«Ο άνθρωπος από την πρώτη στιγμή της γέννησής του διέρχεται κάποια στάδια ανάπτυξης και ο απώτερος σκοπός του είναι να ικανοποιήσει τις βιολογικές και σεξουαλικές του ανάγκες».
Αυτά ήταν τα λόγια του Φρόυντ ο οποίος πίστευε ότι οι πρώτες εμπειρίες της παιδικής ηλικίας καθορίζουν τη διαμόρφωση της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς, καθώς γεννούν τις πρώτες επιθυμίες. Για αυτό και κατέληξε στα παρακάτω στάδια ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης:
Στοματικό στάδιο
Μέχρι να συμπληρώσει το πρώτο έτος ζωής του, ένα μωρό δέχεται ευχαρίστηση με το στόμα κυρίως μέσω του θηλασμού που ικανοποιεί το αίσθημα της πείνας, αλλά και το πιπίλισμα του αντίχειρα, το οποίο το καθησυχάζει. Αυτή η δραστηριότητα έχει θεμελιώδη επίδραση στο ασυνείδητο του και επηρεάζει τόσο τη μελλοντική συμπεριφορά του, όσο και τις σεξουαλικές προτιμήσεις στην ενήλικη ζωή του. Η «καθήλωση» σε αυτό το στάδιο προκαλεί διαφόρου είδους εξαρτήσεις όπως το κάπνισμα, το φαγητό και οδηγεί το άτομο να αναπτύξει ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά. Δεν δέχεται τη μοναδικότητα του καθενός και αναγνωρίζει τους άλλους μονάχα από το τι έχουν να του προσφέρουν.
Πρωκτικό στάδιο
Το πρωκτικό στάδιο αφορά βρέφη και νήπια μεταξύ 1 έως 3 έτους. Σε αυτή τη φάση της ζωής του, το παιδί καλείται να αποκτήσει τον έλεγχο των σφιγκτήρων της ενούρησης και της αφόδευσης. Μέσω αυτής της μηχανικής ο πρωκτός αποτελεί πηγή ανακούφισης,άρα και ευχαρίστησης. Η σύγκρουση που προκύπτει απ’ την συγκράτηση των περιττωμάτων μέχρι την τελική ανακούφιση, λειτουργεί ως αφροδισιακό, εξαιτίας των βλεννογόνων μεμβρανών στην συγκεκριμένη περιοχή. Επειδή σε αυτές τις ηλικίες η εκπαίδευση όσον αφορά την τουαλέτα από τους γονείς είναι επιτακτική, μπορεί να δημιουργήσει μια σειρά από αντιδράσεις. Η πίεση είναι μεγάλη και μπορεί το παιδί να συνδέσει την αφόδευση με την απώλεια ενός σημαντικού πράγματος. Η καθήλωση σε αυτό το στάδιο μπορεί να οδηγήσει το άτομο να αναπτύξει στην ενήλικη ζωή του συμπεριφορές φιλαργυρίας, τσιγκουνιάς ή ακόμη και να εμφανίσει σημάδια κατάθλιψης.
Φαλλικό στάδιο
Από το 3ο έως το 7ο έτος ζωής του το παιδί έχει επίγνωση των διαφορών στα γεννητικά όργανα μεταξύ των φύλων. Συναισθηματικά, αρχίζει και συνειδητοποιεί την βαθιά αγάπη που το συνδέει με τους γονείς του. Σε αυτές τις ηλικίες όμως δεν εκφράζει την τρυφερότητα του με τον ίδιο τρόπο και στους δύο γονείς. Αντίθετα παρατηρείται μια βαθμιαία προσκόλληση στον γονέα του αντίθετου φύλου.
- Για τα αγόρια ο πατέρας γίνεται αντίζηλος τους ως προς την αγάπη της μητέρας και βιώνουν συναισθήματα ενοχής. Με αυτόν τον τρόπο το αγόρι οδηγείται στο Οιδιπόδειο σύμπλεγμα: να σκοτώσει στη φαντασία του τον πατέρα του και να παντρευτεί την μητέρα του.
- Επειδή τα κορίτσια θεωρούν αντίζηλό τους τη μητέρα τους, έχουμε το σύμπλεγμα της Ηλέκτρας, δηλαδή την επιθυμία του κοριτσιού να παντρευτεί τον πατέρα της. Η λύση των συμπλεγμάτων επέρχεται όταν το κάθε παιδί ταυτιστεί με τον γονέα του ίδιου φύλου.
Όταν υπάρχει καθήλωση σε αυτό το στάδιο, για τους άντρες υπάρχει συνεχώς ο φόβος του ευνουχισμού με αποτέλεσμα να υιοθετούν φαλλοκρατικές συμπεριφορές και να επιδεικνύουν συνεχώς τον ανδρισμό τους. Αντίθετα οι γυναίκες αναπτύσσουν υστερική συμπεριφορά.
Το στάδιο της λανθάνουσας σεξουαλικότητας
Από το 7ο έως 11ο έτος της ζωής τους, τα παιδιά βιώνουν μια περίοδο εσωτερικής γαλήνης. Κοινωνικοποιούνται, αλληλεπιδρούν με πρόσωπα και καταστάσεις του ευρύτερου περιβάλλοντος και αποκτούν γνώσεις και δεξιότητες. Με αυτόν τον τρόπο αρχίζουν και κατανοούν τον κόσμο γύρω τους.
Το γεννητικό στάδιο
Σε αυτό το στάδιο το ενδιαφέρον και η περιέργεια για το αντίθετο φύλο πλέον είναι έντονα. Είναι επίσης, πολύ πιθανόν να βγουν στην επιφάνεια ζητήματα που δεν είχαν επιλυθεί σε προηγούμενα στάδια, γι’ αυτό το λόγο η εφηβεία θεωρείται η πιο δύσκολη περίοδος τόσο για τα παιδιά, όσο και για τους γονείς.
Δεν θα ήταν παράλογο ένας ενήλικας να έχει κολλήσει σε ένα από τα παραπάνω στάδια: «στις σεξουαλικές διαστροφές, όταν η ικανοποίηση επιτυγχάνεται δια στόματος ή πρωκτού και όχι με τη γενετήσια επαφή, οφείλεται στην καθήλωση ή παλινδρόμηση σε νηπιακό στάδιο» αναφέρει ο Φρόυντ. Ωστόσο, καλό θα ήταν να το αναγνωρίζουμε προκειμένου να ερμηνεύσουμε την συμπεριφορά των παιδιών μας και γιατί όχι να γνωρίσουμε καλύτερα τον ενήλικο εαυτό μας.