβλεπτο τρόπο. Στο στάδιο αυτό το άτομο, δημιουργεί παρέες με άτομα του ίδιου φύλου, τις οποίες θεωρεί σημαντικές. Στα κορίτσια αυτής της ηλικιακής περιόδου αρχίζει η έμμηνος ρύση, ενώ τα αγόρια ανακαλύπτουν τον αυνανισμό και με αυτόν τον τρόπο ικανοποιούν την σεξουαλική τους περιέργεια.
- Το δεύτερο στάδιο (14-17 ετών) δημιουργεί ένα ανταγωνιστικό κλίμα με τους γονείς και οι εντάσεις στο σπίτι είναι όλο και πιο συχνές. Ο έφηβος εκφράζει την ανάγκη του για αυτονομία και παράλληλα τη δυσαρέσκειά του να συμμετέχει σε οικογενειακές γιορτές και κοινωνικές εκδηλώσεις που δεν του ασκούν κάποιο ενδιαφέρον πλέον. Η παρέα είναι πολύ σημαντική και ο φίλος ή ο δάσκαλος αποτελούν τα νέα του πρότυπα. Εδώ είναι που εκδηλώνονται οι παράφοροι έρωτες που διαρκούν ελάχιστα. Επιπλέον, ο έφηβος προτιμά να απομονώνεται στο δωμάτιό του. Διανύει μία περίοδο μοναξιάς αλλά και δημιουργικότητας, ασχολείται με φιλοσοφικά ζητήματα και ψάχνει να βρει απαντήσεις στις υπαρξιακές αναζητήσεις του.
- Στο τελευταίο στάδιο (17-20 ετών), ο έφηβος αποκτά μία πιο σταθερή εικόνα και αίσθηση εαυτού. Στην περίοδο αυτή ξεκινά η σεξουαλική διεκδίκηση και η αναζήτηση ερωτικού συντρόφου. Οι έντονες συγκρούσεις με το οικογενειακό περιβάλλον περιορίζονται και επέρχεται η συμφιλίωση με τους γονείς, ενώ οι απαιτήσεις της ενήλικης ζωής οδηγούν τον έφηβο να προσαρμοστεί σε μία νέα, ρεαλιστική πραγματικότητα.
*Απόσπασμα από το βιβλίο «100 ερωτήσεις & απαντήσεις για τον γονιό, το παιδί και τον έφηβο», Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας.