«Σας το απαγορεύω!» Η κόντρα Βενιζέλου – Κωνσταντίνου πίσω από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912

Στις 25 Οκτωβρίου, στον σταθμό του Τοπσίν, 23 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη, αντιπρόσωποι του Χασάν Ταχσίν Πασά, διοικητή της 8ης Στρατιάς του Αυτοκρατορικού Οθωμανικού Στρατού της Μακεδονίας, έφεραν στο Ελληνικό Γενικό Επιτελείο Στρατού, το οποίο έδρευε εκεί, προτάσεις για την αναίμακτη παράδοση της Θεσσαλονίκης.
Την επομένη 26 Οκτωβρίου, δύο Τούρκοι αξιωματικοί του Επιτελείου έφεραν έγγραφο υπογεγραμμένο από τον Χασάν Ταχσίν Πασά με το οποίο αποδεχόταν να παραδώσει τη Θεσσαλονίκη με όρους που συμφώνησε ο έλληνας αρχηγός την προηγούμενη μέρα στο Τοπσίν.

Της πανηγυρικής εισόδου είχε προηγηθεί κόντρα του αρχιστρατηγού Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο διάδοχος του βασιλικού θρόνου επιθυμούσε πρώτα την κατάληψη του Μοναστηρίου προς Βορρά, ενώ ο Βενιζέλος, βλέποντας την πιθανότητα να καταληφθεί η Θεσσαλονίκη από το βουλγαρικό στρατό, πίεζε τον Κωνσταντίνο να κατευθυνθεί προς τη πρωτεύουσα της Μακεδονίας, η απελευθέρωση της οποίας αποτελούσε διακαή πόθο του ελληνισμού. Τα τηλεγραφήματα τα οποία αντάλλαξαν οι δύο άνδρες έμειναν στην ιστορία και αποτέλεσαν το προοίμιο του Εθνικού Διχασμού.

«Καθιστώ υμάς υπευθύνους διά πάσαν αναβολήν έστω και στιγμής» του τηλεγραφεί επιτακτικά ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Βενιζέλος: «Αναμένω να μοι γνωρίσετε την περαιτέρω διεύθυνσιν, ην θα ακολουθήση η προέλασις του στρατού Θεσσαλίας. Παρακαλώ μόνον να έχετε υπ’ όψιν ότι σπουδαίοι πολιτικοί λόγοι επιβάλλουσι να ευρεθώμεν μίαν ώρα ταχύτερον εις την Θεσσαλονίκην». Κωνσταντίνος: «Ο στρατός δεν θα οδεύση κατά της Θεσσαλονίκης. Εγώ έχω καθήκον να στραφώ κατά του Μοναστηρίου, εκτός αν μου το απαγορεύετε». Βενιζέλος: «Σας το απαγορεύω!»

Ο Βενιζέλος έβλεπε το αδιέξοδο και απευθύνθηκε στον βασιλιά, Γεώργιο Α’, προκειμένου να καμφθούν οι αντιρρήσεις του διαδόχου και να διασφαλιστεί η προέλαση του στρατού προς τη Θεσσαλονίκη. Έτσι μπήκε ο Κωνσταντίνος στην πόλη και ο Ταχσίν Πασάς υπέγραψε τα πρωτόκολλα παράδοσης πριν φτάσει ο βουλγαρικός στρατός. Στη συνέχεια η ελληνική κυβέρνηση ετοίμασε την θριαμβευτική είσοδο του βασιλιά και στις 29 Οκτωβρίου 1912 ο γηραιός Γεώργιος Α΄εισήλθε έφιππος στην Θεσσαλονίκη συνοδευόμενος από τον γιο του, διάδοχο Κωνσταντίνο. Στην λαμπρή υποδοχή ήταν όλοι εκεί: λαός, θρησκευτικοί ηγέτες και όλες οι σημαίνουσες προσωπικότητες της πόλης. Oι Εβραίοι που ήταν η πολυπληθέστερη πληθυσμιακή ομάδα της πόλης δεν έκρυψαν την απογοήτευσή τους, καθώς προωθούσαν σχέδιο διεθνοποίησης της Θεσσαλονίκης.

Περισσότερα αφιερώματα εδώ.