Ο Δημήτρης (Μήτσος) Παπαρήγας (1896-1949) ήταν Έλληνας συνδικαλιστής, γραμματέας της ΓΣΕΕ, ηγετικό στέλεχος του ΣΕΚΕ και του ΚΚΕ. Δολοφονήθηκε από την Ασφάλεια Αθηνών στις 22-2-1949.
Νεανικά χρόνια - Ένταξη στο ΣΕΚΕ
Ο Δημήτρης Παπαρήγας γεννήθηκε στο Βόλο το 1896 από φτωχή οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν φτωχός επαγγελματίας και δύσκολα κατόρθωνε να ζει την οικογένεια με τα πέντε παιδιά του. Σε ηλικία 14 χρονών έγινε σιδεράς και στο οργανωμένο μαζικό κίνημα μπαίνει το 1919, όταν γίνεται μέλος του Σωματείου Μεταλλεργατών Βόλου.
Πήρε μέρος στα «επιστρατικά» του Βόλου, ένα κίνημα που εξέφραζε τις αντιπολεμικές διαθέσεις των στρατιωτών και αργότερα, όταν υπηρετούσε τη θητεία του στο ναυτικό, μοίραζε αντιπολεμικές - σοσιαλιστικές προκηρύξεις που προμηθευόταν από το τμήμα του ΣΕΚΕ στο Βόλο. Τότε εντάσσεται στο ΣΕΚΕ. Το 1921 στέλνεται στο μέτωπο της Μικράς Ασίας, όπου οργανώνεται σε αντιπολεμικούς πυρήνες. Το 1922, όταν επιστρέφει στο Βόλο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, οργανώνει το κίνημα των Παλαιών Πολεμιστών στη Μαγνησία και γίνεται γραμματέας του Συλλόγου "Παλαιών Πολεμιστών και Θυμάτων Στρατού" στο Βόλο.
Τον Οκτώβρη του 1922 όντας μέλος του ΣΕΚΕ συντάχθηκε με την αριστερή πτέρυγα που ήταν υπέρ της μπολσεβικοποίησης του κόμματος, δηλαδή της μετατροπής του σε ένα επαναστατικό-λενινιστικό κόμμα, τμήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς (ΚΔ).
Τα πρώτα συνδικαλιστικά βήματα - Στην ηγεσία του ΚΚΕ
Το 1924 εκλέγεται γραμματέας του Σωματείου Μεταλλεργατών Βόλου. Την ίδια χρονιά πρωτοστατεί στην οργάνωση της μεγάλης απεργίας του Βόλου και αναδεικνύεται για τις οργανωτικές και ηγετικές του ικανότητες, για τη συνέπεια και αφοσίωση του στην υπόθεση της εργατικής τάξης. Ο Παπαρήγας κέρδισε την αγάπη, το σεβασμό και την εμπιστοσύνη των εργατών του Βόλου, που τον αναδεικνύει, το 1927, Γραμματέα του Πανεργατικού Κέντρου της θεσσαλικής εργατούπολης. Το 1925 στη διάρκεια της δικτατορίας του Πάγκαλου, ο Παπαρήγας εκτοπίστηκε στην Αμοργό μαζί με άλλους κομμουνιστές και ελευθερώθηκε στα τέλη Αυγούστου 1926 με την πτώση της δικτατορίας.
Το 1928 εκλέγεται στο πενταμελές γραφείο των εργατικών οργανώσεων που αποκλείστηκαν από τη ΓΣΕΕ και το 1929, στο ιδρυτικό συνέδριο της Ενωτικής ΓΣΕΕ, εκλέγεται στην Εκτελεστική Επιτροπή και στη Γραμματεία της, μαζί με τον Κώστα Θέο και τον Στέλιο Σκλάβαινα. Στην ΕΓΣΕΕ συμπαρατάσσονταν οι συνδικαλιστικές δυνάμεις του ΚΚΕ και του "Σπάρτακου".
Παράλληλα ο Μήτσος Παπαρήγας ανεβαίνει γρήγορα και τις βαθμίδες της κομματικής ιεραρχίας. Το 1924 στο 3ο Έκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ τάσσεται υπέρ της μετατροπής του σε κομμουνιστικό κόμμα και της στενής του σύνδεσης με την Κομμουνιστική Διεθνή (ΚΔ). Τον Μάρτιο του 1927 στο 3ο Συνέδριο του ΚΚΕ εκλέγεται μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και μετά, στο 4ο Συνέδριο το 1928, εκλέγεται μέλος του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ.
Η ομάδα του Ανδρόνικου Χαϊτά, αποκαλούμενη και "Σταλινική", με την οποία είχε συνταχθεί ο Παπαρήγας, θα αναλάβει την ηγεσία του ΚΚΕ το 1927 και θα συνταχθεί πλήρως με την πολιτική γραμμή της ΚΔ, την ηγεσία της οποίας εκείνη την εποχή είχαν αναλάβει στη Μόσχα οι Στάλιν-Μπουχάριν. Τον Σεπτέμβριο του 1927 οι Σταλινικοί θα πρωτοστατήσουν στη διαγραφή από το ΚΚΕ των Τροτσκιστών της ομάδας του Παντελή Πουλιόπουλου και στις αρχές του 1928 των Κεντριστών του Σεραφείμ Μάξιμου.
Η Φραξιονιστική Πάλη Χωρίς Αρχές
Την περίοδο 1929-31 στο ΚΚΕ είχε ξεσπάσει η λεγόμενη φραξιονιστική πάλη χωρίς αρχές. Ο Παπαρήγας ήταν ηγετικό στέλεχος της ομάδας των συνδικαλιστών Σιάντου, Θέου, Πυλιώτη, Ασίκη που ήρθε σε ολομέτωπη σύγκρουση με την ομάδα των Χαϊτά, Ευτυχιάδη, Κολοζώφ. Η αποκαλούμενη δεξιά ομάδα των Χαϊτά-Ευτυχιάδη είχε σαν σύνθημα το "πρώτα οργάνωση και ύστερα επανάσταση", ενώ η αριστερή των Σιάντου-Θέου "την μετατροπή των αυθόρμητων λαϊκών κινητοποιήσεων σε γενική πολιτική απεργία". Η σφοδρή διαμάχη των δύο ομάδων έφερε το ΚΚΕ στα πρόθυρα της διάλυσης και η κρίση στο κόμμα ξεπεράστηκε με επέμβαση της Κομμουνιστικής Διεθνούς (ΚΔ) το Νοέμβρη του 1931.
Το 1930 η κυβέρνηση του Ελ. Βενιζέλου συλλαμβάνει πολλά στελέχη της ΓΣΕΕ μαζί με τον Παπαρήγα και τον φυλακίζει για δυόμισι μήνες στις φυλακές Ιτζεδίν, στα Χανιά. Τον Γενάρη του 1931 οι Χαϊτάς, Ευτυχιάδης, Κολοζώφ, Παπαρήγας και άλλα στελέχη του ΚΚΕ συνελήφθηκαν εκ νέου από την κυβέρνηση του Ελ. Βενιζέλου, καταδικάστηκαν σε τριάμισυ χρόνια φυλάκιση και δύο εκτόπιση με τον βενιζελικό Ιδιώνυμο νόμο του 1929 και κλείστηκαν στις φυλακές Συγγρού.
Απόδραση από τις φυλακές Συγγρού και φυγή στη Σοβιετική Ένωση
Στις 15 Απριλίου 1931 ο Παπαρήγας μαζί με άλλα 8 στελέχη του ΚΚΕ θα δραπετεύσουν από τις φυλακές Συγγρού[7], μαζί με τον δεκανέα της φρουράς Γρηγόρη Γρηγοριάδη που ήταν μέλος της ΟΚΝΕ, και όλοι μαζί θα καταφύγουν στη Σοβιετική Ένωση. Οι υπόλοιποι οκτώ που απέδρασαν ήταν οι : Βασίλης Ασίκης, Λευτέρης Αποστόλου, Κώστας Ευτυχιάδης, Περικλής Καρασκόγιας, Γιώργος Κολοζώφ, Μάρκος Μαρκοβίτης, Ορφέας Οικονομίδης, και Ανδρόνικος Χαϊτάς.
Στη Μόσχα ο Παπαρήγας θα φοιτήσει στην κομματική σχολή ΚUTV και θα επιστρέψει αργότερα στην Ελλάδα, εντασσόμενος πάλι στις τάξεις του ΚΚΕ και συμμετέχοντας ενεργά στους εργατικούς αγώνες.
Δικτατορία Μεταξά-Κατοχή-Αντίσταση
Το 1936, την περίοδο της μεταξικής δικτατορίας, ο Παπαρήγας ήταν από τα πρώτα στελέχη του ΚΚΕ που συνελήφθηκαν. Πιάστηκε στην Πάτρα και φυλακίστηκε στην Κέρκυρα στην απομόνωση της Ακτίνας Θ', στη συνέχεια στην Κίμωλο και στην Ακροναυπλία, όπου τον βρήκε η κατάληψη της χώρας από τους Γερμανούς. Στην Ακροναυπλία ήταν στην καθοδήγηση των κρατουμένων κομμουνιστών, μαζί με τους Γιάννη Ιωαννίδη, Βασίλη Μπαρτζιώτα, Κώστα Θέο, Μιχάλη Σινάκο και Ανδρέα Τσίπα. Τον Σεπτέμβριο του 1943, στη διάρκεια της Κατοχής, μεταφέρθηκε στο Στρατόπεδο συγκέντρωσης Χαϊδαρίου.
Με τη βοήθεια του Κόμματος, δραπετεύει από το Χαϊδάρι το 1944, εντάσσεται στο ΕΑΜ, δουλεύει παράνομα στην Αθήνα και προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα σε όλη την υπόλοιπη διάρκεια της Κατοχής.
Μετά την Απελευθέρωση - Στην ηγεσία της ΓΣΕΕ
Μετά την Απελευθέρωση από τους Γερμανούς, το 1945, ο Παπαρήγας μαζί με τον Κώστα Θέο ήταν επικεφαλής του Εργατικού Αντιφασιστικού Συνασπισμού (ΕΡΓΑΣ). Ο ΕΡΓΑΣ θα κερδίσει τις εκλογές σε πολλά εργατικά κέντρα και ο Θέος θα γίνει γραμματέας της ΓΣΕΕ. Στο 8ο Πανελλαδικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ, τον Μάρτη του 1946, ο Παπαρήγας εκλέχθηκε Γραμματέας της ΓΣΕΕ,[10] ενώ, στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ τον Σεπτέμβρη του 1945 εξελέγη μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Ελέγχου.
Περίοδος Εμφυλίου Πολέμου και δολοφονία του Παπαρήγα
Το 1947 η Ασφάλεια συνέλαβε την εκλεγμένη διοίκηση της ΓΣΕΕ, μαζί και τον Παπαρήγα, ο οποίος στάλθηκε εξορία στην Ικαρία, μαζί με τον Μήτσο Παρτσαλίδη. Κατορθώνει, όμως, και πάλι να δραπετεύσει από την Ικαρία, γυρίζει στην Αθήνα και αρχίζει να δουλεύει στην ΚΟΑ μέσα στις σκληρές συνθήκες της παρανομίας της εποχής του εμφυλίου πολέμου. Στην Αθήνα, στις 28 Ιουνίου του 1948, τον συνέλαβε η Ασφάλεια για τελευταία φορά. Τον έκλεισαν σε διάφορα μέρη, τον βασάνισαν σκληρά και τελικά τον δολοφόνησαν στις 22 Φλεβάρη 1949 στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών, σκηνοθετώντας δήθεν «αυτοκτονία» του, μέσα στο κελί της απομόνωσής του.
Την επόμενη μέρα, 23 Φεβρουαρίου, θα γινόταν η δίκη του Παπαρήγα και άλλων κρατούμενων κομμουνιστών στο στρατοδικείο Αθηνών. Η Ασφάλεια ισχυρίστηκε ότι ο Παπαρήγας αυτοκτόνησε (κρεμάστηκε με τη ζώνη της πυτζάμας του) υπό το βάρος των κατηγοριών που θα αντιμετώπιζε στο δικαστήριο. Μια δικαιολογία που δεν έπεισε κανέναν.
Γιος του Δημήτρη Παπαρήγα ήταν ο δημοσιογράφος Θανάσης Παπαρήγας, σύζυγος της Αλέκας Παπαρήγα.
Περισσότερα αφιερώματα εδώ.