Όλοι γνωρίζουμε τη «Διακήρυξη των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων», την οποία έκαναν δεκτή τα Ηνωμένα Έθνη του 1948. Λίγοι, όμως γνωρίζουμε τη διακήρυξη των ειδικών δικαιωμάτων των νοητικά υστερημένων ανθρώπων, από το International Labour Office (1971).
Τα άρθρα που παραθέτουμε θα μας βοηθήσουν να αντιληφθούμε τη θέση αυτών των ανθρώπων στην κοινωνία:
Άρθρο 1:
Βασικά δικαιώματα. Ο νοητικά καθυστερημένος άνθρωπος, έχει, στο μέγιστο δυνατό, τα ίδια δικαιώματα με τους άλλους ανθρώπους.
Άρθρο 2:
Δικαίωμα στις παροχές (υγεία και εκπαίδευση). Ο νοητικά καθυστερημένος άνθρωπος
έχει δικαίωμα να απολαμβάνει ιατρική περίθαλψη και φυσιοθεραπεία, καθώς και
τέτοια μόρφωση, πρακτική εξάσκηση, αποκατάσταση και προώθηση, ώστε να
αναπτύσσονται οι ικανότητές του κατά τον καλύτερο τρόπο.
Άρθρο 3:
Απασχόληση και οικονομική εξασφάλιση. Ο νοητικά καθυστερημένος άνθρωπος έχει
δικαίωμα στην οικονομική εξασφάλιση και σε ένα επαρκές επίπεδο ζωής. Έχει
δικαίωμα στην παραγωγική εργασία ή σε μια ανάλογη και πλήρη νοήματος απασχόληση,
που κατά το δυνατόν θα ανταποκρίνεται στις ικανότητές του.
Άρθρο 4:
Οικογενειακή και κοινοτική ζωή. Όπου είναι δυνατόν, ο νοητικά καθυστερημένος
άνθρωπος θα έπρεπε να ζει με την οικογένειά του ή με μια θετή οικογένεια και να
συμμετέχει στις διάφορες μορφές κοινοτικής ζωής. Η οικογένεια με την οποία ζει
πρέπει να λαμβάνει ενίσχυση. Αν η περίθαλψή του σε ίδρυμα είναι αναγκαία, το
περιβάλλον και οι προϋποθέσεις του ιδρύματος πρέπει να προσεγγίζουν κατά το
δυνατόν τις συνθήκες της κανονικής ζωής.
Άρθρο 5:
Κηδεμονία. Ο νοητικά καθυστερημένος άνθρωπος δικαιούται να έχει ένα
διακεκριμένο κηδεμόνα, αν το απαιτούν η προσωπική του ευημερία και τα
συμφέροντά του.
Άρθρο 6:
1) Προστασία από κατάχρηση και παραμέληση. Ο νοητικά καθυστερημένος άνθρωπος
δικαιούται να προστατεύεται από την εκμετάλλευση, την περιφρόνηση και κάθε
εξευτελιστική μεταχείριση. 2) Ευθύνη για εγκλήματα και νομική διαδικασία...Αν
κατηγορηθεί για αδίκημα, δικαιούται μια έντιμη εκδίκαση της υπόθεσής του
ενώπιον του δικαστηρίου, το οποίο κρίνει την ευθύνη λαμβάνοντας υπόψη τη
νοητική καθυστέρηση.
Άρθρο 7:
Ακολουθούμενη διαδικασία, όταν παραστεί ανάγκη περιορισμού των δικαιωμάτων. Αν
ένας νοητικά καθυστερημένος άνθρωπος λόγω της βαρύτητας της καθυστέρησής του
δεν είναι σε θέση να ασκήσει πλήρως και με εύλογο τρόπο τα δικαιώματά του, ή αν
κριθεί αναγκαίο να περιοριστούν ή να αφαιρεθούν με δικαστική απόφαση μερικά ή
όλα αυτά τα δικαιώματα, η διαδικασία περιορισμού ή αφαίρεσης των δικαιωμάτων
πρέπει να παρέχει επαρκή νομική ασφάλεια έναντι κάθε μορφής κατάχρησης. Αυτή η
διαδικασία πρέπει να στηρίζεται σε μια γνωμοδότηση διακεκριμένων ειδικών για τις κοινωνικές ικανότητες των νοητικά καθυστερημένων
ανθρώπων και να υπόκειται σε κανονική
επανεξέταση καθώς και στο δικαίωμα προσφυγής σε ανώτερες αρχές.
Βιβλιογραφία
International Labour Office. Objectives and Strategy – United Nations, Declaration of the Rights of Mentally Retarded Persons, 20 December 1971.