Η ανάπτυξη του παιδιού της σχολικής ηλικίας είναι άρρηκτα δεμένη με την μελέτη και το διάβασμα, στο οποίο οι γονείς μπορούν να παίξουν πολύ σημαντικό ρόλο, ανεξάρτητα από το επίπεδο της δικής τους μόρφωσης. Οι τρόποι που χρησιμοποιούν οι γονείς για να βοηθήσουν τα παιδιά τους στο διάβασμα μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά στην σχολική απόδοση και την πορεία των παιδιών, μιας και έχει φανεί ότι η χαμηλή επίδοση στα μαθήματα πολλές φορές δεν έχει σχέση με μειονεκτήματα στη νοημοσύνη ή με μαθησιακές δυσκολίες, αλλά με προβλήματα στην οργάνωση της μελέτης. Πολλά από τα ζητήματα τα οποία αφορούν την επιτυχία στο σχολείο περιστρέφονται γύρω από την ανάπτυξη ενός καλού προγράμματος μελέτης μαθημάτων και τις προσδοκίες των γονιών αναφορικά με τις εργασίες των παιδιών για το σπίτι.
Οι γονείς μπορούν σίγουρα να διαδραματίσουν ένα κύριο ρόλο στο να παρέχουν την ενθάρρυνση, το περιβάλλον και τα υλικά που είναι απαραίτητα ώστε τα παιδιά να μελετούν τα μαθήματά τους με επιτυχία. Πέρα από αυτό, όμως, είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι γονείς να ξεκαθαρίσουν οι ίδιοι αρχικά και στο παιδί στη συνέχεια ότι το καθήκον του παιδιού είναι να διαβάζει και καθήκον του γονιού είναι να επιβλέπει και όχι να κάνει εκείνος τις εργασίες του σχολείου.Δεν πρέπει να συνδέεται η σχολική επίδοση με την ικανοποίηση προσωπικών αναγκών των γονέων, για αυτό και οι απαιτήσεις προς τα παιδιά πρέπει να είναι σε λογικό πλαίσιο. Η ενθάρρυνση παίζει καθοριστικό ρόλο στο ζήτημα του διαβάσματος. Πρέπει να τονίζονται τα θετικά στοιχεία του παιδιού και να επιβραβεύονται οι προσπάθειές του. Το μπράβο δεν πρέπει να συνδέεται μόνο με καλούς βαθμούς, ενώ η σύγκριση των επιδόσεων κάθε παιδιού με εκείνες των αδελφών ή των φίλων του μόνο προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει.
Οργάνωση μελέτης
Οι δεξιότητες οργάνωσης της μελέτης (γενική οργάνωση, αποτελεσματική χρήση του χρόνου, προετοιμασία για τις εξετάσεις, οργάνωση ειδικών σχεδιαγραμμάτων για την κατανόηση της ανάγνωσης, η συγγραφή κειμένων, κ.ά.) είναι σημαντικό στοιχείο της εκπαίδευσης, αφού αποτελούν ουσιαστικά το μέσο απόκτησης των γνώσεων. Επομένως, τόσο οι μαθητές όσο και οι εκπαιδευτικοί, αλλά και οι γονείς πρέπει να θεωρούν την οργάνωση της μελέτης ένα πολύ βασικό παράγοντα στην προσπάθεια της μάθησης. Η ανάπτυξη οργανωτικών δεξιοτήτων στη μελέτη μπορεί να βελτιώσει την αίσθηση αποτελεσματικότητας των μαθητών και έτσι θα νιώθουν περισσότερο ικανοί.
Ο γονιός μπορεί να βοηθήσει το παιδί εξηγώντας του πώς να οργανώνει τη μελέτη του και καθοδηγώντας το ποια βήματα να ακολουθήσει για να είναι πιο αποτελεσματικό. Δηλαδή πρέπει να μάθει στο παιδί να συγκεντρώνει τις εργασίες που έχει και να μπορεί να της θέτει σε σειρά, ξεκινώντας από αυτήν που θέλει ο ίδιος να κάνει. Συνήθως, τα παιδιά θέλουν να ξεκινήσουν με τις πιο απλές γι’ αυτά εργασίες και να αφήσουν τις πιο σύνθετες για το τέλος. Αν αυτό είναι το αίτημα του παιδιού, οι γονείς πρέπει να το σεβαστούν. Έχει φανεί βοηθητικό να προτείνεται στο παιδί να ξεκινά πρώτα με τις γραπτές ασκήσεις που απαιτούν καλύτερη συγκέντρωση και οι πιο δημιουργικές απασχολήσεις (π.χ. ζωγραφική ή κάποιες χειροτεχνίες) να μένουν για το τέλος, γιατί θα εξασφαλίσουν μια καλή ευκαιρία χαλάρωσης για το παιδί. Ο γονιός πρέπει να προτρέπει το παιδί να ολοκληρώνει μια εργασία ή μια ενότητα προτού κάνει ένα διάλειμμα. Το παιδί πρέπει να καταλάβει ότι δεν μπορεί να αφήνει στη μέση κάτι που ήδη έχει ξεκινήσει.
Πολλές φορές οι γονείς είναι τόσο αγχωμένοι για τη σχολική εργασία του παιδιού τους που κάθονται συνεχώς κοντά στο παιδί, με αποτέλεσμα να μην μπορεί στη συνέχεια το παιδί να διαβάσει καθόλου μόνο του και να ζητά την παρουσία ενήλικα. Ο απώτερος στόχος είναι να μπορεί το παιδί να απευθυνθεί στο γονέα για βοήθεια, όταν χρειαστεί. Από την άλλη πλευρά, όμως, πρέπει να μπορεί και μόνο του να χειριστεί στο μεγαλύτερο βαθμό και ανεξάρτητα την εργασία του. Σημαντικό είναι επίσης το περιβάλλον της μελέτης. Το παιδί πρέπει να μελετά στο δωμάτιό του ή στο γραφείο του, όπου εκεί έχει τα βιβλία και τα τετράδιά του και όχι κάθε μέρα και σε άλλο δωμάτιο ή χώρο. Ο χώρος μελέτης του πρέπει να είναι εκτός από σταθερός και φροντισμένος, δηλαδή τακτικός, με κατάλληλο φωτισμό, σωστή θερμοκρασία και να επικρατεί ηρεμία. Να μη διαταράσσεται η ησυχία από δυνατή μουσική, ή από την τηλεόραση που παίζει πολύ δυνατά ή από φωνές αδελφών ή άλλων προσώπων της οικογένειας.
Διαχείριση χρόνου μελέτης
Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη καλή στιγμή για μελέτη. Κάποια παιδιά επιλέγουν να μελετήσουν αφού φάνε και ξεκουραστούν λίγο, ενώ κάποια άλλα έχουν ανάγκη να χαλαρώσουν λίγο περισσότερο. Ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού σας μπορεί να ορίσουν οι γονείς πότε είναι η καλύτερη στιγμή για να αφοσιωθεί στο διάβασμά του.
Είναι σημαντικό, όμως, το ημερήσιο πρόγραμμά να ρυθμιστεί με σαφήνεια γιατί το παιδί πρέπει να ξέρει πότε τρώει, πότε μπορεί να παίζει, πότε να διαβάζει, πότε να βλέπει τηλεόραση, πότε να κάνει μπάνιο και πότε να πάει για ύπνο. Όσο πιο συγκεκριμένο είναι το πρόγραμμά του, τόσο πιθανότερο είναι να το δεχτεί και να το ακολουθήσει. Πρέπει να δημιουργηθεί, λοιπόν, μια ρουτίνα που να τη διέπει η σταθερότητα. Οι ρουτίνες προάγουν την ασφάλεια και κάθε παιδί λειτουργεί καλύτερα όταν νιώθει ασφαλές. Έχει φανεί πιο αποτελεσματικό οι υποχρεώσεις για το σχολείο να ολοκληρώνονται όσο το δυνατόν πιο νωρίς και να μην μένει η μελέτη για μετά το παιχνίδι, γιατί το παιδί θα είναι πια κουρασμένο και δεν θα μπορεί να συγκεντρωθεί εύκολα. Είναι, επίσης, χρήσιμο να προσφέρεται στο παιδί το σωστό κίνητρο, κάτι πολύ σημαντικό για τις πρώτες τάξεις του δημοτικού, προκειμένου οι μικροί μαθητές να συνειδητοποιήσουν ευκολότερα ότι πρέπει να μελετούν καθημερινά. Να τίθεται, δηλαδή, ένας ευχάριστος τελικός στόχος, ώστε το παιδί να καταλάβει γιατί πρέπει να ολοκληρώσει τη μελέτη: για να δει μετά το αγαπημένο του πρόγραμμα στην τηλεόραση, για να πάει στην παιδική χαρά, για να παίξει με τους φίλους του κτλ. Όσο το παιδί είναι ακόμη πολύ μικρό, δεν χρειάζονται υπερβολές στη διάρκεια της μελέτης. Για τα παιδιά των πρώτων τάξεων του δημοτικού συνήθως μία - μιάμιση ώρα είναι αρκετή. Επιπλέον, χρειάζεται να ρυθμίζονται έξυπνα τα διαλείμματα επιβραβεύοντας την προσπάθειά του, για να μπορεί το παιδί να αποβάλει το στρες και να ολοκληρώσει αποτελεσματικά τη μελέτη του.
Τεχνικές μελέτης
Ανάλογα με το τύπο του παιδιού υπάρχουν τεχνικές που ενισχύουν μια θετική στάση προς τη μελέτη. Αναφέρονται ενδεικτικά:
Ο οπτικός τύπος μπορεί να επωφεληθεί από την έμφαση που δίνει κατά τη διάρκεια της μελέτης σε επικεφαλίδες, σε υπογραμμίσεις και γενικά σε στοιχεία που βασίζονται στην εικόνα. Εμπεδώνει καλύτερα τη γνώση όταν παρατηρεί τις εικόνες στα βιβλία, οπότε κάθε φορά που θέλετε να του εξηγήσετε κάτι, είναι προτιμότερο να το γράφετε στο χαρτί αντί να το λέτε προφορικά. Μπορείτε, επίσης, να οπτικοποιείτε το μάθημα, για παράδειγμα αντί να ρωτάτε το παιδί πόσο κάνει το 3 + 4, να βάζετε μπροστά του στο τραπέζι δυο ομάδες με 3 και 4 μαρκαδόρους ή κάποια άλλα αντικείμενα.
Ο ακουστικός τύπος μπορεί να βελτιώσει την αποδοτικότητά του με τη μαγνητοφώνηση ή με την προφορική ανάγνωση του κειμένου. Σ’ αυτό το παιδί βοηθάει να επαναλαμβάνετε προφορικά τις νέες γνώσεις ξανά και ξανά. Επίσης, αν χρειάζεται να απομνημονεύσει κάποιο κείμενο, πιθανότατα θα τα καταφέρει καλύτερα αν σας ακούσει να του το λέτε εσείς αντί απλά να το διαβάζει. Καλό είναι με τον ακουστικό τύπο παιδιού να κάνετε συχνές επαναλήψεις, ακόμη και σε ανύποπτο χρόνο, όπως την ώρα που παίζει με τα παιχνίδια του.
Ο κιναισθητικός τύπος λειτουργεί καλά με την κίνηση και την αφή και μπορεί να καταγράφει σημαντικά σημεία της ύλης, να φτιάχνει σχεδιαγράμματα, να επισημαίνει με χρωματιστό μαρκαδόρο, να ζωγραφίζει με έντονα χρώματα και να συνοδεύει τη μελέτη με κινήσεις και εκφράσεις. Αυτά τα παιδιά κατανοούν καλύτερα και εμπεδώνουν γρηγορότερα κάτι όταν το γράψουν ή το λύσουν.
Δηλαδή, υπάρχουν τεχνικές που ταιριάζουν καλύτερα σε οπτικούς τύπους, άλλες που ταιριάζουν σε ακουστικούς και άλλες σε κιναισθητικούς. Στόχος των γονέων είναι να αναγνωρίσουν τον τύπο του παιδιού και τον προσωπικό του τρόπο μελέτης, ώστε να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές του να αφομοιώνει καλύτερα τις γνώσεις στο μέγιστο βαθμό. Αντίστοιχα, υπάρχουν κάποιες τεχνικές που ταιριάζουν στα θεωρητικά μαθήματα και κάποιες τεχνικές που ταιριάζουν στα θετικά - τεχνολογικά μαθήματα.
Ενδεικτικά αναφέρονται για τα θεωρητικά μαθήματα:
Μέθοδος της ανακεφαλαίωσης: Το παιδί καταγράφει σε μια σελίδα περιληπτικά το περιεχόμενο του κεφαλαίου τονίζοντας τα πιο σημαντικά σημεία.
Μέθοδος της χαρτογράφησης: Ο μαθητής γράφει αρχικά το κύριο θέμα του μαθήματος μέσα σε έναν κύκλο στη μέση μιας σελίδας. Στη συνέχεια καταγράφει τις κύριες ιδέες σε μικρότερους κύκλους, που συνδέονται με το κυρίως θέμα με τοξάκια. Οι κύριες ιδέες συνδέονται με τοξάκια με άλλες σχετικές ιδέες, κ.λπ.
Μέθοδος των συνοπτικών πινάκων: Συνίσταται για την τακτοποίηση πληροφοριών που μπορούν να χωριστούν σε κατηγορίες και δεν έχουν υποδιαιρέσεις.
Μέθοδος της μνημονικής: Το παιδί προσπαθεί να βρει με τι μοιάζει μια δύσκολη λέξη ή όνομα, ώστε να του το υπενθυμίζει.
Μέθοδος της ακροστοιχίδας: Ο μαθητής με τα αρχικά των λέξεων που πρέπει να θυμάται φτιάχνει μια λέξη.
Μέθοδος των σημειώσεων: Το παιδί μπορεί να διδαχτεί τον τρόπο να κρατά σημειώσεις των κυριότερων σημείων του κειμένου που μελετά. Ένας εύκολος τρόπος για να το βοηθήσετε να απομνημονεύσει ένα κείμενο είναι να γράψετε σε μια κόλλα χαρτί τις λέξεις κλειδιά, που συνδέονται με τις βασικές παραγράφους του κειμένου, ώστε να δημιουργήσετε ένα “σκελετό μάθησης”.
Δημιουργία φανταστικής ιστορίας: Το παιδί μπορεί να δημιουργήσει μια φανταστική ιστορία χρησιμοποιώντας τα στοιχεία που μελετά. Αυτή η ιστορία μπορεί να εμπεριέχει το στοιχείο της υπερβολής ή του αστείου, ώστε να ανακαλούνται ευκολότερα αυτά που μελετά.
Δημιουργία φανταστικών εικόνων: Η κατανόηση και η απομνημόνευση ενός κειμένου μπορεί να βελτιωθεί σε παιδιά ηλικίας 8 ετών και άνω, αν τους ζητήσετε να δημιουργήσουν στη φαντασία τους εικόνες που απεικονίζουν αυτό το οποίο διάβασαν.
Ενδεικτικά αναφέρονται για τα θετικά - τεχνολογικά μαθήματα:
Μέθοδος της κατηγοριοποίησης: Ο μαθητής καλείται να δημιουργήσει τη δική του αναπαράσταση των κατηγοριών (ενδείκνυται για μαθήματα στα οποία παρουσιάζονται κατηγορίες).
Εκπόνηση σχεδιαγραμμάτων: Το παιδί μπορεί να δημιουργεί σχέδια, σχήματα και σχεδιαγράμματα με το υλικό που μελετά, τα οποία το βοηθούν να το κατανοεί, αλλά και το θυμάται. Για τον ίδιο σκοπό μπορεί να χρησιμοποιήσει τους πίνακες που παρέχουν τα βιβλία του. Οι πίνακες αυτοί μπορούν να το βοηθήσουν να κατανοήσει τη θεωρία και τις διαφορές και ομοιότητες που υπάρχουν ανάμεσα σε κατηγορίες πραγμάτων. Για την επίλυση των μαθηματικών προβλημάτων οι μαθητές του δημοτικού μπορούν να διδαχτούν γενικές στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων. Τέτοιου είδους προσέγγιση περιλαμβάνει συγκεκριμένα βήματα:
1. κατανόηση του προβλήματος,
2. εκπόνηση σχεδίου επίλυσης του προβλήματος,
3. εκτέλεση του σχεδίου και
4. έλεγχος των διαδικασιών και υπολογισμών.
Κατ’ οίκον εργασίες και γονείς
Οι κατ’ οίκον εργασίες είναι ένας σύνδεσμος ανάμεσα στο σχολείο και το σπίτι και δίνουν την ευκαιρία για συνεχή συμμετοχή των γονέων στην εκπαίδευση των παιδιών τους. Ωστόσο, οι εργασίες αυτές πολύ συχνά αποτελούν αιτία άγχους, ακόμα και εντάσεων μέσα στην οικογένεια. Ιδιαίτερα οι γονείς των μαθητών του δημοτικού πιστεύουν ότι η επιτυχία στις κατ’ οίκον εργασίες είναι αναγκαία για την επιτυχία στο σχολείο, ενώ αισθάνονται ως υποχρέωσή τους τη συμμετοχή τους στη μελέτη των παιδιών τους. Η αλήθεια είναι ότι το παιδί είναι υπεύθυνο για τις ασκήσεις του. Οι γονείς πρέπει να βοηθούν άμεσα τα παιδιά τους, μόνο όταν είναι απαραίτητο και σε καμία περίπτωση να μην κάνουν οι ίδιοι τις εργασίες των παιδιών τους. Οι στρατηγικές άμεσης διδασκαλίας από τους γονείς είναι περισσότερο κατάλληλες για μαθητές που είναι νεότεροι, αντιμετωπίζουν δυσκολίες ή διασπάται εύκολα η προσοχή τους.
Αντίθετα για τους μαθητές που έχουν καλή επίδοση είναι προτιμότερο οι γονείς να μην εμπλέκονται άμεσα στη μελέτη των παιδιών. Για παράδειγμα, οι γονείς μπορούν να επεξηγήσουν την οδηγία της άσκησης και να κάνουν και κάποια παραδείγματα, ώστε το παιδί τους να κατανοήσει την άσκηση. Είναι πολύ σημαντικό για το παιδί να μπορέσει να βιώσει την επιτυχία της εκπλήρωσης μιας άσκησης. Άρα, οι γονείς πρέπει να αποφεύγουν να δίνουν απλά τις απαντήσεις στο παιδί τους, αλλά πρέπει να μάθουν το παιδί να ανακαλύπτει την απάντηση. Γενικά, οι γονείς δε θα πρέπει να εμπλέκονται άμεσα στη μελέτη των παιδιών τους. Αρκεί να τους εξασφαλίζουν τις κατάλληλες συνθήκες για τη μελέτη, να τους βοηθούν στη διαχείριση του χρόνου, να τους παρέχουν καθοδήγηση, χωρίς να τους δίνουν έτοιμες απαντήσεις. Η υπερβολική συμμετοχή των γονέων μπορεί να εξαλείψει τα οφέλη των κατ’ οίκον εργασιών, καθώς το να μάθουν πώς να μαθαίνουν ανεξάρτητα είναι μια σημαντική δεξιότητα για τη δια βίου μάθηση που όλοι οι μαθητές πρέπει να κατακτήσουν.
Εποπτευόμενη αυτονομία
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος χειρισμού του παιδιού της σχολικής ηλικίας είναι η λεγόμενη «εποπτευόμενη αυτονομία», κατά την οποία ο γονιός δηλώνει διαθέσιμος, αλλά αφήνει τον πρώτο ρόλο στο ίδιο το παιδί μαζί με την ευθύνη για βελτίωση της εργασίας του. Εκείνο που χρειάζονται τα παιδιά είναι να αισθάνονται ότι ο γονιός του είναι διαθέσιμος κάθε φορά που θα του ζητήσουν τη βοήθειά του για κάτι που δεν μπορούν να κάνουν μόνα τους, μια επεξήγηση, μια διευκρίνηση, μια επιπλέον βοήθεια. Δηλαδή μια «διακριτική» παρουσία, αλλά συστηματική.
https://www.sumvoules.gr
Περισσότερες συμβουλές εδώ.