Κάποια στιγμή θα γυρίσεις στο σπίτι, θα ‘σαι κατάκοπος και θα ψωμολυσσάς. Έξω ο αέρας θα χτυπάει τα πορτοπαράθυρα ή που θα λιώνουν τα τσιμέντα. Σ’ όποιο context και να το τοποθετήσεις, θ’ ανοίξεις το ψυγείο για να βρεις μέσα μία ρώγα σταφύλι, το τελευταίο τοστ και τις ελιές που σου ‘χε στείλει η μάνα σου απ’ το χωριό -τρία πράγματα. Αυτά όλα κι όλα κι εσύ θα πρέπει να βρεις τρόπο να βγάλεις κάτι απ’ αυτά. Αρχικά, δειλά κι αποτυχημένα. Κάποια στιγμή, απ’ την προσπάθεια, θα φτιάξεις μουσακά. Ο αυτοσχεδιασμός είναι η πιο ζόρικη τέχνη.
Κάποια στιγμή θα γυρίσεις στην πραγματικότητα απ’ τα χρόνια που πέρασες σπουδάζοντας. Οι σχολές και τα πανεπιστήμια δεν είναι αληθινή ζωή. Δεν είναι αληθινά ζόρια, βαρβάτα, το κόψιμο σ’ ένα μάθημα. Έχεις ένα μόνο στόμα να θρέψεις και τις δουλειές του σπιτιού μπορείς να τις κάνεις μεσάνυχτα, γιατί έτσι. Η αληθινή ζωή συμβαίνει όλη μετά και μονοκοπανιά. Δουλειά, ευθύνες, άγχος, σύνθετες ανθρώπινες σχέσεις.
Στα πανεπιστήμια έμαθες να διαβάζεις. Πρώτα-πρώτα, τα μαθήματά σου. Τα διάνθισες με βιβλία που βρήκες σε πάγκους πλάι σε όχθες ποταμών, συγγράμματα χωμένα σε πατάρια κι άρθρα φάτσα φόρα σε διαδικτυακούς παραδείσους βιβλιοφάγων. Ταινίες, μουσικές, θέατρο· τα διάβασες κι αυτά. Άνθρωποι σ’ έκαναν παρέα, ανθρώπους προσπέρασες στον δρόμο, έζησες πράματα και θάματα· τα διάβασες όλα προσεκτικά, υπογραμμίζοντας με το φωσφοριζέ μαρκαδοράκι σου τα πιο sos.
Στο τέλος κάποιος θα σου βάλει το πτυχίο στο χέρι, στο άλλο η ανθοδέσμη, χαμογέλα που ο φωτογράφος κοντεύει να πάθει νευρικό κλονισμό, να σε τραβήξει να τελειώνουμε, λέγεσαι πια πτυχιούχος. Ξυπνάς την άλλη μέρα, πάλι ανάσκελα και ξίνεις την κοιλίτσα σου. Σαν όλα ίδια να ‘ναι. Μήπως θα ‘πρεπε να ‘χες βάλει το ξυπνητήρι μία ώρα νωρίτερα; Τώρα πια δεν είσαι ρεμάλι φοιτητής.
Ανοίγεις την πόρτα να βγεις και βρίσκεσαι ξαφνικά σε οδό ταχείας κυκλοφορίας. Πού ν’ ακουμπήσεις το ποδαράκι σου στην άσφαλτο, θα στο λιανίσουν. Πασπατεύεις τις τσέπες σου. Τι στο καλό, κάπου θα σου ‘χει βάλει η μαμά τις οδηγίες χρήσεως του κόσμου.
Και τώρα τι κάνουμε; Δεξί φλας, πόδι στο γκάζι σ’ ετοιμότητα κι όπου βρεις άνοιγμα, χώσου. Ξεκίνα και θα καταλάβεις στην πορεία τι να κάνεις. Αυτοσχεδιασμός.
Νομίζεις ξέρεις πώς να δουλέψεις; Τι γατάκια που είμαστε! Το πτυχίο δεν είναι μαγικό χαρτί. Ξεκινάς την καινούρια σου ζωή, την επαγγελματική, απ’ το μηδέν. Σαν να μην έμαθες ποτέ τίποτα, αναρωτιέσαι γιατί δεν ξέρεις ποιος είναι ο σωστός τρόπος να μιλήσεις, να σταθείς, να δώσεις λύση σ’ ένα πρόβλημα. Σε αποκαλούν κύριο και κυρία κι από μέσα σου χαχανίζεις για πολύ καιρό. Ξέρεις, όμως, ότι κάπου υπάρχει ένας τρόπος να το κάνεις, οπότε ξεχύνεσαι να τον ψάξεις, να τον βρεις, να τον φτιάξεις. Μέχρι που το πετυχαίνεις κι όχι μόνο αυτό, αλλά δημιουργείς και την προσωπική σου σφραγίδα.
Το ένστικτο κι η ενσυναίσθησή σου είναι ακόμα παιδιά. Στα γέννησαν και σου έδειξαν πώς δουλεύουν, όμως εσύ θα πρέπει να τα ταΐζεις από εδώ και πέρα. Να τα μάθεις να μιλάνε. Να σου μιλάνε, να σε προειδοποιούν για τις κακοτοπιές, να σου υποδεικνύουν τα ωραία. Αυτό δε σπουδάζεται. Τ’ αποκτάς στην πορεία, «φτιάξ’ το μόνος σου». Κι όμως είναι απ’ τα πιο σημαντικά εργαλεία επιβίωσης.
Στις ανθρώπινες σχέσεις σου μπαίνεις στα τυφλά. Να είσαι ευγενής, να προστατεύεις, να μην πληγώνεις. Ν’ αγαπάς και να φροντίζεις. Να δίνεις συντροφικότητα, κατανόηση και την προσοχή σου. Να έχεις την καρδιά σου προσβάσιμη και το μυαλό σου έτοιμο να την οχυρώσει. Θυμάσαι σε ποια σελίδα τα έγραφε αυτά; Ξώφαλτσα τις γνώρισες αυτές τις γνώσεις. Εκεί που πλήγωσες, εκεί που έμεινες μόνος, εκεί που δε φρόντισες κι εκεί που στάθηκες αμελής. Σ’ όλες αυτές τις περιπτώσεις που χρειάστηκε ν’ αυτοσχεδιάσεις, για να τα φέρεις βόλτα και ν’ αποκαταστήσεις ξανά την ομαλότητα.
Κι αν όλα τα προηγούμενα τα βρήκες ή τα έφτιαξες μακριά απ’ τα σχολεία, ένα πράγμα σίγουρα απέκτησες εκεί: Πληροφορία και γνώση. Να διαχειρίζεσαι, όμως, αυτή την εξουσία, το έμαθες έξω απ’ αυτό το πλαίσιο. Κι αν πέτυχε ο αυτοσχεδιασμός σου, τότε κατεύθυνες την εξουσία αυτή σε στόχους υψηλούς, τη διέθεσες σωστά. Αν απέτυχε, μετράς ήττες, πεθαμένες ανθρώπινες σχέσεις και ποσοστά μοναξιάς.
Αν στα χέρια σου κρατάς ένα πτυχίο, μην ταράζεσαι κι είναι πολλοί σαν εσένα. Το θέμα είναι όταν το ψυγείο σου έχει μόνο ένα σταφύλι, ένα τοστ και μια ελιά. Αυτοσχεδίασε. Το θέμα είναι να καταφέρεις το μεσημέρι να φας μουσακά.