Οι πρώτες υποψίες και επισημάνσεις στον γονέα ότι «κάτι τρέχει με το παιδί» του, κάνουν την εμφάνισή τους όταν ξεκινάει το παιδί το νηπιαγωγείο ή το δημοτικό σχολείο.
Παρατηρήσεις όπως, «δε θέλει σε καμία περίπτωση να ζωγραφίσει», «δείχνει να είναι συνεχώς αφηρημένος», «δεν μπορεί να διαβάσει απλές συλλαβές» , «βαριέται πολύ» κ.λπ., ακούγονται συχνά από τους εκπαιδευτικούς, από την αρχή ακόμη της σχολικής χρονιάς.
Οι υποθέσεις που μπορεί να κάνει ο εκπαιδευτικός στο σχολείο για το πρόβλημα που αντιμετωπίζει το παιδί, όπως και η απόδοση του προβλήματος σε κάποιο αίτιο, ποικίλει, ενώ συχνά μπορεί να ταράξει, να αγχώσει και να μπερδέψει τον γονέα. Οι δυσκολίες αυτές μπορεί να οφείλονται σε πάρα πολλούς άλλους παράγοντες, μπορεί ωστόσο να πρόκειται πράγματι για μαθησιακές δυσκολίες.
Σε κάθε περίπτωση, ως γονείς, είναι καλό να ακολουθήσετε το ένστικτό σας. Εσείς γνωρίζετε το παιδί σας καλύτερα από κάθε άλλον και μπορείτε να διακρίνετε την «τεμπελιά» από την αδυναμία του να ανταποκριθεί, παρά τις προσπάθειες που κάνει. Ανεξάρτητα με το τι θα σας προτείνει ο κάθε εκπαιδευτικός, είναι καλό να κάνετε από μόνοι σας τη δική σας έρευνα. Ορισμένα χαρακτηριστικά σημάδια των μαθησιακών δυσκολιών, που μπορείτε να εντοπίσετε στο παιδί κι εσείς οι ίδιοι ως γονείς του, ανά ηλικιακό στάδιο, είναι τα ακόλουθα:
Προσχολική ηλικία
Λόγος
Καθυστερεί στην ανάπτυξη του λεξιλογίου (Δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει ακριβείς λέξεις γι αυτό που εννοεί και δε χρησιμοποιεί ένα ευρύ, κατάλληλο για την ηλικία του λεξιλόγιο).
Μπερδεύεται στην προφορά μεγάλων λέξεων ή λέξεων που μοιάζουν ακουστικά (π.χ. λέει ματηθής αντί μαθητής) μετατοπίζοντας γράμματα, συλλαβές και λέξεις όταν μιλάει.
Δυσκολεύεται να εκφράσει τις σκέψεις του προφορικά.
Δε μένει στο θέμα, όταν μιλάει αναφορικά με κάτι.
Δεν ολοκληρώνει τις προτάσεις του.
Δυσκολεύεται στην ομοιοκαταληξία των λέξεων (π.χ. έλα – σέλα)
Δυσκολεύεται στο τραγούδι (π.χ. δυσκολία στο να ακολουθήσει τον ρυθμό των συμμαθητών του κ.λπ.).
Μαθηματικά
Δυσκολεύεται να μάθει τους αριθμούς, την αλφαβήτα, τις ημέρες της εβδομάδας, τα χρώματα και τα σχήματα.
Δυσκολεύεται να ακολουθήσει περισσότερες από μία οδηγίες τη φορά (π.χ. βάλε τα παιχνίδια μέσα στο κουτί και βάλτο στο ράφι).
Ξεχνάει ονόματα φίλων, δασκάλων, χρωμάτων κλπ.
Κινητικότητα
Δυσκολεύεται στον έλεγχο και τη λαβή μολυβιών, μαρκαδόρων, ψαλιδιών κ.λπ.
Δυσκολεύεται σε δραστηριότητες λεπτής κινητικότητας που αφορούν το κούμπωμα, το φερμουάρ, το δέσιμο κορδονιών κ.λπ.
Δυσκολεύεται σε δραστηριότητες αδρής κινητικότητας, όπως να πιάνει, να κλωτσάει ή να πετάει την μπάλα.
Είναι αδέξιο. Συχνά πέφτει πάνω σε άλλα πράγματα ή πέφτει στο πάτωμα όταν για παράδειγμα παίζει.
Δυσκολεύεται στην εκτέλεση έργων που προϋποθέτουν προσανατολισμό στον χώρο και χρόνο («κάτσε μπροστά από..», «πρώτα αυτός, μετά εσύ» κ.λπ).
Συμπεριφορά
Δυσκολεύεται να μείνει συγκεντρωμένος σε κάτι, να καθίσει ήσυχος στη θέση του και να ακούσει ιστορίες για πολλή ώρα.
Δυσκολεύεται στην αλληλεπίδραση με τους συνομηλίκους.
Δημοτικό
Προφορικός Λόγος
Δυσκολεύεται στην οργάνωση των σκέψεών του όταν μιλάει.
Δυσκολεύεται με τη χρήση των χρόνων των ρημάτων ή τις αντωνυμίες όταν μιλάει.
Δεν μπορεί να αφηγηθεί μία ιστορία με τη σωστή σειρά των γεγονότων.Δυσκολεύεται με τον τονισμό των λέξεων, όταν μιλάει.
Δυσκολεύεται να θυμηθεί οτιδήποτε βρίσκεται σε διαδοχική σειρά (πχ μέρες εβδομάδας, μήνες κ.λπ.).
Ανάγνωση
Δυσκολεύεται στην ονομασία και αναγνώριση των γραμμάτων.
Έχει φτωχή φωνολογική επίγνωση.
Συγχέει γράμματα που μοιάζουν οπτικά ή ακουστικά (π.χ. β-θ, γ-χ, ω-ε).
Δυσκολεύεται στην οπτική αναγνώριση και ανάκληση λέξεων κατά την ανάγνωση.
Η ανάγνωση εμφανίζει επαναλήψεις, προσθέσεις, μετατοπίσεις, παραλείψεις, αντικαταστάσεις και αντιστροφές στα γράμματα ή τις λέξεις.
Δυσκολεύεται στην αναγνωστική ευχέρεια (ανάγνωση χωρίς χρώμα, φυσικότητα, εκφραστικότητα και άνεση).
Διαβάζει αλλά δεν κατανοεί αυτό που διαβάζει.
Δυσκολεύεται να εντοπίσει τα πιο σημαντικά σημεία σε ένα κείμενο.
Δεν έχει αυτοπεποίθηση και ενδιαφέρον όταν διαβάζει.
Γραπτός λόγος
Δυσκολεύεται να ζωγραφίσει ή να κάνει σχήματα.
Παρουσιάζει γενικά χαμηλότερη επίδοση στον γραπτό λόγο συγκριτικά με τον προφορικό.
Δυσκολεύεται να αντιγράψει.
Όταν γράφει εμφανίζει επαναλήψεις, προσθέσεις, μετατοπίσεις, παραλείψεις, αντικαταστάσεις και αντιστροφές στα γράμματα ή τις λέξεις.
Συχνά παρουσιάζει σημάδια καθρεπτικής γραφής (π.χ. 3 αντί για ε, να αντί για αν).
Παραλείπει ή βάζει λάθος τους τόνους.
Παραλείπει ή βάζει λάθος τα σημεία στίξης.
Μπορεί να γράψει την ίδια λέξη με διαφορετικούς τρόπους μέσα στο ίδιο κείμενο (αναφορικά με την ορθογραφία τους).
Δυσκολεύεται συχνά να αντιληφθεί την αρχή και το τέλος της κάθε λέξης, με αποτέλεσμα να τις ενώνει όταν γράφει.
Γράφει ακατάστατα, με συχνές μουτζούρες και πολλά σβησίματα.
Δεν ελέγχει το γραπτό του όταν τελειώνει.
Μαθηματικά
Δυσκολεύεται να πει την ώρα, να διαχειρίζεται τον χρόνο του και να αντιλαμβάνεται χρονικές έννοιες (π.χ. πριν-μετά, σήμερα-χθες).
Δυσκολεύεται στον χειρισμό χρημάτων.
Δυσκολεύεται στην αντίληψη του χώρου (πάνω-κάτω, ανάμεσα, κ.λπ.).
Συγχέει τα μαθηματικά σύμβολα (πχ. + , x).
Μνήμη
Έχει φτωχή μνήμη για γεγονότα και πληροφορίες που δεν τα έχει βιώσει.
Έχει φτωχή συγκέντρωση. Δείχνει να «ονειροπολεί» χωρίς να προσέχει.
Αποσπάται εύκολα η προσοχή του.
Παρουσιάζει αυξημένα συμπτώματα σχολικού άγχους (στομαχόπονος, πονοκέφαλος, άρνηση για σχολείο, λήθαργος ή πολύ θλιμμένος, διαταρακτική συμπεριφορά, εύκολη απογοήτευση ή θυμό κ.λπ.).
Δυσκολεύεται στην αλληλεπίδραση με συνομηλίκους.
Γυμνάσιο - Λύκειο
Επίδοση
Παρουσιάζει καλύτερες προφορικές από ό,τι γραπτές επιδόσεις.
Διστάζει όταν του ζητείται να διαβάσει δυνατά.
Μπορεί να διαβάζει με ικανοποιητικό ρυθμό αλλά να μην κατανοεί αυτό που διάβασε.
Δυσκολεύεται στη χρήση λεξικών και εγκυκλοπαιδειών.
Γραπτός Λόγος
Δυσκολεύεται να χρησιμοποιεί σημεία στίξης όταν γράφει.
Δυσκολεύεται να ακολουθεί τους γραμματικούς κανόνες όταν γράφει.
Είναι πιθανό να γράφει πάρα πολλά, αλλά «εκτός θέματος» ή
Είναι πιθανό να γράφει λίγα, αλλά να είναι «μέσα στο θέμα».
Δυσκολεύεται να κρατάει σημειώσεις μέσα στο μάθημα.
Μαθηματικά
Δυσκολεύεται να θυμάται αριθμητικούς πίνακες.
Ενώ μπορεί να επιδείξει υψηλό επίπεδο στη μαθηματική σκέψη, συχνά έχει αδυναμία ακόμη και για απλούς υπολογισμούς, οπότε ¨αναγκάζεται¨ να καταφύγει στη χρήση της αριθμητικής μηχανής.
Μπορεί να δυσκολεύεται στην επίλυση μαθηματικών ασκήσεων, λόγω των δυσκολιών του στην ανάγνωση και κατανόηση της εκφώνησής τους.
Δυσκολεύεται να επεξεργαστεί προβλήματα με ταχύτητα.
Δυσκολεύεται στους νοερούς υπολογισμούς.
Γενικά χαρακτηριστικά
Δυσκολεύεται να οργανώσει το διάβασμά του.
Έχει πρόβλημα στο να ολοκληρώσει τις εργασίες στο χρόνο που του δίνεται.
Δυσκολεύεται να μάθει ξένες γλώσσες.