Θα σας ξεκινήσω με την ιστορία ενός βιβλίου: έτσι όπως περιπλανιέστε στο διαδίκτυο, βρίσκετε ένα βιβλίο που σας αρέσει (μην πείτε ψέματα, κρίνετε από το εξώφυλλο.) Το ψάχνετε λίγο παραπάνω, σας φαίνεται λίγο προκλητικό μεν αλλά αρκετά καινοτόμο και ριζοσπαστικό δε. Πηγαίνετε στο κοντινότερο βιβλιοπωλείο σας ή σε κάποιο site στο διαδίκτυο, για να το παραγγείλετε. Το βρίσκετε, το αγοράζετε. Το διαβάζετε. Σκέφτεστε πολύ καλά το περιεχόμενο του, γιατί μπορεί να είναι από αυτά τα βιβλία που μας επηρεάζουν στον τρόπο σκέψης μας και στην ιδεολογία μας. Τέλος. Είναι, όμως, ένα από τα απαγορευμένα βιβλία;
Η ιστορία, όμως, δεν ήταν πάντα έτσι. Πριν χρόνια –όχι πολλά- υπήρχαν πολλές απαγορεύσεις κυκλοφορίας, πολλών βιβλίων. Κάποια τα φαντάζεστε και άλλα… ούτε που θα τα σκεφτόσασταν. Εδώ, λοιπόν, έχω συγκεντρώσει 10 βιβλία που είχαν απαγορευθεί σε διάφορες «γωνιές» του κόσμου, χωρισμένο σε 2 μέρη, με 5 βιβλία το καθένα.
ΠΡΟΣΟΧΗ ΠΕΡΙΕΧΕΙ SPOILERS.
Οι Σατανικοί Στίχοι, Σαλμάν Ρούσντι
Τον Σεπτέμβρη του 1988 ο Σαλμάν Ρούσντι, βραβευμένος με βραβείο Booker, κυκλοφορεί το τέταρτο βιβλίο της σειράς του, με τίτλο «Σατανικοί Στίχοι». Το περιεχόμενο περιέχει στοιχεία και της πραγματικότητας αλλά και του μεταφυσικού, με πρωταγωνιστές τον Gibreel Farishta και τον Saladin Chamcha. Ένας αστέρας του Μπόλιγουντ και ένας Ινδός που μένει στην Αγγλία. Οι δύο αυτοί άνθρωποι βρίσκονται σε ένα αεροπλάνο που ανατινάσσεται μετά από αεροπειρατεία, ως δια μαγείας επιζούν αλλά επιστρέφουν στην Γη ως Αρχάγγελος Γαβριήλ και Εωσφόρος. Κάπως έτσι ξεκινά μια στιχομυθία αναζήτησης κι αυτό-αξιολόγησης. Στο βιβλίο, μάλιστα, κάνει και την εμφάνιση του ο Μωάμεθ, ως άνθρωπο όμως, με πολλές αδυναμίες και αμαρτίες.
Για την απαγόρευση: Ο Ρουσντι, μέσα από αυτό το βιβλίο, σχολιάζει το Κοράνι και μεταποιεί στίχους από το ιερό βιβλίο του Ισλάμ. Αν και επρόκειτο για ένα βιβλίο – προϊόν μυθοπλασίας, χιλιάδες μουσουλμάνοι ξεσηκώθηκαν εναντίον του ευφάνταστου συγγραφέα. Θεώρησαν πως ο Ρούσντι σκοπίμως λοιδορούσε τον Μωάμεθ και το Ισλάμ και σε αρκετές μουσουλμανικές χώρες πραγματοποιήθηκαν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά του Σαλμάν Ρούσντι.
Το «βλάσφημο» βιβλίο απαγορεύτηκε στην Ινδία, κάηκε στην Μεγάλη Βρετανία και τις 14 Φεβρουαρίου του 1989 μια δημοσιογράφος του BBC ενημέρωσε τον συγγραφέα ότι ο Αγιατολάχ Χομεϊνί, ο Ιρανός θρησκευτικός ηγέτης, εξέδωσε «φετφά». Ένα διάταγμα σύμφωνα με το οποίο κάθε μουσουλμάνος είχε το ιερό καθήκον να δολοφονήσει τον Ρούσντι, αλλά και οποιοδήποτε άλλο άτομο μπλέχτηκε με την έκδοση του βιβλίου «Σατανικοί Στίχοι».
Μετά το διάγγελμα του Χομεϊνί ακολούθησαν αντιδράσεις. Μπορεί στον δυτικό κόσμο το βιβλίο να αγαπήθηκε από την πλειοψηφία του κοινού και των κριτικών με θετικά σχόλια για τον «μαγικό ρεαλισμό» του περιεχομένου, όμως στις μουσουλμανικές χώρες απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του.
Ο Σαλμάν Ρούσντι, από το 1989 έζησε μια ζωή μέσα στον κίνδυνο και τη φυγή. Ήταν 43 χρόνων. Μέχρι να αρθεί η «φετφά» το 1998 από το Ιρανικό κράτος, ο Σαλμάν μετακόμιζε συνέχεια, κρυβόταν, άλλαξε το ονοματεπώνυμο του αλλά αρνήθηκε να αλλάξει και τα φυσικά χαρακτηριστικά του. Η γυναίκα του απομακρύνθηκε, καθώς δεν άντεξε την πίεση και ο Σαλμάν δεν ήταν σε θέση να δει τον γιο του. Το 1990, ύστερα από συμβουλές της βρετανικής αστυνομίας, ο Σαλμάν υπέγραψε μια δήλωση μετάνοιας, εκφράζοντας τον σεβασμό του στο Ισλάμ. Από το 2000 ο Βρετανός συγγραφέας μένει μόνιμα στη Νέα Υόρκη. Έχει παντρευτεί τέσσερις φορές και έχει αποκτήσει δύο παιδιά. Θεωρείται ένας από τους 50 σημαντικότερους Βρετανούς συγγραφείς από το 1945 μέχρι σήμερα και έχει χριστεί ιππότης από τη Βασίλισσα Ελισάβετ για τη συμβολή του στη λογοτεχνία.
Κώδικας Ντα Βίντσι, Νταν Μπράουν
Όλη η υπόθεση του έργου εξελίσσεται αρχικά στο Παρίσι, όπου ξεκινάει το μυθιστόρημα με την εξιχνίαση του φόνου του εφόρου του Λούβρου και δίπλα στο πτώμα του βρίσκεται ένας γρίφος. Μετά τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο όταν ο Λάνγκντον ανακαλύπτει κάτι απρόσμενο: Το θύμα είχε σχέση με το Κοινό της Σιών, μια μυστική οργάνωση της οποίας τα μέλη περιλάμβαναν, μεταξύ άλλων, τον Μποτιτσέλι, τον Βικτόρ Ουγκώ και τον Ντα Βίντσι, αρχίζει ένα κυνηγητό ανάμεσα στην αστυνομία και στους ήρωες του βιβλίου. Μετά περνάμε σε ένα δεύτερο επίπεδο, όπου όλη η ιστορία μεταφέρεται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μέχρι το τέλος του βιβλίου η ιστορία παραμένει αποκαλυπτική με ρεαλιστικές περιγραφές και αναφορές στην πραγματική ταυτότητα του Ιησού Χριστού.
Μέσα στο βιβλίο γίνεται αναφορά για την Αληθινή Πίστη και για την επιρροή που ασκούσε η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία στους υπηκόους της με σκοπό να αποκομίσει διάφορα προνόμια, αλλά και να συνεχίσει την κυριαρχία της σε όλον τον τότε γνωστό κόσμο. Παράλληλα, ο συγγραφέας κάνει αναφορά στα απόκρυφα ευαγγέλια και την αλήθεια που παρουσιάζουν.
Για την απαγόρευση: Το Λίβανο απαγόρευσε το Best Seller του Νταν Μπράουν το 2004, όχι λόγω έλλειψης λογοτεχνικής αξίας, αλλά επειδή οι ηγέτες της Καθολικής Εκκλησίας είχαν πρόβλημα με τον πλασματικό ισχυρισμό ότι ο Ιησούς παντρεύτηκε την Μαρία τη Μαγδαληνή και απέκτησε παιδί μαζί της. «Είναι δύσκολο για εμάς να δεχτούμε αυτά τα πράγματα, ακόμα κι αν υποτίθεται πως είναι μυθοπλασία», είχε πει ο τότε πρόεδρος του Καθολικού Κέντρου Πληροφοριών του Λιβάνου, πάτερ Abdou Abu Kasm, στο BBC, μετά την απόσυρση του βιβλίου από τις προθήκες των βιβλιοπωλείων. «Ο Χριστιανισμός δεν έχει να κάνει με τη συγχώρεση στο σημείο προσβολής του ίδιους του Ιησού Χριστού». Το MARCH, ένα λιβανέζικο κίνημα πολιτικών δικαιωμάτων, έχει φτιάξει μια λίστα με τα βιβλία που απαγορεύτηκαν στο Λίβανο για παρόμοιους λόγους, όπως το «Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ» και η «Εκλογή της Σόφι».
Όσον αφορά την ταινία, απαγορεύτηκε στην Ιταλία μετά από απειλές της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, την Σερβία, την Αρμενία και την Ρωσία αφού η ταινία κρίθηκε ότι παραβιάζει τον νόμο που απαγορεύει την προσβολή του θρησκευτικού αισθήματος των ορθοδόξων πιστών. Το 2013 κινηματογραφικό συνεργείο που επιχείρησε να την προβάλει σε κλειστό κύκλου ξυλοκοπήθηκε και τα μέλη του καταδικάστηκαν σε 2 χρόνια φυλάκιση.
Λολίτα, Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ
«Λολίτα, φως της ζωής μου, φωτιά των λαγόνων μου. Άμαρτημά μου εσύ, ψυχή μου. Λο – λί – τα: η ακρούλα της γλώσσας να έρπει τρεις φορές, τρία βήματα στον ουρανίσκο πριν ραπίσει, τρις, τους κοπτήρες. Λο. Λί. Τα.»
Και έτσι ξεκινάει η «Λολίτα» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, ένα από τα κορυφαία μυθιστορήματα του εικοστού αιώνα, που λατρεύτηκε και μισήθηκε, απαγορεύτηκε και συκοφαντήθηκε, κι όμως κατάφερε να κερδίσει τις καρδιές εκατομμυρίων αναγνωστών, όντας ακόμα και σήμερα ως μια απ’ τις πιο συγκλονιστικές ερωτικές ιστορίες που γράφτηκαν ποτέ.
Πρωταγωνιστής, όμως, είναι ένας έρωτας απαγορευμένος. ο μεσήλικας Χάμπερτ Χάμπερτ, ψευδώνυμος αφηγητής του βιβλίου – «ποιητής και παιδόφιλος», όπως ο ίδιος περιγράφει τον εαυτό του – ερωτεύεται παράφορα την Ντολόρες – Λολίτα – Χέιζ, την ανήλικη μοναχοκόρη της σπιτονοικοκυράς του, κι αποδύεται σ’ έναν απελπισμένο αγώνα να την κατακτήσει, οδηγώντας και τους δυο τους στην καταστροφή.
Για την απαγόρευση: Όπως είναι εύλογο, η «Λολίτα» – που εκδόθηκε για πρώτη φορά στο Παρίσι το 1955 και στην Αμερική τρία χρόνια αργότερα – πέρασε από τα σαράντα κύματα μέχρι να γίνει αποδεκτή από τον εκδοτικό κόσμο, ενώ πλήθος εξοργισμένων ηθικολόγων έσπευσαν να τη χαρακτηρίσουν πορνογράφημα επικίνδυνο για τα χρηστά ήθη, χωρίς ωστόσο να μπορέσουν να αναχαιτίσουν τη θριαμβική απήχηση της «Λολίτας», η οποία έγινε ραγδαία το λεγόμενο «succès de scandale», ανάρπαστο Best Seller που μερικά χρόνια αργότερα μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο (σε σενάριο του ιδίου του Ναμπόκοφ και με σκηνοθέτη τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ).
Το βιβλίο που απέρριψαν αρχικά τέσσερις εκδότες – ένας από αυτούς είπε χαρακτηριστικά στον Ναμπόκοφ πως αν το εξέδιδε, θα κατέληγαν και οι δυο τους στη φυλακή. Και όλα αυτά για ένα βιβλίο που δεν περιέχει ούτε μία «κακή» λέξη, ούτε μία χυδαία περιγραφή ερωτικής σκηνής. Όταν η «Λολίτα» εκδόθηκε τελικά το 1955, αρχικά στη Γαλλία, αποκόμισε εγκωμιαστικές κριτικές αλλά και πολλές αντιδράσεις. Ωστόσο, το βιβλίο πολύ γρήγορα απαγορεύτηκε στην πάντα πιο αυστηρή σε τέτοια ζητήματα Μεγάλη Βρετανία. Οι τελωνειακοί υπάλληλοι έλαβαν την εντολή του υπουργείου Εσωτερικών της χώρας να κατασχέσουν όσα αντίτυπα του ασεβούς αυτού βιβλίου εισάγονταν στη Γηραιά Αλβιόνα.
Πολύ γρήγορα, η βρετανική κυβέρνηση άρχισε να ασκεί πιέσεις στη Γαλλία να προχωρήσει και αυτή σε απαγόρευση της «Λολίτα». Το υπουργείο Εσωτερικών της Βρετανίας έκανε παράπονα για αναρίθμητα περιστατικά τουριστών που επισκέπτονταν τη Γαλλία και γύριζαν με ένα αντίτυπο της «Λολίτα» στις βαλίτσες τους. Και τελικά, η Γαλλία υπέκυψε και το 1956 απαγορεύθηκε η κυκλοφορία.
Ο Τροπικός του Καρκίνου, Χένρι Μίλλερ
Μόνος, χωρίς λεφτά, χωρίς δουλειά και με ελάχιστους φίλους, από την ελεημοσύνη των οποίων και ζει, ο συγγραφέας περιπλανιέται στο φαντασμαγορικό Παρίσι του μεσοπολέμου και μέσα από χίλιες δυο μικρές και μεγάλες περιπέτειες και σπαρταριστές ερωτικές δραστηριότητες ανακαλύπτει τον ίδιο του τον εαυτό και το βαθύτατο ψεύδος του κόσμου που τον περιβάλλει.
Οι πόρνες, οι μικροαπατεώνες, οι διανοούμενοι – αληθινοί και ψεύτικοι – που παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου, δε συνθέτουν μόνο μια εικόνα του Παρισιού της εποχής εκείνης, αλλά δίνουν ένα πανόραμα του κόσμου μας με όλα τα έλκη του, όλες τις εξάρσεις, όλη την ασχήμια αλλά και την υποβόσκουσα και πανταχού παρούσα ομορφιά του.
Για την απαγόρευση: Ένα κλασσικό βιβλίο, «ο Τροπικός του Καρκίνου», το αριστούργημα του Χένρι Μίλλερ, είχε απαγορευθεί ως άσεμνο στην Αμερική για 27 χρόνια μετά την κυκλοφορία του στο Παρίσι το 1934. Μόνο ένα ιστορικό δικαστήριο κατάφερε να αλλάξει αυτήν την απόφαση, καθώς εισαγόταν μια νέα εποχή ελευθερίας και ειλικρίνειας στην μοντέρνα λογοτεχνία, που επέτρεψε την κυκλοφορία του βιβλίου αυτού. Συγκεκριμένα επέτρεψε την κυκλοφορία την πρώτης έκδοσης με το «μείγμα» του Μίλλερ, απομνημονευμάτων και φαντασίας, εξιστορώντας τις ανήθικες περιπέτειες ενός νεαρού συγγραφέα, των φίλων του και των χαρακτήρων που γνωρίζουν στην Γαλλία την δεκαετία του 1930. Πλέον «ο Τροπικός του Καρκίνου» θεωρείται ένα από τα 10 ή 20 καλύτερα βιβλία του αιώνα.
Το βιβλίο αυτό απαγορεύθηκε στην Αμερική από το 1934 ως το 1961 και στο διάστημα αυτό κυκλοφορούσε το βιβλίο «πειραγμένο» με τους τελωνειακούς της Αμερικής να έχουν αφαιρέσει όλο το σεξουαλικό περιεχόμενο.
Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια, Χάρπερ Λί
“Σκοτώστε όσες κίσσες θέλετε, αν μπορείτε να τις πετύχετε, αλλά να θυμάστε ότι είναι αμαρτία να σκοτώνεις τα κοτσύφια”.
Αυτή είναι η συμβουλή του δικηγόρου Άττικους Φιντς στα παιδιά του, καθώς ο ίδιος αποφασίζει να υπερασπιστεί στο δικαστήριο το πραγματικό “κοτσύφι” αυτής της υπέροχης ιστορίας, έναν νεαρό μαύρο…
Μέσα από τα παιδικά μάτια της Σκάουτ και του Τζεμ Φιντς, η Χάρπερ Λη εξερευνά με αναντίρρητη εντιμότητα και αστείρευτο χιούμορ τον παραλογισμό της στάσης των ενηλίκων απέναντι στις φυλετικές και κοινωνικές διακρίσεις στον Αμερικανικό Νότο της δεκαετίας του ’30.
Τα φαινομενικά γαλήνιο και ειρηνικό Μέικομπ της Αλαμπάμα είναι στην πραγματικότητα βουτηγμένο στην προκατάληψη, τη βία και την υποκρισία. Αλλά τη ναρκωμένη συνείδηση της πόλης θα συνταράξει το σθένος ενός ανθρώπου που αγωνίζεται για δικαιοσύνη. (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Βραβευμένο το βιβλίο αυτό με Pulitzer, μιλά για την τιμή και την αδικία στον νότο, αλλά και τον ηρωισμό ενός άνδρα απέναντι στο βαθύ μίσος και στην βία. Μια από τις πιο αγαπητές ιστορίες όλων των εποχών, το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε παραπάνω από 40 γλώσσες και έχει πουλήσει πάνω από 30 εκατομμύρια αντίτυπα. Μια συναρπαστική, συγκινητική, και εξ ολοκλήρου αξιοσημείωτη ιστορία δείχνει έναν κόσμο μεγάλης ομορφιάς και άγριων ανισοτήτων μέσα από τα μάτια ενός μικρού κοριτσιού, καθώς ο πατέρας της – μεγαλοδικηγόρος, ρισκάρει τα πάντα για να υπερασπιστεί έναν μαύρο άνδρα που κατηγορείται για ένα τρομερό έγκλημα.
Για την απαγόρευση: Το «Όταν Σκοτώνουν τα Κοτσύφια» έχει απαγορευτεί σε μεγάλο βαθμό λόγω της χρήσης αισχρολογίας και υποτιθέμενης προώθησης της λευκής υπεροχής. Το μυθιστόρημα παρέμεινε στο Cherry Hill, New Jersey, το 2007 με φόβο ότι «η απεικόνιση του πως οι μαύροι αντιμετωπίζονται από τα μέλη της ρατσιστικής λευκής κοινότητας…θα αναστάτωνε τα μαύρα παιδιά.»
Αμερικάνικη Ψύχωση, Μπρετ Ίστον Έλις
Η ιστορία του Ιστον Ελλις για έναν κατ’ εξακολούθηση δολοφόνο και άψογο επιχειρηματία, τον Πάτρικ Μπέιτμαν, ξεκινά απλώς σαν επανάληψη των εμπειριών ενός ανθρώπου που ζει σε ένα εύπορο τμήμα της Νέας Υόρκης κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980. O Μπέιτμαν είναι 26 και όμορφος, εκλεπτυσμένος, γοητευτικός και έξυπνος. Είναι, όμως, και λίγο ψυχοπαθής. Όσο όμως το βιβλίο εξελίσσεται, η γυαλιστερή βιτρίνα της γιάπικης ζωής σύντομα αποκαλύπτεται πως έχει μια πιο σκοτεινή πλευρά. Η Αμερικανική Ψύχωση είναι μια ψυχρή, μαύρη και πικρή κωμωδία για έναν κόσμο τον οποίο όλοι αναγνωρίζουμε αλλά κανείς μας δεν επιθυμεί να αντιμετωπίσει.
Για την απαγόρευση: Όποιος έχει διαβάσει το βιβλίο, μπορεί να καταλάβει το γιατί. Η Γερμανία το θεώρησε επιβλαβές για τους ανήλικους, όταν εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1991 και περιόρισε τις πωλήσεις του. Επίσης μέχρι πρόσφατα ήταν απαγορευμένο στον Καναδά, είναι ακόμα απαγορευμένο στην Αυστραλιανή πολιτεία του Κουίνσλαντ ενώ ακόμα απαγορεύεται η πώλησή του σε άτομα κάτω των 18 ετών σε αρκετές άλλες χώρες.
Κατ΄ αρχάς το βιβλίο υποτίθεται ότι έπρεπε να εκδοθεί από τους Simon & Schuster τον Μάρτιο του 1991, αλλά η εταιρεία απομακρύνθηκε από αυτό το project λόγω «αισθητικών διαφορών», όπως δήλωσαν. Η Vintage Books πήρε τα δικαιώματα και εξέδωσε το βιβλίο μετά από μια συνήθη διαδικασία επεξεργασίας.
Η φεμινίστρια και ακτιβίστρια Gloria Steinem ήταν ανάμεσα στους αντιπάλους του Μπρετ επειδή πίστευε ότι στο βιβλίο του πρόβαλε την βία εναντίον των γυναικών. Η Steinem είναι η μητριά του ηθοποιού Christian Bale, που ήταν ο πρωταγωνιστής της ομώνυμης ταινίας, σύμπτωση που ο Ellis ανέφερε στο βιβλίο του «Lunar Park».
Η Μεταμόρφωση, Φραντς Κάφκα
“Τα βιβλία που έχουμε ανάγκη είναι εκείνα που πέφτουν σαν το τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας” έγραφε ο Κάφκα στον Όσκαρ Πόλλακ λίγα χρόνια πριν από τη συγγραφή της “Μεταμόρφωσης”, ενός έργου που ανήκει χωρίς αμφιβολία ακριβώς σ’ αυτή την κατηγορία βιβλίων. Η “Μεταμόρφωση” γράφτηκε το 1912 και κυκλοφόρησε το 1916 -ένα από τα λίγα έργα του Τσέχου συγγραφέα που εκδόθηκαν όσο εκείνος ζούσε. Ο πυρήνας του μύθου της “Μεταμόρφωσης” είναι τόσο απλός όσο και ασύλληπτος: ο Γκρέγκορ Σάμσα, ένας συνηθισμένος άνθρωπος, ξυπνάει ένα πρωί μεταμορφωμένος σε έντομο. Με αυτή τη βάση και μέσα από τα μάτια του ήρωα-εντόμου, ο Κάφκα στήνει μια καθαρά ρεαλιστική ιστορία, ένα απολύτως πιστευτά ψυχολογικό πείραμα, που υπογραμμίζεται από πλήθος οδυνηρά εύστοχων λεπτομερειών στην περιγραφή προσώπων και πραγμάτων. Αριστοτεχνικά ο Κάφκα όχι μόνο ξετυλίγει τις αγωνίες, τις ενοχές και την αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου, αλλά φτάνει και να μεταφράσει αυτή την άχαρη και ανούσια ύπαρξη σε ύλη, σε σωματική υπόσταση.
Η πιο διάσημη νουβέλα του Κάφκα έχει έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο. Το καταλαβαίνεις από το περιεχόμενό της. Οι συνθήκες της ζωής του, ιδιαίτερα της οικογενειακής, λειτουργούν ως πρότυπο για τις αλληλεπιδράσεις της οικογένειας του βιβλίου. Ο συγγραφέας μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο τον απορρίπτουν ως κάτι διαφορετικό. Κι εκεί μέσα γεννιούνται οι σκέψεις του για τις καταπιεστικές κοινωνικές σχέσεις και την δυσοίωνη πραγματικότητα.
Για την απαγόρευση: «Από μόνη της η λογοτεχνική παραγωγή του Κάφκα συνιστά αφαιρετικά κριτική στις μηχανιστικές και φορμαλιστικές αναλύσεις του σοβιετικού μαρξισμού (ως κυρίαρχο κοινωνικά ρεύμα μαρξισμού) και κατ’ επέκταση της Παραδοσιακής Αριστεράς πάνω στην τέχνη. Αντιλαμβανόμαστε ξεκάθαρα τα μέσα και τις μορφές ως το κάτοπτρο του περιεχομένου ενός έργου, στο οποίο και πρέπει να υποτάσσονται. Το περιεχόμενο έχει την αδιαμφισβήτητη πρωτοκαθεδρία πάνω στις μορφές, υποβιβάζοντας την τέχνη σαν ένα στείρο όχημα προπαγάνδας και ιδεολογικοπολιτικής διαπάλης απέναντι στον ταξικό εχθρό.»
Οι Κομμουνιστές απαγόρευσαν την Μεταμόρφωση επειδή ήταν, όπως υποστήριζαν παρακμιακή και απελπισμένη. Όλα, όμως, τα βιβλία του Φραντς Κάφκα απαγορεύτηκαν υπό τo Σοβιετικό καθεστώς και τους Ναζί, όπως και στην Τσεχοσλοβακία, γιατί αρνήθηκε να γράψει στα τσεχικά, χρησιμοποιώντας μόνο τα Γερμανικά.
Άνθρωποι και ποντίκια, John Steinbeck
Πάνω από 75 χρόνια από την πρώτη κυκλοφορία του, το παραμύθι του Steinbeck για την δέσμευση, την μοναξιά, την ελπίδα, και την απώλεια, παραμένει ένα από τα πιο γνωστά βιβλία που έχουν διαβαστεί ποτέ, αλλά και που έχουν διδάξει. Ένα απίθανο ζευγάρι ο George και o Lennie, δύο μετανάστες στην Καλιφόρνια κατά την διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, ψάχνουν το δικό τους Αμερικανικό όνειρο. Δουλεύουν πολύ για να ζουν με τα βασικά. Έχουν όμως ένα σχέδιο: να αποκτήσουν ένα δικό τους στρέμμα γης και μια μικρή παράγκα. Όταν αποκτούν θέσεις εργασίας σε ένα αγρόκτημα στην κοιλάδα Salinas, η εκπλήρωση του ονείρου τους φαίνεται να πραγματοποιείται. Αλλά ακόμα κι ο George δεν μπορεί να προστατεύσει τον Lennie από τις προβοκάτσιες, ούτε να προβλέψει τις συνέπειες της απαρέγκλιτης υπακοής του στα πράγματα που του έμαθε από τον ίδιο.
Για την απαγόρευση: Το Άνθρωποι και Ποντίκια απαγορεύθηκε από τις σχολικές αίθουσες στο Scottsboro, στην Alabama το 1983, εξαιτίας της «βλασφημίας», που το χαρακτήρισε ως αμαρτωλό βιβλίο. Είχε αφαιρεθεί από πολλά ακόμη δημόσια σχολεία λόγο «χυδαιολογίας». Μέχρι πρόσφατα, μάλιστα, το 2007, απαγορεύτηκε στο Olathe του Kansas επειδή ήταν ένα άχρηστο και γεμάτο βλασφημίες βιβλίο.
Το κουρδιστό πορτοκάλι, Άντονι Μπέργκες
Ο δεκαπεντάχρονος Aλεξ απολαμβάνει τους βιασμούς, τα ναρκωτικά και την Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν. Ως αρχηγός μιας συμμορίας εφήβων, περιπλανιέται στους δρόμους ενός δυστοπικού μέλλοντος αναζητώντας φρικτές συγκινήσεις. Όταν ο Aλεξ συλλαμβάνεται και φυλακίζεται για την αποκλίνουσα συμπεριφορά του, το Κράτος αναλαμβάνει να τον αναμορφώσει… αλλά με ποιο κόστος; Το απαράμιλλο λογοτεχνικό επίτευγμα που ενέπνευσε την ομότιτλη ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ και συμπεριλήφθηκε στη λίστα του περιοδικού TIME με τα 100 κορυφαία μυθιστορήματα της αγγλικής γλώσσας που γράφτηκαν τον 20ό αιώνα.
Για την απαγόρευση: Το κουρδιστό πορτοκάλι δεν απαγορεύθηκε μόνο από από ένα λύκειο στην Aurora στο Colorado το 1976, αλλά και από το Westport στη Μασαχουσέτη το 1977, λόγω της «απαράδεκτης γλώσσας». Ένα βιβλιοπωλείο, επίσης, στο Orem της Γιούτα συνελήφθη το 1974 επειδή πουλούσε το βιβλίο.
Στην φωλιά του κούκου, Kesey Ken
Σκληρό, προκλητικό και βαθιά συγκλονιστικό, το μοναδικό μυθιστόρημα του Ken Kesey έχει αφήσει το ανεξίτηλο στίγμα του στη σύγχρονη λογοτεχνία. Η αξέχαστη ιστορία των τροφίμων μιας ψυχιατρικής πτέρυγας εστιάζει στη σύγκρουση της Νοσοκόμας Ράτσεντ και του Ραντλ Πάτρικ ΜακΜέρφι, του νέου, καβγατζή τρόφιμου, που αποφασίζει να αντιταχθεί στην τυραννία της. Μέσα από τα μάτια του Αρχηγού Μπρόμντεν, ενός φαινομενικά κωφάλαλου τρόφιμου, ξεδιπλώνεται η ηρωική προσπάθεια του ΜακΜέρφι να πολεμήσει εκείνες τις δυνάμεις -εξωτερικές και εσωτερικές- που μας κρατούν αιχμάλωτους
Το αριστούργημα του Ken Kesey ενέπνευσε την ομότιτλη ταινία των 5 Oscar και συμπεριλήφθηκε στη λίστα του περιοδικού “Time” με τα 100 κορυφαία μυθιστορήματα της αγγλικής γλώσσας που γράφτηκαν τον 20ό αιώνα.
Για την απαγόρευση: Το 1974, το Στη Φωλιά του Κούκου ήταν το αντικείμενο της αγωγής που ασκήθηκε κατά του διοικητικού συμβουλίου της εκπαίδευσης, από τους κατοίκους στην Strongsville του Οχάιο. Οι αντίπαλοι υποστήριξαν ότι το μυθιστόρημα “δοξάζει την εγκληματική δραστηριότητα, έχει την τάση να διαφθείρει τους νέους και περιέχει περιγραφές από εικόνες κτηνοβασίας, παράξενης βίας και από βασανιστήρια, διαμελισμό, θάνατο, και ανθρώπινη αποβολή.” Στα χρόνια που ακολούθησαν, το μυθιστόρημα είχε αφαιρεθεί από διάφορα σχολεία και βιβλιοθήκες στη Νέα Υόρκη, την Οκλαχόμα, και τη Μασαχουσέτη.
BONUS: Νομίζω θα έπρεπε να αναφερθεί κι αυτό το βιβλίο, καθώς κανείς μας δεν θα το περίμενε. Μεγαλώσαμε με τα βιβλία και τις ταινίες και μόνο σωστά μηνύματα έχει να μας δώσει. Ή μήπως όχι; Κάποιοι είχαν αντίθετη άποψη.
Μα μιλάω για τον Harry Potter φυσικά!
Harry Potter είναι το όνομα σειράς επτά μυθιστορημάτων φαντασίας από τη βρετανίδα συγγραφέα Τζ. Κ. Ρόουλινγκ. Τα μυθιστορήματα περιστρέφονται γύρω από τον Harry Potter, ένα ορφανό που ανακαλύπτει στην ηλικία των έντεκα ότι είναι μάγος, αν και ζει στον συνηθισμένο κόσμο των μη-μάγων (Μαγκλ). Ο κόσμος των μάγων συνυπάρχει κρυφά με τον κόσμο των Μαγκλ. Η μαγική ικανότητα του Χάρι είναι έμφυτη, και τα παιδιά με τέτοιες ικανότητες καλούνται να παραστούν στη Σχολή Χόγκουαρτς για Μαγείες και Ξόρκια, το σχολείο των μάγων στη Σκωτία, όπου διδάσκονται τις απαραίτητες δεξιότητες για την επιτυχία στον κόσμο των μάγων. Ο Harry γίνεται μαθητής στη Σχολή Χόγκουαρτς και εκεί είναι το μέρος όπου λαμβάνουν χώρα τα περισσότερα από τα γεγονότα στη σειρά. Όπως Χάρι αναπτύσσεται μέσα από την εφηβεία του, μαθαίνει να ξεπερνάει τα προβλήματα που βρίσκει μπροστά του: μαγικά, κοινωνικά και συναισθηματικά, όπως τη φιλία, τις ρομαντικές σχέσεις, τις σχολικές εξετάσεις, το άγχος, τη μοναξιά και την κατάθλιψη. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι προετοιμάζεται για την αντιμετώπιση του πραγματικού κόσμου που βρίσκεται έξω από το Χόγκουαρτς, καθώς θα πάρει μέρος στον δεύτερο και πιο βίαιο πόλεμο των μάγων της Βρετανίας, μετά την επιστροφή του σκοτεινού άρχοντα Voldemort.
Κάθε μυθιστόρημα εξιστορεί ένα έτος στη ζωή του Harry Potter κατά τη διάρκεια της περιόδου της 1991-1998. Τα βιβλία περιέχουν επίσης πολλές αναδρομές στο παρελθόν, καθώς η Κιβωτός των Στοχασμών επιτρέπει στον Harry να δει τις μνήμες των άλλων χαρακτήρων.
Για την απαγόρευση: Το 2002 το Υπουργείο Παιδείας και Νεολαίας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων έγινε κανονικός Voldemort, απαγορεύοντας στον μικρό μάγο να διαφθείρει τα νεαρά μυαλά καθώς, όπως ισχυρίστηκαν, η ιστορία της J.K. Rowling «είναι αντίθετη στις αξίες του Ισλάμ». Με την ίδια απόφαση απαγορεύτηκε η χρήση στα ιδιωτικά σχολεία άλλων 25 βιβλίων, συμπεριλαμβανομένης της «Φάρμας των Ζώων» του Τζορτζ Όργουελ.