Οι «θρυλικές» Στρατιωτικές Υπηρεσίες που έφτιαξαν από το μηδέν σε πολλές περιπτώσεις, γεφύρια, δρόμους και άλλα πολλά.
Ταξιδεύοντας κανείς σε ορεινά χωριά θα ακούσει καμιά φορά τους γέροντες να του λένε: «το βλέπεις αυτό το γεφύρι; Το έφτιαξε ο στρατός. Η Μ.Ο.Μ.Α.». Η ιστορική «Μ.Ο.Μ.Α.», που κανονικά είναι, οι Μ.Ο.Μ.Α., καθώς πρόκειται για πολλές μονάδες που με έδρες στρατηγικά τοποθετημένες σε όλη την Ελλάδα, έφτιαξαν από το μηδέν σε πολλές περιπτώσεις, γεφύρια, δρόμους και άλλα πολλά.
Γράφει ο Μαρίνος Γκασιάμης
«Ιδιαίτερης σημασίας είναι και η προσφορά της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Κατασκευής Έργων Ανασυγκροτήσεως (ΣΥΚΕΑ), με τις Μικτές Ομάδες Μηχανημάτων Ανασυγκροτήσεως (Μ.Ο.Μ.Α.), στην ταχύτερη ανασυγκρότηση και ανάπτυξη ολόκληρης της Ελλάδας από το 1957 έως το 1992».
Με αυτή την παράγραφο αναφέρεται το Γενικό Επιτελείο Στρατού στις ιστορικές Μ.Ο.Μ.Α. που ανέλαβαν από το 1957 και μέχρι την κατάργησή τους το 1992 το βαρύ έργο της ανασυγκρότησης της χώρας ως προς τις υποδομές. Το όνομά τους σημαίνει «Μικτές Ομάδες Μηχανημάτων Ανασυγκροτήσεως».
Πρόκειται για μονάδες, στις οποίες μεγάλο μέρος του πληθυσμού της χώρας, οφείλει το γεγονός πως για παράδειγμα το ορεινό χωριό του, απέκτησε δρόμο που το ένωνε με την υπόλοιπη χώρα.
Οι Μ.Ο.Μ.Α. ήταν «παιδιά της ανάγκης» μας είπε υψηλόβαθμος αξιωματικός εν ενεργεία του Μηχανικού. Μιας ανάγκης που γέννησε η καταστροφή και ερήμωση, ειδικά της υπαίθρου, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι καταστροφές αυτές σε συνδυασμό με το απαρχαιωμένο εναπομείναν οδικό δίκτυο και το γεγονός πως σε πολλά μέρη δεν ήταν δυνατό για οικονομικούς και τεχνικούς λόγους να εμπλακούν ιδιώτες εργολάβοι, κατέστησαν επιτακτική την ανάγκη να αναλάβει το έργο αυτό το κράτος.
Το ίδιο το κράτος όμως τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια ήταν και αυτό επί της ουσίας κατεστραμμένο. Η μόνη λύση έδειχνε προς τις Ένοπλες Δυνάμεις που διέθεταν το πεπειραμένο Μηχανικό, που ήδη, είτε στο πλαίσιο πολεμικών επιχειρήσεων είτε στην ειρηνική περίοδο, είχε δείξει πως διέθετε και τα μηχανήματα αλλά και τους τεχνικούς και επιστήμονες που χρειαζόταν για την κατασκευή των έργων που απαιτούνταν σε όλη την επικράτεια.
Το news.gr αναζητώντας στοιχεία σχετικά με το έργο των Μ.Ο.Μ.Α. μίλησε μεταξύ άλλων και με τον Συνταγματάρχη εν αποστρατεία Δημήτρη Πασσιά που μετά από προσωπική του έρευνα και συνομιλίες με στελέχη που υπηρετούσαν εκείνα τα χρόνια στις ιστορικές αυτές μονάδες συνέγραψε ένα εξαιρετικό άρθρο που δημοσίευσε στην ιστοσελίδα του Συνδέσμου Αποφοίτων Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων της Τάξης του 1976.
Σύμφωνα με τα όσα παραθέτει ο Συνταγματάρχης, το έργο των Μ.Ο.Μ.Α. δεν ήταν μόνο έργα οδοποιίας αλλά και άλλα έργα υποδομής όπως αεροδρόμια, εγγειοβελτιωτικά μικρά έργα κοινής ωφέλειας και οικοδομικά.
Οι έδρες και η αποστολή των Μ.Ο.Μ.Α.
Αποστολή της ειδικής αυτής υπηρεσίας ήταν σε περίοδο ειρήνης η με λογικό κόστος εκτέλεση των έργων που τις αναθέτονταν με διάφορα κυβερνητικά προγράμματα και μάλιστα στη νησιωτική και ορεινή Ελλάδα όπου δεν υπήρχε ενδιαφέρον των εργοληπτών. Η ανάθεση εκτέλεσης μικρών κοινωφελών έργων τοπικού ενδιαφέροντος για την ωφέλεια Δήμων, Κοινοτήτων, Συλλόγων και Οργανισμών ιδίως σε ακριτικές περιοχές. Σε περίοδο πολέμου οι Μ.Ο.Μ.Α. μετέπειπταν σε Τάγματα Μηχανικού Αποκαταστάσεως Συγκοινωνιών και υπάγονταν στους σχηματισμούς του Στρατού Ξηράς με βασική αποστολή την αποκατάσταση ζημιών από εχθρικούς βομβαρδισμούς ή σαμποτάζ σε έργα υποδομής της χώρας (οδικό δίκτυο, γέφυρες, λιμάνια, αεροδρόμια εγγειοβελτιωτικά έργα κ.λπ.).
Όταν το 1957 κλήθηκαν λοιπόν οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας να συμβάλλουν στην ανασυγκρότηση της χώρας, συγκροτήθηκαν για αυτό τον σκοπό στις έδρες των σπουδαιότερων νομών επτά Μικτές Ομάδες Μηχανημάτων Ανασυγκροτήσεως (Μ.Ο.Μ.Α.) Οι έδρες των επτά Μ.Ο.Μ.Α. ανά τον Ελλαδικό χώρο ήταν στις πόλεις Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Κρήτης, Πάτρα, Λαμία, Λάρισα, Ιωάννινα.
Οι ΜΟΜΑ ήταν κατασκευαστικές Μονάδες διοικητικά και αναλάμβαναν την εκτέλεση έργων που τους ανέθετε η προϊσταμένη αρχή στο νομό της έδρας των ή σε γειτονικούς νομούς. Το προσωπικό των Μονάδων αποτελούνταν από Αξκούς και οπλίτες του Μηχανικού, τεχνικά καταρτισμένους αλλά και με μικρό ποσοστό Αξκών από τα λοιπά όπλα του Στρατού ή και κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων (Ναυτικό, Αεροπορία), καθώς επίσης και με πολιτικό μόνιμο ή με συμβάσεις τεχνικό προσωπικό (γραφείς, μηχανικοί, οδηγοί τεχνίτες, χειριστές μηχανημάτων, εργάτες κ.λ.π).
Συνοπτικός Απολογισμός Έργου των Μ.Ο.Μ.Α.
Εθνική – Επαρχιακή οδοποιία. Έγινε κατασκευή, βελτίωση και αρχική διάνοιξη σε εθνικούς και επαρχιακούς δρόμους ιδίως της ορεινής και νησιωτικής Ελλάδας, περίπου 15.000 χλμ.
Κατασκευάστηκαν στους παραπάνω δρόμους τεχνικά έργα (γέφυρες, τοίχοι αντιστήριξης, οχετοί κ.λπ) και ασφαλτοστρώθηκαν. Αεροδρόμια κατασκευάσθηκαν από την αρχή ή επεκτάθηκαν διάδρομοι προσγείωσης σε 17 αεροδρόμια, ιδίως της νησιωτικής Ελλάδος (Καρπάθου, Σκύρου, Κεφαλληνίας, Μυτιλήνης, Πάρου, Κυθήρων κ.λπ.) μεταξύ των οποίων και οι χωματουργικές εργασίες του αεροδρομίου των Σπάτων. Εγγειοβελτιωτικά και υδραυλικά έργα.
Κατασκευάστηκαν μεγάλα και μικρά αποστραγγιστικά αρδευτικά, αντιπλημμυρικά και υδραυλικά έργα σε όλη την χώρα με τα οποία αξιοποιήθηκαν και δόθηκαν προς καλλιέργεια εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα γης. Στα οικοδομικά έργα η συμβολή των Μ.Ο.Μ.Α. ήταν σημαντική. Ειδικότερα για την υλοποίηση του προγράμματος αποκατάστασης σεισμοπλήκτων περιοχών κατασκευάστηκαν προκατασκευασμένα σπίτια.
Με την μέθοδο των προκατασκευών κατασκευάστηκαν με επιτυχία κτίρια Νοσοκομείων, Σχολείων, ΑΕΙ (Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή Ξάνθης κ.λπ.) κτιριακές εγκαταστάσεις στρατοπέδων (Χαλκίδας, Θηβών, Λουτρακίου Βαννιάνου Ξάνθης κ.λπ.) πλέον των παραπάνω κατασκεύαζε εργολαβικά υπό την επίβλεψη της και πολλά άλλα οικοδομικά έργα σε διάφορα στρατόπεδα όπως Διοικητήρια, θαλάμους οπλιτών, υπόστεγα κλ.π.
Επίσης σημαντική ήταν η συμβολή των Μ.Ο.Μ.Α. που προσέφερε από το 1991 και μετά στο πρόγραμμα του Υπουργείου Εξωτερικών για την αποκατάσταση των παλιννοστούντων Ποντίων από τις περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Μικρά έργα Κοινής Ωφέλειας που περιλαμβάνονταν στα προγραμματισμένα έργα, κατασκευάστηκαν σε Δήμους, κοινότητες, οργανισμούς και τοπικούς συλλόγους. Σύμφωνα με τον Συνταγματάρχη Πασσιά, τα έργα αυτά δεν είναι δυνατόν να απαριθμηθούν καθώς μόνο τα σπουδαιότερα από αυτά υπερβαίνουν τα 700.
Οι Μ.Ο.Μ.Α., έδιναν επίσης το παρόν σε όλες τις συμφορές που έπληξαν τον Ελλαδικό χώρο (σεισμοί, πυρκαγιές, χιονοπτώσεις, πλημμύρες κ.λπ.). Μετά από 3,5 περίπου δεκαετίες οι Μ.Ο.Μ.Α. διαλύθηκαν. Στην ορεινή και νησιωτική Ελλάδα η προσφορά τους, υπήρξε τεράστια και ο λαός ιδίως της υπαίθρου την έχει αναγνωρίσει και γι’ αυτό πάντα αναφέρεται με επαινετικά λόγια.
Το γιατί διαλύθηκαν θα πρέπει ίσως να αναζητηθεί στην αντιστροφή των λόγων που τις δημιούργησαν.
Το σίγουρο είναι πως μέσα στην κρίση οι λόγοι αυτοί επανεμφανίστηκαν οδηγώντας στην ΜΟΜΚΑ για την οποία ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Πάνος Καμμένος στο πλαίσιο εγκαινίων 14 νέων διαμερισμάτων για τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων που έφτιαξε η μονάδα αυτή, δήλωσε μεταξύ άλλων: Όταν ιδρύσαμε τη ΜΟΜΚΑ δεν πίστευε κανείς ότι με τα μέσα τα οποία είχαν απομείνει από τη θρυλική Μ.Ο.Μ.Α. θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε σε δημόσια έργα. Κι όμως, σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, στην παραμεθόριο, στο Άγιον Όρος, προχωρήσατε σε έργα στα οποία δε πίστευε κανείς ότι θα ανταποκριθείτε...από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε ζητηθεί να δημιουργηθούν τα πέντε hotspots των νησιών. Είχαν περάσει δύο χρόνια από τότε που εζητήθη η Ελλάδα να ανταποκριθεί σε αυτή την υποχρέωση και είχε προχωρήσει το 20 - 30% του ενός hotspot. Μέσα σε 13 ημέρες κάνατε περήφανη την Ελλάδα, κατασκευάσατε τα 5 hotspots τα οποία φιλοξένησαν οικογένειες προσφύγων, θυμάτων του πολέμου».
(Πηγή φωτογραφιών: Γενικό Επιτελείο Στρατού)