Διαπολιτισμική εκπαίδευση
Σε χώρες που υπάρχει μετανάστευση, πρόθεση και σκοπός είναι ή θα πρέπει να είναι η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών των μαθητών ανεξάρτητα από εθνική και φυλετική καταγωγή. Όροι όπως ένταξη, ενσωμάτωση, πολυπολιτισμική εκπαίδευση, διαπολιτισμική εκπαίδευση, διαπολιτισμική εκπαίδευση χρησιμοποιούνται από τις διάφορες χώρες που κάνουν αλλαγές στο εκπαιδευτικό τους σύστημα για να καλύψουν αυτές τις ανάγκες αλλά και τις δίκαιες διεκδικήσεις των κοινωνικών ομάδων.
Η ύπαρξη αλλοδαπών μαθητών στο σχολείο είναι γεγονός και ως υπαρκτό γεγονός φέρνει στην επιφάνεια θέματα που συνδέονται με τη σχολική ζωή και σχετίζονται με τη διαπολιτισμική εκπαίδευση στη νέα πολυπολιτισμική κοινωνία.
Διαπολιτισμικότητα είναι η συνάντηση πολιτισμών, η αμοιβαία επίδραση και η συνεργασία. Έτσι ως διαπολιτισμική εκπαίδευση εννοούμε την εκπαίδευση που ως δυναμική διαδικασία βοηθά στην αλληλεπίδραση και τη συνεργασία ομάδων μαθητών από διαφορετικά έθνη και πολιτισμούς και σκοπό έχει τη δημιουργία κοινωνίας με τα χαρακτηριστικά της κατανόησης, της αλληλοαποδοχής και της αλληλεγγύης.
Βασικές αρχές διαπολιτισμικής εκπαίδευσης
1. Οι διαφορετικοί πολιτισμοί έχουν ισότιμη αλληλεπίδραση. Επιδίωξη δεν είναι η ανάπτυξη ενός ενιαίου πολιτισμού. Ιστορικά αποδεικνύεται ότι οι πολιτισμοί των ανθρώπων επέζησαν επειδή έρχονταν σε επαφή με άλλους πολιτισμούς. Η ισότιμη μεταχείριση είναι δεδομένη, όσο πρέπει και να είναι κατανοητό και αποδεκτό ότι ο πολιτισμός της χώρας υποδοχής είναι πάντα ο πολιτισμός που έχει τις πιο ισχυρές επιρροές.
2. Τα παιδιά των μεταναστών, τα παιδιά άλλων ενθικοτήτων και πολιτισμών πρέπει να έχουν ίση εκπαιδευτική μεταχείριση. Επιδίωξη της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης είναι παροχή ίσων ευκαιριών.
3. Η εκπαίδευση, η Παιδεία πρέπει να καθοδηγεί τους νέους και διαφορετικούς ανθρώπους στην κατανόηση, αλληλεγγύη, ανοχή και την ειρηνική συμβίωση.
Στόχοι διαπολιτισμικής εκπαίδευσης
1. Πρωταρχικός στόχος της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης είναι η ανάκτηση των ικανοτήτων που συμβάλλουν στην εποικοδομητική συμβίωση μέσα σε ένα πολυπολιτισμικό κοινωνικό ιστό. Φέρνει μαζί της όχι μόνο την αποδοχή και τον σεβασμό του διαφορετικού, αλλά επίσης την αναγνώριση της πολιτισμικής τους ταυτότητας, μέσα από μια καθημερινή προσπάθεια διαλόγου, κατανόησης και συνεργασίας.
2. Η διαπολιτισμική εκπαίδευση αξιοποιεί τους διάφορους πολιτισμούς, επιδιώκει να εμποδίσει το σχηματισμό στερεότυπων και προκαταλήψεων, απέναντι σε πρόσωπα και πολιτισμούς και να υπερβεί κάθε μορφή εθνοκεντρικής αντιμετώπισης, πραγματοποιώντας μια εκπαιδευτική διαδικασία που δίνει ουσία στα ανθρώπινα δικαιώματα προωθώντας την κατανόηση και τη συνεργασία μεταξύ των λαών για να οδηγηθούν οι κοινωνίες στην πρόοδο και την ειρήνη.
3. Η διαπολιτισμική εκπαίδευση έχει σαν στόχο την εξάλειψη των διακρίσεων και του αποκλεισμού, προσπαθεί να λάβει υπόψη τις ιδιαιτερότητες, κοινωνικές και πολιτισμικές . Η διαπολιτισμική παιδεία δε διδάσκει την ανοχή για το διαφορετικό . Δημιουργεί το πνευματικό υπόβαθρο που επιτρέπει την εκτίμηση για το διαφορετικό, ώστε να δημιουργηθούν ανοικτές κοινωνίες, πολιτισμικά αρμονικές, που θα διακρίνονται από ισονομία, αλληλοκατανόηση, αλληλοαποδοχή και αλληλεγγύη. Αναμφισβήτητα, λοιπόν, η διαπολιτισμική εκπαίδευση συμβάλει στην καλλιέργεια της ισότητας και του δημοκρατικού φρονήματος.
Προϋποθέσεις για την αποτελεσματική λειτουργία του διαπολιτισμικού σχολείου
1. Αποβολή ρατσιστικής αντιμετώπισης των αλλοδαπών εκ μέρους των καθηγητών. Προς την κατεύθυνση αυτή η παρακολούθηση επιμορφωτικών σεμιναρίων θα είχε πολλαπλά οφέλη.
2. Στάση αξιοπρέπειας προς τους μαθητές διαφορετικής θρησκείας και γενικότερα διαφορετικών πολιτιστικών καταβολών από την πλευρά των Ελλήνων μαθητών. Οι τελευταίοι πρέπει να διάκεινται φιλικά και όχι εχθρικά προς τους αλλοδαπούς. Βέβαια, αυτό προϋποθέτει τη μετάδοση του πνεύματος κοσμοπολιτισμού από τη διδασκαλική κοινότητα στα πλαίσια της διαπολιτισμικής αγωγής στο χώρο του σχολείου.
3. Όμως, και οι αλλοδαποί μαθητές έχουν υποχρεώσεις όταν εισέρχονται στο νέο σχολικό περιβάλλον. Η ομαλή συμβίωσή με Έλληνες μαθητές στον ίδιο σχολικό χώρο και η δημιουργική συνεκπαίδευση απαιτούν κάποιου είδους ανεκτικότητα προς τον πολιτισμό των Ελλήνων. Η αποδοχή των αξιών τους, των ηθικών αντιλήψεών τους, των εθίμων τους αλλά και ο γενικότερος σεβασμός για τη χώρα που τους υποδέχτηκε δεν μπορούν να αποσιωπηθούν.
Αλλαγές που πρέπει να γίνουν στα σχολεία
1. Για να ανταποκριθεί το σχολείο στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές συνθήκες χρειάζονται ουσιαστικές αλλαγές στη δομή και στο περιεχόμενό του με στόχο τη θετική αντιμετώπιση και την αξιοποίηση της ανομοιογένειας του μαθητικού πληθυσμού. Χρέος του είναι να εμποδίσει τον σχηματισμό στερεότυπων και προκαταλήψεων απέναντι σε πρόσωπα και πολιτισμούς και να δίνει έμφαση στα ανθρώπινα δικαιώματα, προωθώντας την κατανόηση και τη συνεργασία μεταξύ των λαών, με βασικές αρχές την εκπαίδευση για ενσυναίσθηση, αλληλεγγύη και δαπολιτισμικό σεβασμό.
2. Το διαπολιτισμικό σχολείο δεν πρέπει να περιορίζεται στα δεσμευτικά όρια της μετάδοσης στείρων τεχνοκρατικών γνώσεων αλλά να καλλιεργεί κλίμα διαλόγου και ελεύθερης διατύπωσης απόψεων, ώστε οι μαθητές να αναπτύσσουν ανοχή και σεβασμό για τις απόψεις των άλλων που διαφέρουν από τις δικές τους και να είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν την όποια διαφορετικότητα με καλή πρόθεση και την όποια γλωσσική και πολιτισμική πολυμορφία ως θετικό στοιχείο της καθημερινής τους ζωής .
3. Οι εκπαιδευτικοί με τη σειρά τους επωμίζονται το χρέος και την ευθύνη να διαμορφώσουν πολίτες που δεν θα είναι δέσμιοι ξεπερασμένων αντιλήψεων και προσεγγίσεων. Αυτό θα το πετύχουν εάν έχουν ξεκάθαρες και σαφείς δημοκρατικές στάσεις και αξίες, ικανότητες θέασης και διαχείρισης των πραγμάτων από διάφορες πλευρές, χειριζόμενοι με ευχέρεια τα θέματα που αφορούν στη διαφορετικότητα, όπως επίσης και τα όποια προβλήματα που προκύπτουν από τη συνύπαρξη και αλληλεπίδραση μεταξύ των εθνοπολιτισμικών ομάδων. Με τη στάση τους αυτή και εφαρμόζοντας ανανεωμένο πρόγραμμα σπουδών και νέες διδακτικές μεθόδους θα συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας δημοκρατικής και δίκαιης κοινωνίας, όπως οφείλει να είναι μια πολυπολιτισμική και πολυγλωσσική κοινωνία .
Συμπερασματικά, η χώρα μας χαρακτηρίζεται πλέον ως μία κοινωνία πολυπολιτισμική. Υπάρχουν κοινωνικές ομάδες με διαφορετικό θρήσκευμα, γλώσσα, πολιτισμό και τα τελευταία χρόνια έχουν εισέλθει στην Ελλάδα πολλοί μετανάστες από χώρες της Ευρώπης και αλλού. Γίνονται αρκετές συζητήσεις και προσπάθειες να γίνει εισαγωγή της διαπολιτισμικής προσέγγισης στα σχολεία και το εποπτικό, διδακτικό και επιμορφωτικό υλικό να παίρνει υπόψη του τις ανάγκες των μαθητών από διαφορετικές χώρες.
Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.