Συλλαβές και κανόνες συλλαβισμού

ΟΙ ΣΥΛΛΑΒΕΣ

Οι λέξεις χωρίζονται σε συλλαβές. Συλλαβή λέγεται κάθε τμήμα μιας λέξης που αποτελείται από ένα μόνο φωνήεν (α. ε, η, ι, ο, υ. ω) ή δίφθογγο (αϊ. αη, οϊ, οη) ή από ένα ή περισσότερα σύμφωνα με ένα φωνήεν ή δίφθογγο. Για παράδειγμα:

σύμφωνο + φωνήεν: βα + ρέ + λι
σύμφωνο + δίφθογγος νε + ράι +δα

Ανάλογα με τον αριθμό των συλλαβών της. μια λέξη μπορεί να είναι:
• μονοσύλλαβη όταν αποτελείται από μια συλλαβή: ναι, μια, φως, Κως κλπ.
• δισύλλαβος όταν αποτελείται από δυο συλλαβές: ό- χι, νε- ρό, παιδί, κ.λπ.
• τρισύλλαβη όταν αποτελείται από τρεις συλλαβές: τρα- πέ- ζι, καρέ-κλα κλπ.
• πολυσύλλαβη όταν έχει περισσότερες από τρεις συλλαβές: εμ- βα- τή- ρι- ο, λο- γο- τε- χνι- κός, κ.λπ.

Η τελευταία συλλαβή μιας λέξης λέγεται λήγουσα.
Η προτελευταίο συλλαβή μιας λέξης λέγεται παραλήγουσα.
Η τρίτη συλλαβή από το τέλος μιας λέξης λέγεται προπαραλήγουσα.
Η πρώτη συλλαβή μιας λέξης λέγεται αρχική.


Ο ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟΣ Ή ΠΩΣ ΧΩΡΙΖΟΥΜΕ ΜΙΑ ΛΕΞΗ

Όταν γράφουμε, συχνό παρουσιάζεται η ανάγκη να αλλάξουμε γραμμή χωρίς να έχει τελειώσει η λέξη. Είμαστε λοιπόν υποχρεωμένοι να κόψουμε τη λέξη στα δύο. Πώς όμως θα χωρίσουμε μια λέξη;

Τη λέξη τη χωρίζουμε εκεί όπου τελειώνει μια συλλαβή. Οχωρισμός των λέξεων σε συλλαβές ονομάζεται συλλαβισμός και γίνεται με βάση συγκεκριμένους κανόνες.

Για τα φωνήεντα:

Δύο συνεχόμενα φωνήεντα συλλαβίζονται χωριστά, γιατί κάθε φωνήεν αποτελεί μια συλλαβή:
Ι-ό-νι-ο

Αντίθετα, ένα ή περισσότερα σύμφωνα δεν μπορούν να αποτελέσουν συλλαβή από μόνα τους (χωρίς φωνήεν): τοίχος- χος. κο-ρόι-δο. μι-λιού-νια

Τα δίψηφα φωνήεντα αι, ει, οι, υι, αυ, ευ, οι δίφθογγοι άι, άπ, όι, όπ και οι καταχρηστικοί δίφθογγοι ισ, ιο, οιο, ειο, υος, ιου δεν χωρίζονται στον συλλαβισμό, γιατί λογαριάζονται ως ένα φωνήεν:
εί- μαι, αύ- ρα, ναύ- της, ου- ρα- νός, αί- θου- σα (δίψηφα φωνήεντα)
αη- δό-νι, χάι- δε-μα (δίφθογγοι)
πιά- νο, για- γιά, ά- δειο, γυα- λί, νιώ- θω (καταχρηστικοί δίφθογγοι)
αυ- το- κί- νη- το, ευ- λο- γί- α (συνδυασμοί αυ, ευ)

Για τα σύμφωνα:

Ένα σύμφωνο ανάμεσα σε δύο φωνήεντα συλλαβίζεται με το δεύτερο φωνήεν: έ- να, πα- ρά- θυ- ρο, σο- κο- λά- τα, δυ- να- μη

Δύο διαφορετικά σύμφωνα ανάμεσα σε δύο φωνήεντα δεν χωρίζονται και συλλαβίζονται με το δεύτερο φωνήεν, εάν οπό αυτό τον συνδυασμό γραμμάτων αρχίζει ελληνική λέξη: έ- στε- κε (στάση), Α- πρί- λης(πρώτος), συ-μπί-πτω (πτώση)

Εάν όμως από αυτό τον συνδυασμό γραμμάτων δεν αρχίζει ελληνική λέξη, τότε τα σύμφωνα χωρίζονται και το πρώτο σύμφωνο πάει με το προηγούμενο φωνήεν, ενώ το δεύτερο με το ακόλουθο:
βαθ- μός (δεν αρχίζει ελληνική λέξη από θμ)
περ- πα- τώ (δεν αρχίζει ελληνική λέξη από ρη)
έρ- χο- μαι (δεν αρχίζει ελληνική λέξη από ρχ)
εκ- δρο- μη (δεν αρχίζει ελληνική λέξη από κδ)
αρ- νί (δεν αρχίζει ελληνική λέξη από ρν)

Τρία ή περισσότερα σύμφωνα ανάμεσα σε δύο φωνήεντα συλλαβίζονται με το δεύτερο φωνήεν, εφόσον αρχίζει ελληνική λέξη τουλάχιστον από τα δύο πρώτα σύμφωνα:
ε- χθρός (αρχίζει ελληνική λέξη από χθ: χθεσινός)
ά- σπρος (αρχίζει ελληνική λέξη από σπρ: σπρώχνω)

Αλλιώς χωρίζονται, και το πρώτο σύμφωνο πάει με το προηγούμενο φωνήεν, ενώ τα άλλα συλλαβίζονται υποχρεωτικό με αυτό που ακολουθεί: άν-θρω-πος (δεν αρχίζει ελληνική λέξη από νθ)
παν-στρα-τιά (δεν αρχίζει ελληνική λέξη από νσ).

Τα όμοια σύμφωνα χωρίζονται, γιατί δεν αρχίζει ελληνική λέξη από δύο όμοια σύμφωνα:
γράμ- μα (δεν αρχίζει ελληνική λέξη από μμ),
γει- τό- νιο- σα (δεν αρχίζει ελληνική λέξη από σσ),
θάρ- ρος (δεν αρχίζει ελληνική λέξη από ρρ),

Τα δίψηφα σύμφωνα (μπ, ντ, γκ, τσ. τζ) δεν χωρίζονται, γιατί από αυτά αρχίζει ελληνική λέξη:
α- μπέ- λι (μπαίνω)
πέ- ντε (ντύνω)
α- γκα- λιά (νκρεμίζω)
κσ- τσα- βί- δι (τσακίζω)
τζί-τζι-κας (τζάμι)

Για τις σύνθετες λέξεις

Οι σύνθετες λέξεις ακολουθούν τους ίδιους κανόνες με τις απλές λέξεις:
υ- πεύ- θυ- νος. προ- σέ- χω

Περισσότερα φιλολογικά θέματα εδώ.