ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
«Και γιατί η καταναλωτική εξάρτηση αποτελεί πρόβλημα;» θα μπορούσε να αντιτείνει κάποιος αισιόδοξος αναγνώστης. «Μήπως αυτή η μορφή εξάρτησης δεν είναι πιο «υγιής» και λιγότερο επιβλαβής από την εξάρτηση από τα ναρκωτικά ή από το αλκοόλ;». Το πρόβλημα είναι ακριβώς ότι το καταναλωτικό σύνδρομο, όταν εκδηλώνεται ως ωνιομανία1, δεν αποτελεί καθόλου μια «αθώα» ή «ανώδυνη» συμπεριφορά. Τα άτομα που υποφέρουν από την καταναλωτική μανία παρουσιάζουν σχεδόν όλα τα τυπικά συμπτώματα των εξαρτημένων από τα ναρκωτικά ατόμων! Για παράδειγμα, όταν δεν μπορούν, συνήθως για οικονομικούς λόγους, να ικανοποιήσουν τις καταναλωτικές τους ανάγκες νιώθουν πραγματικά απαίσια (νευρικότητα, κατάθλιψη, πονοκεφάλους, ναυτία κ.ο.κ.) και συνεπώς τους είναι αδύνατον να λειτουργήσουν ως «ισορροπημένα» άτομα στην εργασία ή στην οικογένειά τους. Εξάλλου, από πολλές σχετικές έρευνες που έχουν γίνει στην Ευρώπη και την Αμερική προκύπτει ότι μόνο η μειονότητα των μανιακών καταναλωτών δεν παρουσιάζει και άλλα ψυχοσωματικά προβλήματα. Πολύ συχνά, για παράδειγμα, υποφέρουν – ή υπέφεραν κατά το παρελθόν – από ανορεξία ή βουλιμία. Σήμερα θεωρείται πλέον βέβαιο ότι η ψυχαναγκαστική καταναλωτική μανία (ωνιομανία) συνδέεται άμεσα με τις συχνές κρίσεις πανικού, την αγχώδη συμπεριφορά και την αδυναμία ελέγχου των παρορμήσεων, που συνήθως θεωρούνται τυπικές εκδηλώσεις των ψυχολογικά ασταθών ατόμων.
Συνεπώς, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η ωνιομανία αποτελεί έναν σαφή και αδιάψευστο δείκτη μιας βαθύτερης ψυχολογικής διαταραχής, ενός υποβόσκοντος, και συνήθως ανομολόγητου, υπαρξιακού προβλήματος που σχετίζεται άμεσα με την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και την κοινωνική μας ταυτότητα. Όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση πανικού ή κατάθλιψης, όταν νιώθουμε ευάλωτοι ή ανεπαρκείς, έχουμε την τάση να υποκαθιστούμε τις πραγματικές ανάγκες για ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία με άψυχα υλικά αντικείμενα που δεν μας στενοχωρούν ούτε και μας απογοητεύουν ποτέ.
Ευτυχώς, υπάρχουν αρκετά πειστικά στοιχεία και προσωπικές εμπειρίες που μας βεβαιώνουν για το αντίθετο: όποτε υπάρχουν ικανοποιητικές και ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις, οι καταναλωτικές μας τάσεις μειώνονται δραστικά!
Από την άλλη πλευρά, βέβαια, η αδηφάγος αγορά δεν μένει ποτέ με σταυρωμένα ταχέρια. Επειδή γνωρίζει ότι η ύπαρξη και η αναπαραγωγή της εξαρτώνται από τους απάνθρωπους ρυθμούς κατανάλωσης που έχει επιβάλει, χρησιμοποιεί όλα τα μέσα και τις διαθέσιμες γνώσεις για να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τους ψυχολογικούς μηχανισμούς και κυρίως τη διαρκή «κρίση ταυτότητας» που η ίδια δημιουργεί στους καταναλωτές με τα άπιαστα διαφημιστικά πρότυπα που προβάλλει.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ποιες συνέπειες έχει η επιλογή των κοινωνιών μας να μην παράγουν πλέον «αγαθά» αλλά μόνο καταναλωτές. Οι σημερινοί «ωνιομανείς» είναι τα θύματα μιας κοινωνίας που μετέτρεψε τη χαρά της απόκτησης αγαθών σε ανούσια και αποβλακωτική καταναλωτική εξάρτηση. Υπό αυτή ακριβώς την έννοια, η καταναλωτική απληστία θα πρέπει να θεωρείται σήμερα το «όπιο του λαού». Και οι σημερινοί ωνιομανείς να αντιμετωπίζονται ως ασθενείς, όπως οι οπιομανείς.
Σπύρος Μανουσέλης, εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 19/7/2008
1. ωνιομανία = μανία αγοράς / κατανάλωσης αγαθών.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α1.Να γράψετε την περίληψη των δύο πρώτων παραγράφων του κειμένου που σας δόθηκε (50-60 λέξεις). (Μονάδες 15)
Α2.Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, σύμφωνα με το κείμενο, τις παρακάτω προτάσεις γράφοντας στο γραπτό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό ή Λάθος. (Μονάδες 15)
α)Η καταναλωτική εξάρτηση έχει αντίκτυπο και στη σχέση του ατόμου με την οικογένειά του.
β)Η «ωνιομανία» λειτουργεί ως ψυχολογικός μηχανισμός υποκατάστασης συναισθημάτων.
γ)Η καταναλωτική βουλιμία δεν επηρεάζεται από την ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων.
δ)Η διαφήμιση χρησιμοποιείται ως μέσο για να οδηγηθεί ο άνθρωπος στην υπερκατάναλωση.
ε)Η σύγχρονη κοινωνία δεν παράγει καταναλωτές αλλά αγαθά.
Β1.Να υποδείξετε δύο από τους τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος του κειμένου («Και γιατί η καταναλωτική... ασταθών ατόμων»). (Μονάδες 10)
Β2α. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:εξάρτηση, επιβλαβής, τυπικές, απληστία. (Μονάδες 5)
Β2β. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:μειονότητα, ευάλωτοι, ουσιαστικές, παράγουν. (Μονάδες 5)
Β3α. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική στο απόσπασμα πουακολουθεί:«Οι σημερινοί ωνιομανείς είναι τα θύματα μιας κοινωνίας που μετέτρεψε τη χαρά της απόκτησης αγαθών σε ανούσια και αποβλακωτική καταναλωτική εξάρτηση».(Μονάδες 5)
Β3β. Γιατί ο συγγραφέας επέλεξε την ενεργητική σύνταξη; (Μονάδες 5)
Γ. Σε ημερίδα που διοργανώνει το σχολείο σου, με θέμα «Καταναλωτισμός και Εκπαίδευση», αναλαμβάνεις να εκπονήσεις μια εισήγηση στην οποία θα επισημάνεις τις αιτίες που έχει αυξηθεί ο καταναλωτισμός σήμερα, αλλά και τις επιπτώσεις του στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου (350– 400 λέξεις).(Μονάδες 40)
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ο οβολός - Αποστόλης Ζυμβραγάκης
Τον οβολό τον έχουμε μαζί μας σα γεννιόμαστε.
Ονομάζεται χρόνος και είναι το μοναδικό μας νόμισμα.
Είσαι ελεύθερος να τον ξοδέψεις όπως θες, μόνο πρόσεχε·
μην τον σπαταλήσεις και μην αφήσεις άλλους να στον σπαταλήσουν.
Ο οβολός σού ανήκει·
δε χαρίζεται, δε δανείζεται, δεν πουλιέται.
Είναι μάταιο να προσπαθήσεις με αυτόν να κερδίσεις παραπάνω οβολούς.
Αυτός ο ένας αρκεί και για το επόμενο ταξίδι σου.
Μη ματαιοπονείς στοχεύοντας στην κατάκτηση υλικών αγαθών·
αυτά είναι πιο προσωρινά κι από την ύπαρξή σου.
Το εφήμερο που στηρίζεται στο προσωρινό τείνει στο μηδέν.
Ό,τι κι αν πολλαπλασιάσεις με αυτό, θα παίρνεις μηδέν.
Αν θες να πολλαπλασιάσεις και να πολλαπλασιαστείς, επένδυσε στην κοινωνία.
Χρησιμοποιώντας τον οβολό σου για το κοινό καλό, τ' όνομά σου θα δοξάζεται αιώνια.
Ο οβολός είναι ένας και η ύπαρξή σου πρόσκαιρη,
μα σαν τ' αξιοποιήσεις σωστά, αρκούν για να περάσεις στην αιωνιότητα.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Α1. Σύμφωνα με το ποίημα, ποια είναι η στάση που πρέπει να έχει ο άνθρωπος σχετικά με τον καταναλωτισμό; Να αναπτύξετε την απάντησή σας σε μία παράγραφο 50-60 λέξεων (Μονάδες 15).
Α2. "Μη ματαιοπονείς στοχεύοντας στην κατάκτηση υλικών αγαθών·
αυτά είναι πιο προσωρινά κι από την ύπαρξή σου". Γιατί ο ποιητής χαρακτηρίζει μάταιο στόχο την κατάκτηση των υλικών αγαθών; Να αναπτύξετε τη σκέψη σας σε μία παράγραφο 50-60 λέξεων (Μονάδες 15).
Β1. Ο ποιητής χρησιμοποιεί το β' ρηματικό πρόσωπο. Τι επιτυγχάνει με αυτήν την επιλογή; (Μονάδες 10).
Β2. Να καταγράψετε δύο χαρακτηριστικά της μοντέρνας ποίησης, όπως εμφανίζονται στο συγκεκριμένο ποίημα (Μονάδες 10).
Β3. Στο ποίημα υπάρχει ως σχήμα λόγου το ομοιοτέλευτο. Να το εντοπίσετε και να σχολιάσετε τη λειτουργία του (Μονάδες 10).
Γ. Με αφορμή το ποίημα που διαβάσατε, να καταγράψετε τις σκέψεις σ' ένα άρθρο 100-150 λέξεων σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να αμβλυνθεί το φαινόμενο του καταναλωτισμού (Μονάδες 40).
Επιμέλεια κριτήριου αξιολόγησης, για το e-didaskalia.blogspot.gr: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος - Ειδικός Παιδαγωγός M.Ed
Απαντησεις?
ΑπάντησηΔιαγραφή