Το να ζεις με έναν έφηβο μπορεί – αρκετές φορές – να μοιάζει με δύο ζωές σε παράλληλο σύμπαν. Εσείς έχετε ένα σταθερό πρόγραμμα, ενώ οι έφηβοι την ίδια ώρα προσπαθούν να ανακαλύψουν τη ζωή τους. Εσείς σκέφτεστε, ότι πρέπει να περάσετε το στάδιο της εφηβείας μαζί και εκείνοι, ότι τώρα μαθαίνουν ποιοι είναι, τι θέλουν και ότι δεν έχουν πια ανάγκη τις συμβουλές σας. Αυτό είναι και το κομβικό σημείο που το παιχνίδι καμιά φορά «χάνεται» και οι καβγάδες γονιών και εφήβων αρχίζουν.
Κανείς δεν πέρασε την εφηβεία του εύκολα ή ανώδυνα. Όλοι είχαν κάποια στιγμή τα ξεσπάσματά τους, ακόμα κι αν τώρα πια ο χρόνος έχει «σβήσει» τις μνήμες εκείνες. Οι αλλαγές που συμβαίνουν στη διάρκεια της εφηβείας είναι φυσιολογικές και σημαντικές και υποκινούνται από έναν εγκέφαλο, ο οποίος αλλάζει με τη σειρά του. Μερικές από αυτές τις αλλαγές θα είναι υπέροχες και άλλες θα είναι δύσκολες και θα περιλαμβάνουν και πολλά ξεσπάσματα, θυμό και καβγάδες.
Ένας από τους πιο κατάλληλους τρόπους για να αντιμετωπίσετε τα ξεσπάσματα των έφηβων παιδιών σας είναι να καταλάβετε τι τα προκαλεί:
Πλειάδα ερευνών έχει καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι ο εγκέφαλος των εφήβων δεν λειτουργεί κατά τον ίδιο τρόπο με εκείνον των ενηλίκων. Οι ενήλικες χρησιμοποιούν περισσότερο τον προμετωπιαίο λοβό, ο οποίος βρίσκεται – όπως αποκαλύπτει και το όνομά του – στο μπροστινό σημείο του εγκεφάλου, ενώ το πιο ενεργό σημείο του εγκεφάλου των εφήβων είναι η αμυγδαλή που βρίσκεται στο πίσω μέρος τους εγκεφάλου.
Ο προμετωπιαίος λοβός εξετάζει τις συνέπειες και θέτει όρια στις συναισθηματικές αντιδράσεις – τουλάχιστον μέχρι να ελέγξει αν αυτές δικαιολογούνται ή είναι αντίστοιχες των περιστάσεων. Η αμυγδαλή από την άλλη οδηγεί σε παρορμητικές και ενστικτώδεις αντιδράσεις. Ο προμετωπιαίος λοβός των εφήβων δεν είναι απόλυτα ανεπτυγμένος και γι’ αυτό δεν αντιδρούν όπως οι ενήλικες.
Για παράδειγμα, όταν οι ενήλικες προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν ορισμένες εκφράσεις προσώπου σκέφτονται: «Τώρα σηκώνει τα φρύδια του επειδή θύμωσε ή είναι μπερδεμένος;», «Γελάει με την καρδιά του ή με ειρωνεύεται;» και ο προμετωπιαίος λοβός βοηθά στο να ξεκαθαρίσουμε αυτές τις σκέψεις. Οι έφηβοι έχοντας λιγότερο ανεπτυγμένο αυτό το σημείο και με πιο ενεργή την αμυγδαλή, αντιδρούν έντονα σε ό,τι θεωρούν, ότι «απειλεί» ή προσβάλλει κάτι που είναι σημαντικό για εκείνους. Και ναι, το να κοιμηθούν περισσότερο, το να βγουν για αρκετή ώρα με τους φίλους τους ή να ξέρουν, ότι είναι εντάξει μαζί σας είναι όλα σημαντικά θέματα για αυτούς.
Πότε θα τελειώσει όλο αυτό;
Καθώς ένα παιδί διανύει την εφηβεία, η αμυγδαλή «παραδίδει» ορισμένο από τον έλεγχό της στο προμετωπιαίο λοβό, ενώ η σύνδεση μεταξύ τους δυναμώνει και συνεργάζονται καλύτερα. Με το πέρασμα του χρόνου η αμυγδαλή είναι ακόμη ενεργή και έτοιμη να αντιδράσει σε οποιαδήποτε απειλή, αλλά πλέον και ο προμετωπιαίος λοβός είναι ικανός να αναλύσει και να «ζυγίσει» τις καταστάσεις με μεγαλύτερη ευθύνη. Ο εφηβικός εγκέφαλος θα έχει αποκτήσει πλήρως τις ικανότητες εκείνες του ενήλικου εγκεφάλου στα 24 έτη της ηλικίας του ατόμου. Στο μεταξύ, όμως, υπάρχουν τρόποι για να αντιμετωπίσετε ή να ηρεμήσετε τα ξεσπάσματα θυμού των εφήβων:
Βοηθήστε τους να καταλάβουν γιατί κάνουν όσα κάνουν
Οι έφηβοι βιώνουν καταστάσεις και αλλαγές, οι οποίες αρκετές φορές τους μπερδεύουν, τους εξαντλούν ψυχικά και τους κάνουν να νιώθουν μόνοι ή απομονωμένοι. Εσείς μπορείτε να τους μιλήσετε για αυτές τις αλλαγές και να τους εξηγήσετε το τι συμβαίνει στον εγκέφαλό τους, έτσι ώστε να μπορέσουν να καταλάβουν τι ακριβώς γίνεται, αλλά – κυρίως – ότι εσείς τους καταλαβαίνετε.
Δείξτε τους, ότι είστε στην ίδια ομάδα
Αρκετά συχνά μπορεί να φαίνεται, ότι οι έφηβοι θέλουν να αποκοπούν από τους γονείς τους, αλλά δεν είναι έτσι. Η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής τους που χρειάζονται κατανόηση, αγάπη και μια ήρεμη σχέση με τους γονείς τους. Και η αλήθεια είναι, ότι δεν είναι εύκολο να έχουμε τον απόλυτο έλεγχο, αλλά σίγουρα μπορούμε να επηρεάζουμε θετικά το παιδί μας. Για να συμβεί αυτό πρέπει οι έφηβοι να ξέρουν, ότι είμαστε μαζί τους και τους στηρίζουμε. Ότι δεν θα είμαστε εκεί μόνο για να κριτικάρουμε αρνητικά τα όσα λάθη κάνουν.
«Δανείστε» τους τον προμετωπιαίο λοβό σας
Όταν τα πράγματα θα γίνονται δύσκολα θα έχετε δύο επιλογές. Η πρώτη είναι να εμπλακείτε με φωνές και νεύρα στη συζήτηση και έτσι να ρίξετε κι άλλο λάδι στην φωτιά και η δεύτερη είναι να ηρεμήσετε τα πράγματα αφήνοντας το προμετωπιαίο λοβό σας να κυριαρχήσει. Σε αυτή την περίπτωση θα «δανείσετε» λίγον στο παιδί σας και θα το φέρετε σε μία κατάσταση ηρεμίας. Μπορείτε για παράδειγμα να πείτε: «Ακούω όσα μου λες και μπορώ να καταλάβω, ότι είναι σημαντικό για εσένα. Μπορείς να μου μιλήσεις πιο ήρεμα;». Και αυτά τα λόγια δεν σημαίνουν, ότι δέχεστε ανάρμοστες συμπεριφορές ή υποχωρείτε στα καπρίτσια του, αλλά, ότι προσπαθείτε να βγείτε από την άσχημη κατάσταση ήρεμα και χωρίς φασαρία.
"Περάστε" ξεκάθαρα μηνύματα
Σιγουρευτείτε, ότι τα λόγια σας ακούγονται όπως ακριβώς θέλετε να ακουστούν και ότι το παιδί σας τα λαμβάνει με αυτόν ακριβώς τον τρόπο. Σιγουρευτείτε, λοιπόν, ότι δεν καταστρέφετε κάτι που είναι σημαντικό για εκείνο. Για παράδειγμα, πείτε «Ακούγεται πολύ ωραίο το πάρτι που θα πας. Θα περάσετε πολύ ωραία. Τι ώρα σκέφτεσαι να γυρίσεις», αντί για ένα ξερό «Πόση ώρα θα κάτσεις εκεί;». Έτσι, το παιδί σας δεν θα σας αντιμετωπίσει ως «απειλή», αφού – ουσιαστικά – δεν θα είστε!
Ελέγξτε τα συναισθήματά σας
Όταν τα αίματα «ανάβουν» είναι απόλυτα φυσιολογικό και εσείς να παρασυρθείτε από τα συναισθήματά σας. Είστε, άλλωστε, και εσείς άνθρωποι. Το να μάθει το παιδί σας, ότι κανείς δεν είναι τέλειος είναι ένα πολύτιμο μάθημα για τη ζωή. Η γνώση αυτή, καθώς και το να ξέρει, ότι είναι φυσιολογικό να μην είσαι τέλειος και να κάνεις λάθη είναι ένας τρόπος να μην σας αντιμετωπίζει ως «εχθρό», αλλά και να βλέπει τα πράγματα λιγάκι πιο ρεαλιστικά και ήρεμα.
Έχετε υπομονή
Η εφηβεία είναι περίοδος μάθησης. Κανείς δεν γεννήθηκε γνωρίζοντας τι να κάνει. Δώστε χώρο στο παιδί σας να εκφραστεί και να μάθει να διαχειρίζεται καταστάσεις. Θα πάρει χρόνο -όπως ακριβώς έγινε και με όλους εμάς. Επιτρέψτε στο παιδί σας να κάνει λάθη πού και πού και δώστε και στον εαυτό σας την ίδια ευκαιρία.
Εστιάστε στη συμπεριφορά και όχι στον άνθρωπο
Με τις ορμόνες και τον εγκέφαλό τους σε πλήρη σύγχυση είναι εύκολο οι έφηβοι να εκφραστούν ορισμένες φορές με πολύ άσχημο τρόπο ή να υποπέσουν σε συμπεριφορές μη αποδεκτές. Προσπαθήστε να μην τους ντροπιάσετε – η ντροπή είναι ένα συναίσθημα που βιώνουν αρκετά συχνά και έντονα οι έφηβοι –εστιάζοντας στη συμπεριφορά και όχι στους ίδιους. Για παράδειγμα, πείτε: «Νιώθω πως δεν είμαι άξια σεβασμού όταν φωνάζεις έτσι» αντί για «Δεν σέβεσαι κανέναν!» .
Μην γενικεύετε
Από τη στιγμή που θα ξεστομίσετε το «πάντα κάνεις αυτό» ή το «ποτέ δεν κάνεις το άλλο» έχετε ανοίξει μία κουβέντα που δεν θα τελειώσει όμορφα. Τα παιδιά σας θα σας θυμίσουν, ότι αυτό δεν ισχύει και μαζί θα σας κατηγορήσουν για όσα εσείς πιθανά έχετε αθετήσει ή κάνει λάθος. Η συζήτηση θα εξελιχθεί σε καβγά και ξέρετε πώς θα καταλήξει.
Ακούστε
Πάντα θα κερδίζετε περισσότερα ακούγοντας παρά μιλώντας. Ακούστε τα εφηβάκια σας και δώστε τους να καταλάβουν, ότι ακόμα κι αν δεν συμφωνείτε με όσα λένε, πρέπει να ξέρουν, ότι όσα λένε είναι σημαντικά. Από τη στιγμή που θα καταλάβουν, ότι έχουν έναν ακροατή απέναντί τους θα είναι πολύ πιο εύκολο να ακούσουν και εκείνα τη δική σας πλευρά.
Και τέλος, καταλάβετε, ότι όταν ένα ξέσπασμα συμβαίνει δεν γίνεται επειδή ο έφηβός σας θέλει να σας «χειριστεί», αλλά επειδή προσπαθεί να μάθει τα όριά του και τα «φρένα» του. Κάποιες φορές θα τα ξεπεράσει, αλλά με τη δική σας καθοδήγηση και κατανόηση θα φτάσετε μαζί σε ένα σημείο, όπου οι κουβέντες σας θα χαρακτηρίζονται από ηρεμία και αλληλοκατανόηση.
πηγή: heysigmund.com, https://www.infokids.gr