Ρήματα υγρόληκτα και ενρινόληκτα

ΡΗΜΑΤΑ ΥΓΡΟΛΗΚΤΑ ΚΑΙ ΕΝΡΙΝΟΛΗΚΤΑ

Σχηματισμός ενεστώτα, παρατατικού και μέλλοντα

• Υπενθυμίζεται ότι η Α' Συζυγία περιλαμβάνει ρήματα:

Η τελευταία κατηγορία των ενρινολήκτων και υγρολήκτων ρημάτων παρουσιάζει σημαντικές ιδιαιτερότητες.

Α. ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

Να μελετήσετε τους υπογραμμισμένους τύπους στα επόμενα παραδείγματα και να επισημάνετε κάποιες ιδιαιτερότητες στον σχηματισμό του μέλλοντα και του αορίστου.

• Θεοὺς μιαίνειν οὐδεὶς ἀνθρώπων σθένει (= μπορεί, έχει τη δυνατότητα).
• Ὁμιλίαι κακαὶ (= κακές συναναστροφές) φθείρουσιν ἤθη χρηστά.
• Ὦ ξεῖν’ ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ὅτι τῇδε κείμεθα τοῖς κείνων ῥήμασι πειθόμενοι.
• Πολὺς καπνὸς ἐφαίνετο ἐν ταῖς κώμαις (= στις κωμοπόλεις).
• Οὐ καταισχυνῶ ὅπλα τὰ ἱερά, οὐδ’ ἐγκαταλείψω τὸν παραστάτην, ὅτῳ ἂν στοιχήσω (= με όποιον ταχθώ στη γραμμή), ἀμυνῶ δὲ καὶ ὑπέρ ἱερῶν καὶ ὑπέρ ὁσίων καὶ μόνος καὶ μετὰ πολλῶν.
• Τισσαφέρνης διαβάλλει Κῦρον πρὸς τὸν ἀδελφὸν ὡς ἐπιβουλεύει αὐτῷ (= ότι δήθεν τον επιβουλεύεται)· ὁ δὲ πείθεται καὶ λαμβάνει (= συλλαμβάνει) Κῦρον ὡς ἀποκτενῶν (= για να τον θανατώσει).
• Σωκράτης, σοφὸς ὢν (= αν και ήταν σοφός), οὐκ ᾐσχύνετο παρ’ ἄλλων χρήσιμα μανθάνειν.
• Ταῦτα τῷ βασιλεῖ οἱ πρέσβεις ἀπαγγελοῦσι.
• Ἠγγέλλετο τοῖς στρατιώταις ὅτι Κῦρος τέθνηκε.
• Ἐλέησον ἡμᾶς, ὁ αἴρων τὰς ἁμαρτίας τοῦ κόσμου.

 

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Από τα ενρινόληκτα και υγρόληκτα ρήματα πολύ λίγα σχηματίζουν τον ενεστώτα και τον παρατατικό ενεργητικής και μέσης φωνής από το ρηματικό θέμα αμετάβλητο, όπως π.χ. τα ρήματα:
   σθένω, μένω, στένω (= στενάζω), γέμω, τρέμω, νέμω
   (ἐ)θέλω, βούλομαι, ἐπιμέλομαι, δέρω, φέρω κ.ά.
2. Τα περισσότερα ρήματα των κατηγοριών αυτών σχηματίζουν τον ενεστώτα και τον παρατατικό από το ρηματικό θέμα με την προσθήκη του χρονικού προσφύματος -j-, με τις ακόλουθες συνέπειες:

α) Σε όσα ρήματα έχουν χαρακτήρα -λ- αφομοιώνεται προς αυτόν το πρόσφυμα -j- και εμφανίζεται στον ενεστώτα και τον παρατατικό διπλό -λ (-λλ-) π.χ.
ἀγγέλλω, ἤγγελλον ( < ἀγγελ-j-ω, θ. ἀγγελ- πρβλ. ἄγγελ-ος)
ἀγγέλλομαι, ἠγγελλόμην
σφάλλω, ἔσφαλλον ( < σφάλ-j-ω, θ. σφαλ-, πρβλ. σφάλ-μα)
σφάλλομαι, ἐσφαλλόμην

Εξαιρούνται απ' αυτόν τον κανόνα και γράφονται με ένα -λ- τα ρήματα: (ἐ)θέλω, βούλομαι, ἐπιμέλομαι, ὀφείλω και το απρόσωπο μέλει (= υπάρχει φροντίδα)

β)  Σε όσα ρήματα έχουν χαρακτήρα -ν- ή -ρ- και υπάρχουν πριν απ' αυτόν τα φωνήεντα -α, -ε, ι, υ, μετατρέπονται αυτά τα φωνήεντα σε -αι, ει, ῑ, ῡ αντίστοιχα· π.χ.

	φαίνω, ἔφαινον	(<φαν-j-ω, θ. φαν- πρβλ. φαν-ός)
	φαίνομαι, ἐφαινόμην
	αἴρω, ᾖρον	(< ἀρ-j-ω, θ. ἀρ- πρβλ. ἄρ-σις)
	αἴρομαι, ᾐρόμην
	κτείνω, ἔκτεινον	(< κτενν- < κτεν-j-ω, θ. κτεν-)
	φθείρω, ἔφθειρον	(< φθερρ- < φθερ-j-ω, θ. φθερ-)
	κρίνω, ἔκρῑνον	(< κρῐνν- < κρῐν-j-ω, θ. κρῐν-)
	οἰκτίρω, ᾤκτῑρον	(< οἰκτῐρρ- < οἰκτῐρ-j-ω, θ. οἰκτῐρ-)
	πλύνω, ἔπλῡνον	(< πλῠνν- < πλῠν-j-ω, θ. πλῠν-)
	σύρω, ἔσῡρον	(< σῠρρ- < σῠρ-j-ω, θ. σῠρ-)

3. Ο μέλλοντας ενεργητικής και μέσης φωνής των ενρινόληκτων και υγρόληκτων ρημάτων σχηματίζεται από το ρηματικό θέμα και τις καταλήξεις των συνηρημένων ρημάτων σε -έω. Κλίνεται όπως ο ενεστώτας του συνηρημένου ρήματος ποιέω-ῶ. Π.χ.:

Ενεστώτας				Μέλλοντας
	•    βάλλω		θ. βαλ-	βαλ-ῶ
		βάλλομαι		βαλ-οῦμαι
	•    κρίνω		θ. κριν-	κριν-ῶ
		κρίνομαι		κριν-οῦμαι
	•    αἴρω		θ. ἀρ-	ἀρ-ῶ
		αἴρομαι		ἀρ-οῦμαι

 

Γ. ΑΣΚΗΣΕΙΣ

  Να μεταφέρετε τα ρήματα των επομένων προτάσεων στον μέλλοντα, σύμφωνα με το πρώτο παράδειγμα:

Οἱ στρατιῶται μένουσιν ἐνταῦθα ἡμέρας πέντε.   Ταῦτα ἀποκρινόμεθα τῷ στρατηγῷ Ἀθηναῖοι τὴν τῶν βαρβάρων στρατιὰν ἀμύνονται (= αποκρούουν)  Οἱ πολέμιοι τὴν τῶν Θηβαίων χώραν διαφθείρουσι. Ταῦτα οἱ πρέσβεις τῶν Λακεδαιμονίων ἀγγέλουσι. Οὗτος τὴν ἑαυτοῦ πατρίδα αἰσχύνει. Ἐξαπίνης (= αιφνιδιαστικά, ξαφνικά) ἐπιφαίνονται οἱ πολέμιοι. Ἀγγέλεται ὑπὸ τοῦ κήρυκος ἡ τῶν παίδων τελευτή.

Οἱ στρατιῶται μενοῦσιν ἐνταῦθα ἡμέρας πέντε. .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... ..........................................................................

  Στο επόμενο κείμενο να βρείτε δυο τουλάχιστον τύπους ενρινολήκτων και υγρολήκτων ρημάτων, να τους αναγνωρίσετε και να γράψετε την ευκτική ενεστώτα και μέλλοντα της ίδιας φωνής:

Τοὺς ἀσώτους καὶ τοὺς μὴ ἔκ τινος περιουσίας ζῶντας τὸ παλαιὸν ἔκρινον οἱ Ἀρεοπαγῖται καὶ ἐκόλαζον. Μενέδημον γοῦν καὶ Ἀσκληπιάδην τοὺς φιλοσόφους, νέους ὄντας καὶ πενομένους μεταπεμψάμενοι οἱ Ἀρεοπαγῖται ἤροντο, πῶς ὅλας τὰς ἡμέρας τοῖς φιλοσόφοις συσχολάζοντες, κεκτημένοι δὲ οὐδέν, οὐ φαίνονται πένητες.

Οἱ δὲ ἐκέλευον μεταπεμφθῆναί τινα τῶν μυλωθρῶν. Ἐλθόντος δ’ ἐκείνου καὶ εἰπόντος ὅτι νυκτὸς ἑκάστης, κατιόντες εἰς τὸν μυλῶνα σύρουσι καὶ αἴρουσι σάκκους καὶ μένοντες μέχρι πρωΐας δύο δραχμὰς ἀμφότεροι λαμβάνουσι, θαυμάσαντες οἱ Ἀρεοπαγῖται παραγγέλλουσι δοθῆναι ἑκάστῳ αὐτῶν δραχμὰς διακοσίας.

πενομένους (πένομαι)	φτωχούς
μεταπεμψάμενοι (μεταπέμπομαι)	αφού τους κάλεσαν
τοῖς φιλοσόφοις συσχολάζοντες	κάνοντας παρέα με τους φιλοσόφους
οἱ δὲ..........τῶν μυλωθρῶν	αυτοί λοιπόν ζητούσαν να έρθει κάποιος μυλωνάς
κατιόντες εἰς τὸν μυλῶνα	αφού κατέβουν στον μύλο Περισσότερα φιλολογικά θέματα εδώ.