Η απαιτητικότητα ενός παιδιού μπορεί να περιλαμβάνει πολλούς τομείς από ελευθερίες, «θα παίξω όσο θέλω», δικαιώματα «εγώ κάνω τους κανόνες» μέχρι και καταναλωτικά αγαθά «θέλω να μου το πάρεις τώρα». Το απαιτητικό παιδί θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι το ίδιο με το κακομαθημένο παιδί. Η διαφορά είναι ότι το απαιτητικό προσπαθεί και να επιβληθεί με την συμπεριφορά του.
Τα παιδιά δεν γεννιούνται απαιτητικά αλλά γίνονται
Επειδή όλα ξεκινούν μέσα από την οικογένεια, η πρώτη σκέψη που θα πρέπει να κάνει ένας γονιός, σύμφωνα με τον κ. Στέλιο Μαντούδη, Αναπτυξιακό Εργοθεραπευτή είναι:
- Πόση σταθερότητα και συνέπεια στους κανόνες επικρατούν μέσα στην οικογένεια
- Πως εννοούν την ελευθερία και τα δικαιώματα
- Ποιες είναι οι καταναλωτικές συνήθειες της οικογένειας
- Ποια είναι η σχέση τους με τα χρήματα
Αν το παιδί βιώνει καθημερινά ένα συναίσθημα ότι όλα μπορούν να συμβούν γιατί δεν υπάρχουν ξεκάθαροι κανόνες ή βλέπουν ένα έντονο καταναλωτισμό από εμάς και μια οικονομική άνεση είναι δύσκολο να το περιορίσεις. Πίσω από ένα απαιτητικό παιδί βρίσκεται πάντα η προσωπικότητα ενός γονιού που δεν θέτει σταθερά όρια στο μεγάλωμά του.
Η νηπιακή ηλικία από 1 -2 ετών είναι η κρίσιμη ηλικία για τα θεμέλια της διαπαιδαγώγησης
Το πρώτο βήμα είναι να βάλουμε μέτρο και όριο σε κάθε είδους επιθυμία: τα παιδιά ζητάνε συνεχώς χωρίς να έχουν συναίσθηση από που έρχονται πράγματα, θέλουν, απαιτούν να ικανοποιούνται όλες τους οι ανάγκες γιατί είναι μικρά και ο εγκέφαλος τους δεν έχει μάθει ακόμα να περιμένει:
- Αυτή η συμπεριφορά είναι το αποτέλεσμα μιας βιολογικής ανωριμότητας και είναι αναμενόμενη στη νηπιακή ηλικία
- Η νηπιακή ηλικία είναι η πιο κρίσιμη περίοδος γιατί η δική μας στάση θα το βοηθήσει να μάθει πότε και πως να ζητά
- Η εκπαίδευση ξεκινά πάντα μέσα από το σπίτι
- Όταν μας ζητήσει κάτι δεν το δίνουμε και του εξηγούμε με απλά λόγια τον λόγο
- Διατηρούμε την ψυχραιμία μας και δεν υποχωρούμε. Την πρώτη φορά μπορεί να χρειαστεί περίπου μισή ώρα με κλάματα και ένταση αν όμως δεν υποχωρήσουμε το παιδί θα πάρει το μήνυμα ότι έχουμε σταθερότητα σε αυτά που του λέμε
- Όταν πάμε έξω σε ένα κατάστημα του εξηγούμε ότι μπορούμε να πάρουμε μόνο ένα πράγμα που του αρέσει
Τα πιο συχνά λάθη γονιών σε αυτή την ηλικία
Γινόμαστε πολύ δοτικοί
Δεν θέλουμε να του χαλάσουμε το χατίρι γιατί είμαστε πολύ ευάλωτοι σε αυτό ή γιατί νομίζουμε ότι το παιδί μας εάν έχει ότι ζητήσει θα είναι χαρούμενο και ευτυχισμένο. Το παιδί μαθαίνει μέσα από την δική μας την στάση ότι κάθε επιθυμία του μπορεί να πραγματοποιηθεί. Τότε είναι που το παιδί μας μαθαίνει ότι γονιός είναι δεδομένος εκεί για να του ικανοποιεί την κάθε του επιθυμία
Το δωροδοκούμε
Πολύ συχνά δεν βλέπουμε το παιδί μας όσο θα θέλαμε, του κάνουμε κάθε χατίρι για να αντισταθμίσουμε την απουσία μας ή τις ένοχες που νιώθουμε κυρίως οι μητέρες. Αυτό περιλαμβάνει ένα «ναι» σε κάτι που ζητά ή δώρα χωρίς πραγματικό λόγο. Γιατί ένα δώρο έχει αξία σε μια επέτειο; Γιατί δείχνουμε το σεβασμό και την αγάπη μας στο πρόσωπο αυτό ενώ άλλες φορές μπορεί να δώσουμε ένα δώρο σαν επιβράβευση σε κάποια προσπάθεια ή κατάκτηση ενός στόχου που το παιδί κατάφερε. Σε αυτές τις περιπτώσεις έχει νόημα γιατί το επιβραβεύουμε για την προσπάθεια.
Όταν δεν είμαστε συνεπείς και σταθεροί
Το παιδί μας δεν παίρνει ξεκάθαρα μηνύματα σε σχέση με την συμπεριφορά μας όταν είμαστε υποχωρητικοί ή είναι διπλά μηνύματα. Όταν του επιτρέπουμε να κάνει κάτι είμαστε πολύ υποχωρητικοί, μόλις αρχίζει να κλαψουρίζει, αμέσως υποχωρούμε και άλλες φορές πάλι είμαστε ανεκτικοί. Το αφήνουμε ή του επιτρέπουμε να κάνει κάτι για το οποίο άλλες φορές το έχουμε μαλώσει ή το έχουμε απαγορεύσει. Με αυτό τον τρόπο μπερδεύουμε το παιδί, του στερούμε τη δυνατότητα να μπορεί να προβλέπει κάθε στιγμή αυτό που το περιμένει και το μαθαίνουμε ότι με λίγο παράπονο ή με γκρίνια μπορεί να μας ελέγχει και αυτό να κερδίζει ενώ εμείς να χάνουμε. Το πιο σημαντικό σε αυτή την περίπτωση είναι ότι το παιδί παίρνει λάθος μήνυμα για τον πραγματικό κόσμο και την ζωή και νομίζει ότι με την κλάψα και το πείσμα θα μπορεί να κερδίζει πάντα αυτό που θέλει
Η νηπιακή ηλικία από 3 -5 ετών είναι περίοδος εξάσκησης και εφαρμογής της διαπαιδαγώγησης με την μέθοδο της εκλογίκευσης
Εξηγήστε: Αν το παιδί σας είναι σε ηλικία που καταλαβαίνει την έννοια «έσοδα και έξοδα», τότε ίσως έχει έρθει η ώρα να του εξηγήσετε με απλά λόγια ακριβώς αυτό: Η κάθε οικογένεια έχει τα δικά της χρήματα και βάσει αυτών βάζει προτεραιότητες ως προς το τι θα αγοράσει και πότε. Πείτε, για παράδειγμα, στο παιδί ότι με τα χρήματα που έχετε κάθε μήνα, πρέπει πρώτα να πληρώσετε τις υποχρεώσεις σας και όλα τα σημαντικά έξοδα και στη συνέχεια, αν περισσέψουν χρήματα, να καλύψετε με σειρά προτεραιότητας τις ανάγκες του καθενός. Και όταν γίνει αυτό, είναι πολύ δύσκολο να περισσέψουν χρήματα για αγορές που δεν χρειάζονται πραγματικά.
Προσφέρετε μία αντιπρόταση: Δεδομένου ότι ο σκοπός σας δεν είναι να είστε σκληροί με το παιδί και ότι μέσα στην οικογένεια όλοι πρέπει, όσο γίνεται, να εξυπηρετούν ο ένας τον άλλον, όταν ζητά κάτι που δεν γίνεται να αποκτήσει, εσείς προτείνετε κάτι άλλο που μπορεί. Για παράδειγμα «αυτό το παιχνίδι που μου ζητάς είναι πολύ ακριβό και δεν μπορώ να στο αγοράσω μπορούμε όμως να μαζέψουμε χρήματα σε ένα κουμπάρα ώστε να το πάρεις αργότερα». Αυτή η στάση έχει διπλό όφελος γιατί το παιδί μαθαίνει να περιμένει και να αποταμιεύει χρήματα για ένα σκοπό
Το επαινούμε : Την επόμενη φορά που το παιδί σας θα ζητήσει κάτι και θα αποδεχθεί χωρίς παράπονα την άρνησή σας, μην ξεχάσετε να το επαινέσετε γι’αυτό. Πείτε του πόσο περήφανη είστε που πλέον καταλαβαίνει ότι δεν του αρνείστε κάτι για να το στενοχωρήσετε, αλλά επειδή πραγματικά δυσκολεύεστε. Και, κυρίως, πείτε του «μπράβο» που καταφέρνει να διαχειρίζεται τόσο καλά το δικαιολογημένο παράπονό του.
Του μαθαίνουμε πώς να ζητά: ο τρόπος που ζητά ένα παιδί κάτι δείχνει πως νιώθει. Όταν ζητά κάτι απαιτητικά ή επιτακτικά, σημαίνει ότι θεωρεί δεδομένο ότι πρέπει να του το πάρετε. Εξηγήστε του πως δεν μπορούμε πάντα να παίρνουμε αυτά που μας αρέσουν, υπάρχουν καλύτεροι τρόποι που μπορεί να χρησιμοποιεί, αν θέλει να γίνει αποδεκτό το αίτημά του. Αντίθετα αν σας το ζητήσει ευγενικά, επαινέστε το. Έτσι, θα του δείξετε ότι οι καλοί τρόποι είναι πάντα σημαντικοί, ακόμα κι αν η δική σας απάντηση δεν είναι θετική.
Η συμβουλή του Ειδικού:
Το να μάθει ένα παιδί να μην είναι απαιτητικό είναι μια διαδικασία που θέλει χρόνο και σταθερότητα από τους γονείς. Οι παραπάνω προτάσεις δεν εφαρμόζονται ούτε εύκολα ούτε ανώδυνα ,τα παιδιά αντιμιλούν, πιέζουν, θυμώνουν, φωνάζουν κλπ. Κάθε φορά που το παιδί μας αντιδρά θα πρέπει εμείς να σκεφτούμε τι μήνυμα δώσαμε στο παιδί μας γιατί τελικά εμείς είμαστε αυτοί που το καθοδηγούμε.