Νταλοπούλου Ελένη, Λογοθεραπεύτρια, ΚΕΝΤΡΟ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Τα πειράγματα των συμμαθητών στο σχολείο αποτελούν μία απαιτητική κατάσταση για όλους τους μαθητές. Σε περιπτώσεις παιδιών που τραυλίζουν, τα πειράγματα αποτελούν ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση ως προς το πώς να τα διαχειριστούμε.
Μία από τις αιτίες που κάνει τον τραυλισμό επίπονη εμπειρία, είναι ότι συνήθως εμφανίζεται κατά την κοινωνική συνδιαλλαγή επηρεάζοντας σε κάποιο βαθμό τις κοινωνικές μας σχέσεις. Μερικά παιδιά που τραυλίζουν μπορεί να αισθάνονται ντροπή για τον τρόπο που μιλάνε. Επιπλέον, ενδέχεται να αναπτύξουν μια ιδιαίτερη ευαισθησία σε σχόλια και πειράγματα άλλων παιδιών τα οποία πιθανώς να ανακύψουν στη πορεία της κοινωνικής τους ένταξης (με μικρότερη ή μεγαλύτερη ένταση).
Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βοηθήσουν στην διαχείριση τόσο των πειραγμάτων όσο και του τραυλισμού κατά την έναρξη του σχολικού έτους, υποστηριζόμενοι από τις συμβουλές εξειδικευμένων λογοθεραπευτών.
Το παρόν άρθρο καθοδηγεί τον εκπαιδευτικό σχετικά με το πώς να διαχειριστεί δύσκολες καταστάσεις (όπως πειράγματα συμμαθητών), καθώς και να απαντά σε ερωτήσεις που έχουν συνήθως οι δάσκαλοι όταν καλούνται να υποστηρίξουν κάποιον μαθητή τους που πιθανώς τραυλίζει.
Θα ήταν βοηθητικό, οι γονείς των παιδιών που τραυλίζουν, να δώσουν ένα αντίγραφο του άρθρου στον δάσκαλο.
Οι δάσκαλοι συχνά δυσκολεύονται να βοηθήσουν αποτελεσματικά ένα παιδί που τραυλίζει. Ακολούθως παραθέτουμε μερικές από τις απορίες που συχνά έχουν οι εκπαιδευτικοί.
-Θα πρέπει ο δάσκαλος να μιλήσει ανοιχτά για την ομιλία του παιδιού ή μήπως να αγνοήσει την δυσρυθμική συμπεριφορά ομιλίας;
-Θα πρέπει το παιδί να εξετάζεται στη ανάγνωση και να γίνονται προφορικές ερωτήσεις ενώπιον όλης της τάξης;
-Πως μπορεί ο δάσκαλος να χειριστεί αποτελεσματικότερα, τα πειράγματα των συμμαθητών ;
Για το παιδί προσχολικής ηλικίας :
Πολλά μικρά παιδιά δυσκολεύονται στην διαχείριση της ροής της ομιλίας κατά περιόδους (ιδιαίτερα σε αυτές που αναπτύσσονται οι γλωσσικές τους ικανότητες ή καλούνται να προσαρμοστούν στις επικοινωνιακές/κοινωνικές/γνωστικές δραστηριότητες του νηπιαγωγείου). Αναφερόμαστε σε φυσιολογικού τύπου δυσρυθμίες, περιλαμβανομένου: επανάληψη μιας λέξης ή επανάληψη μέρους φράσεων όπου το παιδί σκέφτεται πώς θα συνθέσει το υπόλοιπο μέρος αυτού που θέλει να πει. Ο εκπαιδευτικός ίσως θα έπρεπε να προβληματιστεί όταν το παιδί συχνά ‘’τραβάει’’ λέξεις ή επαναλαμβάνει τμήματα των λέξεων καταβάλλοντας εμφανώς έντονη μυϊκή προσπάθεια στο να τις ολοκληρώσει. Είναι επίσης ανησυχητικό, όταν το παιδί έχει αναπτύξει επίγνωση των δυσρυθμιών και δείχνει να ενοχλείται από την παρουσία τους.
Για να συμβάλλει ο δάσκαλος στην εύρυθμη ομιλία του παιδιού μπορεί να:
- του αφιερώνει επαρκή χρόνο για να μιλήσει, δίχως χρονικές απαιτήσεις και δίχως να ασκεί κριτική ως προς την επίδοση της ομιλίας του.
- δίνει προσοχή στο περιεχόμενο του λόγου και όχι στον τρόπο με τον οποίο μεταδίδει το μήνυμά του.
Αν το παιδί εξακολουθεί να εμφανίζει δυσρυθμική ομιλία , ο δάσκαλος μπορεί να συζητήσει με τους γονείς του παιδιού, για την πορεία της ομιλίας του στο σχολικό πλαίσιο, προκειμένου να διαπιστώσει, αν ανάλογες δυσκολίες εκδηλώνονται και εξωσχολικά. Εφόσον αυτό ισχύει, ο δάσκαλος μπορεί να εξερευνήσει με τους γονείς το ενδεχόμενο, να επισκεφτούν έναν εξειδικευμένο λογοθεραπευτή. Η πρώιμη παρέμβαση αυξάνει τις πιθανότητες αποτροπής της εγκατάστασης του τραυλισμού.
Για το παιδί σχολικής ηλικίας:
Το παιδί σχολικής ηλικίας που εξακολουθεί να τραυλίζει ενδέχεται να εκδηλώνει προφανή φυσική ένταση ή συχνά να επιχειρεί να συγκαλύψει την ένταση του δυσρυθμικού συμπτώματος, αποφεύγοντας συγκεκριμένους ήχους, λέξεις ή ακόμη και καταστάσεις επικοινωνίας. Το παιδί που εμφανίζει αποφυγές επικοινωνιακών καταστάσεων ή προσπαθειών του χρειάζεται βοήθεια. Χωρίς θεραπεία είναι πολύ πιθανό ο τραυλισμός να επηρεάσει τόσο τη σχολική του απόδοση όσο και τη κοινωνική του ένταξη. Εάν το παιδί υποστηρίζεται από εξειδικευμένο λογοθεραπευτή, αυτός μπορεί να ενημερώσει και να καθοδηγήσει τον εκπαιδευτικό σε κάποιο πρόβλημα που πιθανώς να προκύπτει στο πλαίσιο της τάξης. Ο στόχος παραμένει το παιδί να συμμετέχει εξίσου με τα υπόλοιπα παιδιά, στο μέτρο που και το ίδιο επιθυμεί, δίχως να αισθάνεται διαρκή πίεση για να μιλήσει. Θα πρέπει, για το λόγο αυτό, να ενθαρρυνθούν να μιλούν προσωπικά στο δάσκαλό τους, όταν δεν καταλαβαίνουν ή δεν γνωρίζουν κάτι. Ο δάσκαλος μπορεί να δείξει το ενδιαφέρον του μιλώντας προσωπικά με το παιδί την κατάλληλη στιγμή εκφράζοντας λεκτικά και έμπρακτα την διαθεσιμότητα του. Για πολλά παιδιά δεν είναι εύκολο να μιλήσουν για τον τραυλισμό τους ή για τις συνέπειες που ενδέχεται να έχει ο τραυλισμός στη ζωή τους. Ο δάσκαλος μπορεί να διαθέσει κάποιες στιγμές για προσωπικό χρόνο με το παιδί, για να γνωρίσει καλύτερα τη προσωπικότητα του και να συζητήσει μαζί του θέματα που το απασχολούν. Μιλώντας με το δάσκαλο ανοιχτά για το τι θέλει το ίδιο το παιδί από την ομιλία μέσα στη τάξη συμβάλουμε στην απομυθοποίηση του τραυλισμού και εξομαλύνουμε τις συνέπειές του στην καθημερινή επικοινωνιακή λειτουργικότητα του ομιλητή.
- Τα παιδιά που τραυλίζουν χρειάζονται συνήθως περισσότερο χρόνο για να εκφραστούν γλωσσικά. Επομένως μέσα στην τάξη καλό θα είναι όλα τα παιδιά να λάβουν το μήνυμα ότι δεν υπάρχει λόγος βιασύνης, αντιθέτως είναι πολύ σημαντικό να λαμβάνουν όσο χρόνο χρειάζονται για να προετοιμάσουν την απάντηση τους. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να παροτρύνει τα παιδιά χρησιμοποιώντας αργή και χαλαρή ομιλία.
- Θα ήταν χρήσιμο, ο δάσκαλος να συνεχίσει να διατηρεί βλεμματική επαφή με το παιδί, είτε τη στιγμή που τραυλίζει είτε όχι.
- Η ολοκλήρωση των φράσεων του παιδιού από το δάσκαλο δεν βοηθά, αφού μειώνει το χρονικό διάστημα που δίνουμε στο παιδί για να μιλήσει, συνεπώς το μπερδεύει.
Κατά την μεγαλόφωνη ανάγνωση ενώπιον της τάξης ο δάσκαλος μπορεί να ενθαρρύνει την αργή ανάγνωση και να βοηθήσει με σταδιακή – βαθμιαία ανάγνωση ενώπιον της τάξης, ξεκινώντας αρχικά από την ανάγνωση ενώπιον του δασκάλου ή άλλων ενηλίκων, και συνεχίζοντας με την ανάγνωση σε μικρές ομάδες. Όταν το παιδί αισθάνεται έτοιμο, μπορεί να επιχειρηθεί η ανάγνωση μπροστά στην τάξη. Επιπλέον, το παιδί ενδέχεται να επιθυμεί να διαβάσει παράλληλα με κάποιο συμμαθητή του (choral reading).
Πειράγματα στο σχολικό περιβάλλον
Το καλύτερο είναι, ο εκπαιδευτικός να χειριστεί τα πειράγματα που αφορούν τον τραυλισμό όχι σαν ειδική περίπτωση, αλλά συμπεριλαμβάνοντάς τα σε συζητήσεις και δραστηριότητες που προωθούν το σεβασμό στη διαφορετικότητα. Σημαντικό είναι τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν τα συναισθήματα που μπορεί άθελα τους να δημιουργούν μέσα από τα πειράγματα.
Είναι προτιμότερο, επίσης, να χειριστεί κανείς τα πειράγματα στην αφετηρία τους, προτού εξελιχθούν και περιπλακούν, παρά να προσπαθήσει να αποκαταστήσει το πρόβλημα εκ των υστέρων. Οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει ένα συνεσταλμένο παιδί, να κάνει και να διατηρήσει φίλους, είναι θεμιτό και θα πρέπει να ενισχύεται. Η ανοιχτή συζήτηση για το θέμα ανάμεσα στο δάσκαλο και το παιδί μπορεί να ενθαρρύνει μια αποτελεσματικότερη διαχείριση στα εκάστοτε πειράγματα. Τέλος, ο εκπαιδευτικός στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι βρίσκεται δίπλα στο παιδί και το αποδέχεται όπως ακριβώς είναι.
*το παρόν άρθρο βασίστηκε: