Ο θρυλικός Μάρκο Πόλο ήταν Ιταλός έμπορος και εξερευνητής. Ήταν ίσως ο πρώτος Ευρωπαίος που ταξίδεψε στην Κίνα. Το βιβλίο με τις περιπέτειές του ενέπνευσε τον Χριστόφορο Κολόμβο να ξεκινήσει το δικό του ταξίδι.
Η Γέννηση και τα Πρώτα Βήματα
Οι ιστορικοί υποστηρίζουν πως γενέτειρά του είναι η Βενετία και τοποθετούν την ημερομηνία γέννησής του γύρω στα 1254. Ορισμένοι βιογράφοι εικάζονται ως γενέθλιο τόπο του Μάρκο Πόλο το νησί Κόρτσουλα που βρίσκεται στην Κροατία, σενάριο το οποίο είναι απίθανο όμως. Ο πατέρας του Μάρκο, εν ονόματι Νίκολο, ήταν πολύ εύπορος έμπορος με ισχυρές διασυνδέσεις. Ο Νίκολο, έχοντας ως σύντροφο τον αδερφό του Ματέο, ξεκίνησε ένα ταξίδι λίγο πριν τη γέννηση του Μάρκο. Τα δύο αδέρφια το 1260, ενώ βρίσκονται στην Κωνσταντινούπολη, προέβλεψαν ορισμένες πολιτικές αναταραχές και αντέδρασαν άμεσα, ρευστοποιώντας την περιουσία τους σε κοσμήματα. Έπειτα από αυτή την έξυπνη κίνηση ξεκίνησαν ένα ταξίδι στην Ασία, όπου γνώρισαν και συναναστράφηκαν τον ηγέτη Κουμπλάι Χαν. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους πίσω στην Βενετία η γυναίκα του Νίκολο πεθαίνει και την ανατροφή του Μάρκο αναλαμβάνουν οι θείοι του. Ο Μάρκο Πόλο, δεδομένης της καλής οικονομικής κατάστασης του, έλαβε αξιόλογη μόρφωση και έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στα εμπορικά ζητήματα. Μελέτησε πολύ καλά τα ξένα νομίσματα, έμαθε τη χρήση του άβακα (ένα σύστημα λογιστικής θα λέγαμε σήμερα) και εκπαιδεύτηκε στην διαχείριση των εμπορικών πλοίων. Ο Νίκολο και ο Ματέο επέστρεψαν στη Βενετία το 1269, όπου και συνάντησαν για πρώτη φορά τον Μάρκο στην εφηβική ηλικία. Η επιστροφή αυτή είχε και μια εντολή από τον αυτοκράτορα Κουμπλάι Χαν, ο οποίος τους ζήτησε να επιστρέψουν στην Κίνα, έχοντας μαζί τους 100 ιερείς της θρησκείας τους και μύρο από τον πανάγιο τάφο στην Ιερουσαλήμ, προκειμένου να έρθει σε επαφή με το δυτικό πολιτισμό. Μετά τη συνάντηση αυτή, οι τρεις άντρες ξεκίνησαν το ταξίδι της επιστροφής προς την Ασία, το οποίο αν και περιπετειώδες, ήταν άκρως κερδοφόρο, καθώς επέστρεψαν με σημαντική ποσότητα χρυσού.
Η Φυλάκιση και η Συγγραφή του Βιβλίου
Ο Μάρκο Πόλο ενεπλάκη στον πόλεμο που επικρατούσε μεταξύ της Βενετίας και της Γένοβας και το 1298, σε ηλικία 44 ετών, πιάστηκε αιχμάλωτος και φυλακίστηκε σε κάποιο κάτεργο μαζί με ένα συγγραφέα ρομαντικών μυθιστορημάτων, ονόματι Ρουστιτσέλο. Ο συγγραφέας έμεινε έκπληκτος, όταν ο Μάρκο άρχισε να του διηγείται τις περιπέτειές του, οι οποίες ξεπερνούσαν τη συγγραφική του φαντασία. Ο Μάρκο Πόλο υποστήριζε πως έζησε 27 χρόνια στο πλευρό του αυτοκράτορα Κουμπλάι Χαν και εργάστηκε ως προσωπικός του βοηθός. Έτσι, ο Ρουστιτσέλο άρχισε να καταγράφει τις διηγήσεις του συγκρατούμενου του σε ένα βιβλίο που αρχικός τίτλος ήταν “Η Περιγραφή του Κόσμου”, έπειτα ο τίτλος άλλαξε και έγινε “Τα Ταξίδια του Μάρκο Πόλο” και πολλές φορές εμφανιζόταν με τον τίτλο “Il Milione”.
Οι ιστορίες μιλούσαν για πράγματα τόσο φανταστικά που δύσκολα μπορούσαν να γίνουν πιστευτές από τους σύγχρονους του Μάρκο Πόλο. Μεγαλοπρεπή δείπνα, χιλιάδες όμορφα άλογα ως δώρο προς τον Κινέζο αυτοκράτορα και χιλιάδες επίσης άνθρωποι ως επισκέπτες του σε μια μόνο μέρα. Οι αναγνώστες έβλεπαν με δυσπιστία όλα αυτά, πώς ήταν δυνατόν οι πόλεις της Κίνας να έχουν πληθυσμό εκατομμυρίων και να ζουν σε ευημερία, ενώ η πιο πλούσια πόλη της Ευρώπης, η Βενετία, είχε μόλις 100.000 κατοίκους. Με το πέρασμα του χρόνου οι αφηγήσεις του Μάρκο Πόλο έγιναν πιστευτές και επηρέασαν την πορεία των σχέσεων Ανατολής και Δύσης.
Οι ιστορίες μιλούσαν για πράγματα τόσο φανταστικά που δύσκολα μπορούσαν να γίνουν πιστευτές από τους σύγχρονους του Μάρκο Πόλο. Μεγαλοπρεπή δείπνα, χιλιάδες όμορφα άλογα ως δώρο προς τον Κινέζο αυτοκράτορα και χιλιάδες επίσης άνθρωποι ως επισκέπτες του σε μια μόνο μέρα. Οι αναγνώστες έβλεπαν με δυσπιστία όλα αυτά, πώς ήταν δυνατόν οι πόλεις της Κίνας να έχουν πληθυσμό εκατομμυρίων και να ζουν σε ευημερία, ενώ η πιο πλούσια πόλη της Ευρώπης, η Βενετία, είχε μόλις 100.000 κατοίκους. Με το πέρασμα του χρόνου οι αφηγήσεις του Μάρκο Πόλο έγιναν πιστευτές και επηρέασαν την πορεία των σχέσεων Ανατολής και Δύσης.
Το Ταξίδι προς την Ασία
Το 1274 ξεκίνησε το ταξίδι των τριών ανδρών προς την Κίνα. Ο Κουμπλάι Χαν είχε εφοδιάσει την οικογένεια Πόλο με την αυτοκρατορική σφραγίδα, που τους εξασφάλιζε την ασφαλή διέλευση σε όλη την έκταση της μογγολικής αυτοκρατορίας. Ένα τόσο κοπιαστικό και επικίνδυνο ταξίδι, εκτός από το χρηματικό όφελος που θα είχε, ήταν και ένα πατριωτικό καθήκονγια τους άνδρες, καθώς η ισχύς της Βενετίας ήταν το εμπορικό δαιμόνιο, πράγμα το οποίο ήταν βαθιά ριζωμενο στο χαρακτήρα τους. Ξεκίνησαν για την Ιερουσαλήμ, απ’ όπου και πήραν μύρο από τον πανάγιο τάφο. Μόνο δύο ιερείς δέχτηκαν να τους ακολουθήσουν, από τους εκατό που είχε ζητήσει ο αυτοκράτορας, και αυτοί εγκατέλειψαν το ταξίδι, καθώς δεν άντεξαν τις κακουχίες.
Ο νεαρός Μάρκο Πόλο έμενε εκστασιασμένος απο αυτά που συναντούσε στο ταξίδι: τοπία, ήχοι και μυρωδιές της Μέσης Ανατολής. Η παρατηρητικότητα του τον βοήθησε να συγκρατήσει λεπτομέρειες που αναφέρονται αργότερα στο βιβλίο, οι οποίες ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Πρώτος σταθμός των Πόλο ήταν η Περσία. Σε όλη τη διαδρομή δεν ξεχνούσαν την εμπορική τους ιδιότητα και επιδίδονταν σε συναλλαγές. Έπειτα, διέσχισαν την έρημο, εκτεθειμένοι σε αφόρητη ζέστη και το νερό που συναντούσαν ήταν πικρό, καθώς περιγράφει στις αφηγήσεις του ο Μάρκο Πόλο.
Ο νεαρός Μάρκο Πόλο έμενε εκστασιασμένος απο αυτά που συναντούσε στο ταξίδι: τοπία, ήχοι και μυρωδιές της Μέσης Ανατολής. Η παρατηρητικότητα του τον βοήθησε να συγκρατήσει λεπτομέρειες που αναφέρονται αργότερα στο βιβλίο, οι οποίες ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Πρώτος σταθμός των Πόλο ήταν η Περσία. Σε όλη τη διαδρομή δεν ξεχνούσαν την εμπορική τους ιδιότητα και επιδίδονταν σε συναλλαγές. Έπειτα, διέσχισαν την έρημο, εκτεθειμένοι σε αφόρητη ζέστη και το νερό που συναντούσαν ήταν πικρό, καθώς περιγράφει στις αφηγήσεις του ο Μάρκο Πόλο.
Εκτός από γεωγραφικά και λαογραφικά στοιχεία στο βιβλίο του Μάρκο εμπεριέχονται και ιστορίες που άκουσε από τρίτους. Στα πρώτα κεφάλαια δεν εκφράζει προσωπικές φοβίες, διότι η λαχτάρα και η αγωνία του να δει την ξακουστή Κίνα δεν αφήνουν χώρο για ανησυχίες. Όταν βρισκόταν κάπου στο Αφγανιστάν, αρρώστησε για ένα χρόνο, και για την ανάρρωση του μετακινήθηκε στα ορεινά, τα οποία ο ίδιος χαρακτήριζε ιαματικά μέρη λόγω του καθαρού αέρα.
Η Άφιξη, η Παραμονή στην Κίνα και η Επιστροφή στη Βενετία
Οι Πόλο έφτασαν στην αυλή του Κουμπλάι Χαν τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη του ταξιδιού τους από την Βενετία και του παρέδωσαν το μύρο από την Ιερουσαλήμ. Η περιγραφή των ανακτόρων παρουσίαζε για πρώτη φορά στους Ευρωπαίους πόσο προηγμένος ήταν ο πολιτισμός της Κίνας. Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, ο Μάρκο Πόλο έμαθε να μιλάει και να γράφει τέσσερις γλώσσες, πράγμα το οποίο πρόσεξε ο Χαν και τον όρισε απεσταλμένο του σε γειτονικές χώρες. Περιγράφει με θαυμασμό και λεπτομέρειες το σύστημα επικοινωνίας μεταξύ των φυλακίων που υπήρχαν σε όλη την έκταση της αυτοκρατορίας και μέσω αυτών ο Κουμπλάι Χαν είχε απόλυτο έλεγχο. Ακριβείς είναι και οι περιγραφές του για τα θρησκευτικά έθιμα, την αρχιτεκτονική, τα αστικά τοπία, τη γαστρονομία, αλλά και τις γυναίκες. Ταξίδεψε στην ύπαιθρο της Κίνας, δίνοντας έτσι ακριβείς περιγραφές για τη χλωρίδα και την πανίδα. Δεν κατάφερε να φτάσει στο Σινικό Τείχος, ταξίδεψε όμως μέχρι την Ινδία που αποκόμισε πολλές εμπειρίες.
Το 1292, μετά από πολλές αντιρρήσεις, ο Κουμπλάι Χαν επέτρεψε στους Πόλο να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, ζητώντας τους μία χάρη. Αποστολή τους ήταν να συνοδεύσουν την πριγκίπισσα Κοκατσίν στην Περσία για να παντρευτεί ένα Μογγόλο πολέμαρχο. Έτσι, μετά από 17 χρόνια στις υπηρεσίες του αυτοκράτορα της Κίνας, πήραν το δρόμο της επιστροφής μέσω θαλάσσης αυτή τη φορά. Το ταξίδι ως την Περσία ήταν εξοντωτικό, αλλά οι Πόλο κατάφεραν να φτάσουν σώοι μαζί με την πριγκίπισσα. Το βιβλίο τελειώνει λίγο πριν την επιστροφή του Μάρκο Πόλο στη γενέτειρά του. Εκεί παντρεύτηκε, απέκτησε τρεις κόρες και συνέχισε την οικογενειακή επιχείρηση. Ως έμπορος διαχειρίστηκε περιουσίες ολόκληρες, αλλά όσο ήταν εν ζωή το βιβλίο του δε του χάρισε το κύρος που έπρεπε. Πέθανε το 1342 σε ηλικία 67 ετών από φυσικά αιτία. Λέγεται πως λίγο πριν πεθάνει ρωτούσαν το Μάρκο Πόλο αν όσα λέει στο βιβλιο είναι αλήθεια και αυτός απαντούσε “Δε σας είπα ούτε τα μισά από όσα είδα”.
Το 1292, μετά από πολλές αντιρρήσεις, ο Κουμπλάι Χαν επέτρεψε στους Πόλο να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, ζητώντας τους μία χάρη. Αποστολή τους ήταν να συνοδεύσουν την πριγκίπισσα Κοκατσίν στην Περσία για να παντρευτεί ένα Μογγόλο πολέμαρχο. Έτσι, μετά από 17 χρόνια στις υπηρεσίες του αυτοκράτορα της Κίνας, πήραν το δρόμο της επιστροφής μέσω θαλάσσης αυτή τη φορά. Το ταξίδι ως την Περσία ήταν εξοντωτικό, αλλά οι Πόλο κατάφεραν να φτάσουν σώοι μαζί με την πριγκίπισσα. Το βιβλίο τελειώνει λίγο πριν την επιστροφή του Μάρκο Πόλο στη γενέτειρά του. Εκεί παντρεύτηκε, απέκτησε τρεις κόρες και συνέχισε την οικογενειακή επιχείρηση. Ως έμπορος διαχειρίστηκε περιουσίες ολόκληρες, αλλά όσο ήταν εν ζωή το βιβλίο του δε του χάρισε το κύρος που έπρεπε. Πέθανε το 1342 σε ηλικία 67 ετών από φυσικά αιτία. Λέγεται πως λίγο πριν πεθάνει ρωτούσαν το Μάρκο Πόλο αν όσα λέει στο βιβλιο είναι αλήθεια και αυτός απαντούσε “Δε σας είπα ούτε τα μισά από όσα είδα”.
Ιδιαίτερη επιτυχία γνωρίζει η σειρά του Netfil “Marco Polo”. Αποτελείται από δύο σεζόν και βλέπουμε να διαδραματίζονται διαφορά περιστατικά στην αυλή του Κουμπλάι Χαν με πρωταγωνιστή τον Μάρκο Πόλο. Παρατίθεται το trailer της σειράς.
https://www.maxmag.gr
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.