Αρχαία Α' Γυμνασίου - 9η ενότητα "Ανυπέρβλητα πρότυπα" - Σημειώσεις

Από σελίδα 68 έως σελίδα 75 στο σχολικό βιβλίο

Μετάφραση κειμένου (σελίδα 68 σχολικού βιβλίου)

'Ισοκράτης, Εὐαγόρας 1-6 (διασκευή)

Επειδή, Νικοκλή, σε βλέπω να τιμάς τον τάφο του πατέρα σου όχι μόνο με το πλήθος και την λαμπρότητα των προσφορών, αλλά και με χορούς και μουσική και αθλητικούς αγώνες, σκέφτηκα ότι , εάν νιώθουν κάτι οι νεκροί για όσα γίνονται εδώ, ο Ευαγόρας χαίρεται που βλέπει και τη φροντίδα σου γι’ αυτόν και την μεγαλοπρέπεια των τιμών σου προς αυτόν. Και θα όφειλε πολύ μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη, εάν κάποιος μπορούσε να μιλήσει επάξια για τις αρχές του και τις ριψοκίνδυνες πράξεις του· διότι θα διαπιστώσουμε ότι οι φιλόδοξοι και γενναίοι άνδρες κάνουν τα πάντα (φροντίζοντας) πως θα αφήσουν πίσω τους αθάνατη τη μνήμη τους. Και ποιος δεν θα στεναχωριόταν, όταν βλέπει να εγκωμιάζονται αυτοί που έζησαν τον καιρό των Τρωικών, ενώ για τον εαυτό του γνωρίζει εκ των προτέρων, πως, ακόμα και αν ξεπεράσει τις αρετές εκείνων, ποτέ δε θα κριθεί άξιος για τέτοιους επαίνους; Αιτία γι’ αυτά είναι ο φθόνος˙ γιατί μερικοί τόσο μικρόψυχοι είναι από τη φύση τους, ώστε με μεγαλύτερη ευχαρίστηση θα άκουγαν να επαινούνται αυτοί για τους οποίους δεν γνωρίζουν εάν έχουν υπάρξει, παρά αυτοί από τους οποίους τυγχάνει οι ίδιοι να έχουν ευεργετηθεί.

Νόημα

Στο κείμενο που μας δίνεται ο Ισοκράτης απευθύνεται στον Νικοκλή και τον συγχαίρει για τη μεγαλοπρέπεια των εκδηλώσεων με τις οποίες τιμά τη μνήμη του πατέρα του, του Ευαγόρα. Αναφέρει πως ο ίδιος (ο Ευαγόρας) θα χαίρεται αν βλέπει τις τιμές αυτές από τον κόσμο των νεκρών στον οποίο βρίσκεται, αλλά κάτι που θα τον έκανε ακόμη πιο χαρούμενο θα ήταν το να βρεθεί κάποιος να μιλήσει επάξια για τα κατορθώματα του όσο βρισκόταν εν ζωή, διότι κατά τον Ισοκράτη αυτό είναι το νόημα της ζωής των φιλόδοξων και γενναίων ανδρών, η υστεροφημία. Μια τέτοια συμπεριφορά από κάποιον συμπολίτη του είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξει κατά τον συγγραφέα, διότι ο φθόνος των ανθρώπων είναι τέτοιος από τη φύση τους, που αποφεύγουν να υμνούν δημόσια ανθρώπους των οποίων γνωρίζουν το αθάνατο και ξακουστό έργο, και προτιμούν να μιλούν περίφανα για παλαιότερους ήρωες των Τρωικών πολέμων που ούτε καν γνωρίζουν αν υπήρξαν στην πραγματικότητα.

Απαντήσεις στις ερωτήσεις της σελίδας 70 του σχολικού βιβλίου:

1) Πώς τίμησε ο Νικοκλής τον πατέρα του; Τι θεωρεί ο Ισοκράτης ότι θα ικανοποιούσε περισσότερο τον Εαυγόρα;

Απάντηση: Όπως μας περιγράφει ο Ισοκράτης στο κείμενο του, ο Νικοκλής τιμούσε τον τάφο του πατέρα του με προσφορές, με αθλητικούς αγώνες, με μουσικές και με χορευτικές εκδηλώσεις. Όλοι οι τύποι των εκδηλώσεων αυτών ήταν απόλυτα συνυφασμένοι με τις συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων οι οποίοι τιμούσαν τους νεκρούς με τόσο μεγαλοπρέπεια που πολλές φορές ξεπερνούσαν τις τιμές που δέχονταν οι εν ζωή άρχοντες. Τέλος, ο Ισοκράτης επικροτεί την συμπεριφορά του Νικοκλή αλλά εκφράζει την άποψη ότι ο πατέρας του θα ευχαριστιόταν περισσότερο αν κάποιος μιλούσε για τα κατορθώματα του όσο ήταν ζωντανός. Αυτό θα κρατούσε ανεξίτηλη τη μνήμη του και θα του εξασφάλιζε την υστεροφημία που επιθυμούσε.

2) Πώς λειτουργεί ο φθόνος όταν πρόκειται να τιμηθούν τα κατορθώματα ένδοξων ανδρών;

Απάντηση: Σύμφωνα με τον Ισοκράτη ο φθόνος λειτουργεί αποθαρρυντικά στην εξύμνηση ανθρώπων των οποίων γνωρίζουμε και έχουμε ζήσει τα κατορθώματα τους.  Αυτό συμβαίνει διότι οι άνθρωποι από τη φύση τους ζηλεύουν τους ένδοξους και ηρωικούς συνανθρώπους τους ή αδυνατούν να κατανοήσουν τη σημαντικότητα κάποιων επιτευγμάτων τους. Γι' αυτό το λόγο προτιμούν να μιλούν με θαυμασμό για τα κατορθώματα ανθρώπων που δεν γνωρίζουν αν υπήρξαν πραγματικά αλλά που τα άκουσαν ή τα διάβασαν από άλλους. Έτσι εξαιτίας της ζήλιας, το σημαντικότατο έργο κάποιων ανδρών αναγνωρίζεται αρκετά χρόνια μετά το θάνατο τους.

3) Ο Περικλής στον Επιτάφιο λόγο που εκφωνεί προς τιμήν των Αθηναίων που έπεσαν κατά το πρώτο έτος του Πελοποννησιακού πολέμου παρατηρεί: "γιατί μέχρι αυτού του σημείου είναι ανεκτοί οι έπαινοι, όταν λέγονται για άλλους, στον βαθμό δηλαδή που ο καθένας νομίζει ότι είναι ικανός να κάνει κάτι από όσα άκουσε˙ επειδή όμως καταλαμβάνονται από φθόνο για ό,τι τους ξεπερνάει, δείχνουν γι' αυτό δυσπιστία". Να συγκρίνετε την άποψη αυτή με όσα διαβάσατε στο κείμενο του Ισοκράτη.

Απάντηση: Η άποψη που εκφράζει ο Περικλή στο παραπάνω χωρίο είναι κοινή με εκείνη του Ισοκράτη στο κείμενο της ενότητας που βρισκόμαστε. Και οι δύο αλλά και πολλοί άλλοι επιφανείς και μορφωμένοι άνδρες εκείνης τις εποχής είχαν την άποψη ότι ο φθόνος του ανθρώπων είναι τέτοιος που αποφεύγουν να επαινούν και να μιλούν επάξια για συνανθρώπους τους που έχουν πετύχει τόσο σημαντικά πράγματα που οι ίδιοι δεν θα μπορούσαν να τα καταφέρουν. Αντ' αυτού προτιμούν στην καθημερινότητα και στα λεγόμενα τους να επαινούν ανθρώπους οι οποίοι υπήρξαν αρκετά χρόνια νωρίτερα και των οποίων τα αντίστοιχα κατορθώματα δεν ξέρουν καν αν είχαν πραγματοποιηθεί ή αν αναφέρονται μυθικά για αυτούς. Τόσο μικρόψυχοι μπορούν να φανούν οι άνθρωποι από την αρχαιότητα έως σήμερα.

Β1. Λεξιλογικός Πίνακας

πάτριος: αυτός που ανήκει ή προέρχεται από τον πατέρα

πατρικός: ο σχετικός με τον πατέρα

ὁ πατριώτης: ο συντοπίτης

πατριωτικός: ο σχετικός με την πατρίδα

πατρυιός: ο θετός πατέρας

πατροπαράδοτος: έθιμο, συνήθεια ή παράδοση που έχει μείνει από τον πατέρα

πατροφόνος: αυτός που σκότωσε τον πατέρα του

πατρωνυμικός: ο σχετικός με το όνομα του πατέρα

ὁ, ἡ ἀπατώρ: αυτός που δεν έχει πατέρα

ὁμοπάτριος: αυτός που έχει τον ίδιο πατέρα με κάποιον άλλο

ὁ φιλόπατρις: αυτός που αγαπά την πατρίδα του

ἡ φιλοπατρία: η αγάπη για την πατρίδα

ἄπατρις: αυτός που δεν έχει πατρίδα

πατρότητα: η ιδιότητα του πατέρα

πατερικός: ο σχετικός με τους Πατέρες της Εκκλησίας

το πατριωτάκι: χαϊδευτικά ο συντοπίτης

πατριωτικά: ο τρόπο που φέρεται ο πατριώτης

πατριωτισμός: η αγάπη για την πατρίδα

πατρώνυμο: το όνομα του πατέρα

πατρογονικός: αυτός που προέρχεται από τον πατέρα

πατρολογία: κλάδος της θεολογίας

πατριδογνωσία: η γνώση της ιστορίας και της γεωγραφίας της πατρίδας

πατριδολατρία: η μεγάλη αγάπη για την πατρίδα

Πατριαρχείο: η έδρα του Πατριάρχη

Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου (σελίδα 71)

1) Να συνδυάσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ με τις λέξεις της στήλης Β΄και, αφού δημιουργήσετε αποδεκτά ονοματικά σύνολα, να τα χρησιμοποιήσετε σε προτάσεις: 

Απάντηση: 1-α, 2-γ, 3-ε, 4-στ, 5-β, 6-δ

- Παρά το γεγονός ότι διαμένει μόνιμα στο εξωτερικό, επισκέπτεται συχνά την πατρογωνική του εστία στην Ελλάδα.
- Οι Έλληνες είναι γνωστοί για τους πατριωτικούς αγώνες με τους οποίους αποτίναξαν τον εχθρικό ζυγό.
- Μετανάστευσε από μικρός στο εξωτερικό με αποτέλεσμα να αισθάνεται την Ελλάδα δεύτερη πατρίδα του.
- Τα πατερικά κείμενα είναι γνωστά για τα ηθικά διδάγματα και την θρησκευτική παιδεία που προσφέρουν.
- Όποιος επισκεφθεί τα ορεινά χωριά της χώρας μας, θα απολαύσει την πατροπαράδοτη ελληνική φιλοξενία.
- Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ταλανίζεται από τα προβλήματα που προκαλούν οι εξαγριωμένες θρησκευτικές μειονότητες της Ανατολής.

2) Να αναζητήσετε στον Λεξιλογικό Πίνακα λέξεις της ν.ε συνώνυμες των παρακάτω:

Απάντηση: 
συμπολίτης, συντοπίτης → ομοπάτριος, πατριώτης, πατριωτάκι
πρόγονος → προπάτορας
εθνικός → πατριωτικός
πατριωτισμός → πατριδολατρία, φιλοπατρία

3) Σε ποιες περιπτώσεις και με ποια ειδικότερη σημασία χρησιμοποιούνται οι φράσεις: "Πάτερ ημών", "Πατέρες της Εκκλησίας", "πάτερ φαμίλιας", "πνευματικός πατέρας", "παίρνω (κάτι) πατριωτικά".

Απάντηση: 

-Πάτερ ημών: Φράση με την οποία ξεκινά η (Κυριακή) προσευχή που ακούγεται καθημερινά στο σχολείο. Σαν φράση λέγεται για να χαρακτηρίσει κάτι που το ξέρουμε και το έχουμε αποστηθίσει αυτολεξεί.

-Πατέρες της Εκκλησίας: Ο όρος περιλαμβάνει σπουδαίους άνδρες οι οποίοι έχουν αφήσει σημαντικό έργο στην καθιέρωση και στην εξάπλωση του χριστιανισμού. 

-Πάτερ φαμίλιας: Ο όρος αναφέρεται στον πατέρα  που είναι ο αρχηγός μιας οικογένειας και λαμβάνει μόνος του αποφάσεις για οτιδήποτε την αφορά.

-Πνευματικός πατέρας: Με την φράση περιγράφεται ο άνθρωπος ο οποίος καθοδηγεί την ζωή κάποιου σε θέματα ιδεολογίας και συμπεριφοράς. Ειδικότερα πολλές φορές χαρακτηρίζει τον άνθρωπο που έχει βαπτίσει κάποιον.

-Παίρνω (κάτι) πατριωτικά: Παίρνω κάτι στα σοβαρά και με μεράκι προσπαθώ να το επιτύχω.

Β2. Ετυμολογικά

Δείτε θεωρία από το βιβλίο (σελίδα 72)

Απαντήσεις στις ασκήσεις της σελίδας 72 του σχολικού βιβλίου:

1) Να αντιστοιχίσετε τα ονόματα της στήλης Α΄ με τα παράγωγα ρήματα της στήλης Β΄: 

Απάντηση: 1 - ια | 2 - η, ι | 3 - θ | 4 - ζ | 5 - γ | 6 - ε | 7 - β,στ | 8 - δ | 9 - α

2) Να σχηματίσετε παράγωγα ρήματα από τα παρακάτω ονόματα: 

Απάντηση: τόλμη >  τολμάω - ῶ, παγίς (-ίδος) > παγιδεύω, θερμός > θερμαίνω,  εὐεργέτης >  εὐεργετέω - ῶ, νόσος> νοσέω - ῶ, πόνος >  πονέω - ῶ

3) Να γράψετε από ποια ονόματα προέρχονται τα παρακάτω ρήματα: 

Απάντηση: ὁρίζω < ὅρος, λαμπρύνω < λαμπρός, φονεύω < φονεύς, ἐρίζω < ἔρις, στεφανῶ < στέφανος,  ὁρμῶ < ὁρμὴ

Γ. Γραμματική

1. Αναδιπλασιασμός

Για να σχηματιστούν ο Παρακείμενος και ο  Υπερσυντέλικος στα Αρχαία Ελληνικά πρέπει να έχουν στην αρχή του θέματος σε όλες τις Εγκλίσεις, στο Απαρέμφατο και στη Μετοχή, τον αναδιπλασιασμό. Ο αναδιπλασιασμός δηλώνει την τετελεσμένη πράξη.

Σχηματισμός Παρακειμένου

Για να σχηματιστεί ο Παρακείμενος πρέπει να ακολουθήσουμε έναν  από τους επόμενους τρεις τρόπους: 

→ Εάν το ρήμα μας ξεκινά από ένα απλό σύμφωνο, εκτός από -ρ- ή από δύο σύμφωνα από τα οποία όμως το πρώτο είναι άφωνο και το δεύτερο υγρό ή ένρινο,  τότε αναδιπλασιάζουμε το αρχικό σύμφωνο του ρήματος προσθέτοντας παράλληλα και ένα -ε-. Έτσι σχηματίζεται το θέμα του Παρακειμένου στα ρήματα που ξεκινούν με σύμφωνο (εκτός ρ).

π.χ. λύω (Ενεστώτας) -  λέ (αναδιπλασιασμός) - λυ (θέμα Ενεστώτα) - κα (κατάληξη): λέλυκα (Παρακείμενος)

γράφω (Ενεστώτας) - γε (αναδιπλασιασμός) - γραφ (θέμα Ενεστώτα) - κα: γἐγραφα (Παρακείμενος)

→ Εάν το ρήμα μας ξεκινά με φωνήεν δεν παίρνει αναδιπλασιασμό αλλά χρονική αύξηση και οι αλλαγές είναι ίδιες όπως στον Παρατατικό και τον Αόριστο.

π.χ. ἀθροίζω (Ενεστώτας) -  ἤ (χρονική αύξηση)- θροι - κα: ἤθροικα (Παρακείμενος)

Διαβάστε για τις αλλαγές της χρονικής αύξησης στην Ενότητα 7

→ Εάν το ρήμα μας ξεκινάει απο -ρ- ή από από διπλό σύμφωνο (ξ,ψ,ζ) ή από δύο σύμφωνα από τα οποία όμως, το πρώτο δεν είναι άφωνο και το δεύτερο υγρό ή ένρινο, ή από τρία σύμφωνα (π.χ. στρατεύω) τότε ο Παρακείμενος σχηματίζεται με την προσθήκη συλλαβικής αύξησης, δηλαδή την προσθήκη ενός ε- στην αρχή του θέματος.

π.χ. στρατεύω (Ενεστώτας) - ἐ (συλλαβική αύξηση) - στράτευ (θέμα Ενεστώτα) - κα (κατάληξη): ἐστράτευκα (Παρακείμενος)

Προσοχή!

α) Εάν το θέμα του ρήματος ξεκινά με δασύ σύμφωνο (χ,φ,θ) τότε αυτό κατά τον αναδιπλασιασμό τρέπεται στο αντίστοιχο ψιλό. (χ → κ, φ → π, θ → τ)

π.χ. χορέυω (Ενεστώτας) → όχι χεχόρευκα (Παρακείμενος) αλλά → κεχόρευκα

β) Όταν το ρήμα είναι σύνθετο με πρόθεση, τότε ο αναδιπλασιασμός μπαίνει μετά την πρόθεση.

π.χ. καταγράφω (Ενεστλωτας) → καταγέγραφα (Παρακείμενος).

Κλίση - Καταλήξεις Παρακειμένου 

Πρόσωπα	Παρακείμενος λύω	Καταλήξεις
(α΄ εν. πρόσωπο)  ἐγώ	λέλυκα	-κα
(β΄ εν. πρόσωπο)   σύ	λέλυκας	-κας
(γ΄ εν. πρόσωπο)   οὗτος	λέλυκε	-κε
(α πληθ. πρόσωπο)  ἡμεῖς	λελύκαμεν	-καμεν
(β΄ πληθ. πρόσωπο) ὑμεῖς	λελύκατε	-κατε
(γ΄ πληθ. πρόσωπο) οὗτοι	λελύκασι (ν)	-κασιν

Σχηματισμός Υπερσυντέλικου

Για να σχηματίσουμε τον Υπερσυντέλικο των ομαλών αρχαίων ρημάτων πρέπει να ακουλουθήσουμε την παρακάτω διαδικασία:

Βήμα 1ο: Γράφουμε το θέμα του Παρακειμένου (π.χ λελυ-)

Βήμα 2ο: Προσθέτουμε στο θέμα την συλλαβική αύξηση ε- όπως στον Παρατατικό και τον Αόριστο. (π.χ. ἐλελύ-). 

Προσοχή: Εάν το ρήμα στον Παρακείμενο παίρνει συλλαβική ή χρονική αύξηση αντί για αναδιπλασιασμό τότε για να σχηματίσουμε τον Υπερσυντέλικο δεν προσθέτουμε την συλλαβική αύξηση ε- αλλά αφήνουμε το θέμα όπως είναι και παραβλέπουμε εντελώς το βήμα 2ο. (π.χ. ἐστρατευ-)

Βήμα 3ο: Αφού έχουμε προσθέσει την συλλαβική αύξηση (εάν χρειάζεται) προσθέτουμε τις καταλήξεις και κλείνουμε το ρήμα ως εξής (π.χ. ἐ-λελύκειν-, ἐ-στρατεύ-κειν): 

Πρόσωπα	Υπερσυντέλικος λύω	Καταλήξεις
(α΄ ενικό πρόσωπο)  ἐγώ	ἐλελύκειν	-κειν
(β΄ ενικό πρόσωπο)   σύ	ἐλελύκεις	-κεις
(γ΄ ενικό πρόσωπο)   οὗτος	ἐλελύκει	-κει
(α πληθ. πρόσωπο)  ἡμεῖς	ἐλελύκεμεν	-κεμεν
(β΄ πληθ. πρόσωπο) ὑμεῖς	ἐλελύκετε	-κετε
(γ΄ πληθ. πρόσωπο) οὗτοι	ἐλελύκεσαν	-κεσαν

Σχηματισμός Παρακειμένου και Υπερσυντελίκου Ενεργητικής Φωνής Αφωνόληκτων Βαρύτονων Ρημάτων

Τα αφωνόληκτα ρήματα, δηλαδή τα ρήματα που ο χαρακτήρας του θέματος στον Ενεστώτα είναι κ,γ,χ,τ,δ,θ,π,β,φ, παρουσιάζουν κάποιες αλλαγές στο σχηματισμό του Παρακειμένου και του Υπερσυντελίκου.

Τα ουρανικόληκτα (κ,γ,χ) σχηματιζούν τον Παρακείμενο και τον Υπερσυντέλικο όχι με κατάληξη -κα  και -κειν αλλά με κατάληξη -χα και -χειν.

π.χ. ταράττω (θ. ταραχ-) → Παρακείμενος: τε-τα-ρα-χα       -          Υπερσυντέλικος: ἐ-τεταρά-χειν

Τα χειλικόληκτα (π,β,φ) σχηματίζουν τον Παρακείμενο και τον Υπερσυντέλικο όχι με κατάληξη -κα  (Παρακείμενος) και -κειν (Υπερσυντέλικος) αλλά με -φα και -φειν, αντίστοιχα.

π.χ. γράφω → Παρακείμενος: γέ-γρα-φα         -            Υπερσυντέλικος: έ-γεγρά-φειν

Τα οδοντικόληκτα (τ,δ,θ) σχηματίζουν τον Παρακείμενο και τον Υπερσυντέλικο αποβάλλοντας τα αντίσοτιχα σύμφωνα κανονικά σε -κα και -κειν, αντίστοιχα.

π.χ. κομίζω (θ. κομιδ-) → Παρακείμενος: κεκόμικα           -            Υπερσυντέλικος: ἐ-κεκομί-κειν

Έτσι προκύπτουν αντίστοιχα τις καταλήξεις: 

     Καταλήξεις ΠΡΚ & ΥΠΕΡΣ Χειλικόληκτων       Καταλήξεις ΠΡΚ & ΥΠΕΡΣ Ουρανικόληκτων

Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος
-φα	-φειν
-φας	-φεις
-φε	-φει
-φαμεν	-φεμεν
-φατε	-φετε
-φασι(ν)	-φεσαν

Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος
-χα	-χειν
-χας	-χεις
-χε	-χει
-χαμεν	-χεμεν
-χατε	-χετε
-χασι(ν)	-χεσαν

Για να κατανοήσετε πλήρως τη θεωρία διαβάστε καλά και τις σελίδες 73 -74 από το σχολικό βιβλίο.

Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου (σελίδα 75)

1. Να κλίνετε την οριστική του παρακειμένου και του υπερσυντελίκου των ρημάτων: ἱδρύω, κωλύω, πράττω. 

Απάντηση: 

ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ    
ἵδρυκα              κεκώλυκα               πέπραχα
ἴδρυκας             κεκώλυκας             πέπραχας
ἴδρυκε               κεκώλυκε               πέπραχε
ἱδρύκαμεν         κεκωλύκαμεν         πεπράχαμεν
ἱδρύκατε           κεκωλύκατε            πεπράχατε
ἱδρύκασι(ν)       κεκωλύκασι(ν)       πεπράχασι(ν)

ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ:
ἱδρύκειν            ἐκεκωλύκειν            ἐπεπράχειν
ἱδρύκεις            ἐκεκωλύκεις             ἐπεπράχεις
ἱδρύκει              ἐκεκωλύκει              ἐπεπράχει
ἱδρύκεμεν         ἐκεκωλύκεμεν          ἐπεπράχεμων
ἱδρύκετε            ἐκεκωλύκετε            ἐπεπράχετε
ἱδρύκεσαν         ἐκεκωλύκεσαν          ἐπεπράχεσαν

2. Να μεταφέρετε τα ρήματα από την οριστική του Ενεστώτα στην οριστική των χρόνων που ζητούνται:

Απάντηση: 

Ενεστὠτας	Παρακείμενος	Υοερσυντέλικος
ταράττει	τετάραχε	ἐτεταράχει
βλάπτομεν	βεβλάφαμεν	ἐβεβλάφεμεν
σπουδάζατε	ἐσπουδάκατε	ἐσπουδάκετε
πταίουσιν	ἐπταίκασι(ν)	ἐπταίκεσαν

3. Στις προτάσεις που ακολουθούν να συμπληρώσετε τον σωστό τύπο της οριστικής του παρακειμένου:

Απάντηση: 
α. Ἡ πόλις ἡμῶν σύμπασαν τὴν Ἑλλάδα πολλάκις ἤδη σέσωκε.
β. Ἡμεῖς ἐστρατεύκαμεν ἐπὶ βασιλέα.
γ. Ὑμεῖς ταῦτα πεπράχατε κατὰ τοὺς θεῶν ὅρκους.
δ. Σὺ δὲ πεφρόντικας, ὥστε μηδὲν τῶν ἐπιτηδείων ἐλλείπειν.
ε. Ἀλκιβιάδης βέβλαφε τοὺς συνόντας.

4. Να συμπληρώσετε οριζοντίως τους αντίστοιχους τύπους των άλλων χρόνων των παρακάτω ρημάτων:

Απάντηση: 
γυμνάζεις (ΕΝ.) - ἐγύμναζες (ΠΑΡ.) - γυμνάσεις (ΜΕΛ.) - ἐγύμνασας (ΑΟΡ.) - γεγύμνακας (ΠΑΡΑΚ.) - έγεγυμνάκεις (ΥΠΕΡΣ.)
ἐπίστευσαν: πιστεύουσι(ν) (ΕΝ.) - ἐπίστευον (ΠΑΡ.) - πιστεύσουσι(ν) (ΜΕΛ.) - ἐπίστευσαν (ΑΟΡ.) -πεπιστεύκασι(ν) (ΠΑΡΑΚ.) - ἐπεπιστεύκεσαν (ΥΠΕΡΣ.)
ἐσκεύαζε: σκευάζει (ΕΝ.) - ἐσκεύαζε (ΠΑΡ.) - σκευάσει (ΜΕΛ.) - ἐσκεύασε (ΑΟΡ.) - ἐσκεύακε (ΠΑΡΑΚ.) - ἐσκευάκει (ΥΠΕΡΣ.)
διαπράξομεν: διαπράττομεν (ΕΝ.) - διεπράττομεν (ΠΑΡ.) - διαπράξομεν (ΜΕΛ.) - διεπράξαμεν (ΑΟΡ.) - διαπεπράχαμεν (ΠΑΡΑΚ.) - διεπεπράχεμεν (ΥΠΕΡΣ.)
κεκηρύχαμεν: κηρύττομεν (ΕΝ.) - ἐκηρύττομεν (ΠΑΡ.) - κηρύξομεν (ΜΕΛ.) - ἐκηρύξαμεν (ΑΟΡ.) -κεκηρύχαμεν (ΠΑΡΑΚ.) -ἐκεκηρύχεμεν (ΥΠΕΡΣ.)
ἐτεθύκετε: θύετε (ΕΝ.) - ἐθύετε (ΠΑΡ.) - θύσετε (ΜΕΛ.) - ἐθύσατε (ΑΟΡ.) - τεθύκατε (ΠΑΡΑΚ.) - ἐτεθύκετε (ΥΠΕΡΣ.)

5. Να μεταφέρετε τα υπογραμμισμένα ρήματα στην οριστική παρακειμένου και του υπερσυντελίκου: 

Απάντηση: 
α. πιστεύω: πεπίστευκα (ΠΑΡΑΚ.) - ἐπεπιστεύκειν (ΥΠΕΡΣ.)
β. Θαυμάζω: τεθαύμακα (ΠΑΡΑΚ.) - ἐτεθαυμάκειν (ΥΠΕΡΣ.)
γ. συνεβούλευον: συμβεβούλευκα (ΠΑΡΑΚ.) - συνεβεβουλεύκειν (ΥΠΕΡΣ.)
δ. βλάπτει: βέβλαφε (ΠΑΡΑΚ.) - ἐβεβλάφει (ΥΠΕΡΣ.)

6. Να γράψετε τα παρακάτω ρήματα στην α.ε:

Απάντηση: 
έχει αλλάξει (ἀλλάττω) → ἤλλαχε
έχουμε φυλάξει (φυλάττω) → πεφυλάχαμεν
είχες καταδιώξει (διώκω) → ἐδεδιώχεις
είχαν γράψει (γράφω) →  ἐγεγράφεσαν

Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Γυμνάσιο εδώ.