Ορισμός
Η λέξη είναι υποκοριστικό της λέξης βίβλος ή βύβλος που σημαίνει πάπυρος. Η επινόηση της γραφής αποτέλεσε μεγάλο σταθμό για την εξέλιξη του πολιτισμού. Τα πρώτα υλικά γραφής ήταν φλοιοί δένδρων, πήλινες επιφάνειες αλειμμένες με κερί, φύλλα από χαλκό, λινά υφάσματα, πάπυρος, περγαμηνή και τελευταία το χαρτί, κυρίως από το 12ο αι. μ.Χ. Η επινόηση της τυπογραφίας από τον Ιωάννη Γουτεμβέργιο το 1436 συνετέλεσε στην αλματώδη διάδοση των βιβλίων. Το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε ήταν η Αγία Γραφή (1445). Το πρώτο ελληνικό βιβλίο τυπώθηκε στο Μιλάνο το 1476 και ήταν η «Γραμματική» του Λασκάρεως.
Προσφορά του βιβλίου
1. Πνευματικός τομέας
Καταγράφει , συμπυκνώνει και διασώζει τις ανθρώπινες γνώσεις.
Προάγει το πνεύμα, οξύνει την κρίση και τη λογική, αναπτύσσει τη φαντασία. Γι’αυτό το λόγο αποτελεί και το βασικότερο όργανο της εκπαίδευσης.
Διδάσκει, ενημερώνει, καλλιεργεί την ελεύθερη σκέψη. Διευρύνει τον πνευματικό ορίζοντα του ανθρώπου. Προσφέρει ακόμη και πρακτικές, χρήσιμες γνώσεις για την καθημερινότητά μας.
Απαλλάσσει από τις προλήψεις και δεισιδαιμονίες.
Μαθαίνει το άτομο να κρίνει, να συγκρίνει και να επιλέγει. Με αυτό τον τρόπο δεν γίνεται θύμα προπαγάνδας.
Ενεργοποιείται όλος ο πνευματικός μηχανισμός και η διανοητική λειτουργία, αφού το άτομο οδηγείται σε εμβάθυνση, λόγο και αντίλογο. Η ανάγνωση βιβλίων γεννά
προβληματισμούς, οδηγεί στη δημιουργία νέων σκέψεων και συνειρμών.
Προάγονται οι Επιστήμες και οι Τέχνες.
Αποτελεί το μέσο επικοινωνίας των πνευματικών ανθρώπων με τον λαό. Είναι η δίοδος μέσα από την οποία διοχετεύεται η πνευματική ουσία από τον πνευματικό άνθρωπο στον λαό.
2. Πολιτιστικός τομέας
Μεταλαμπαδεύει τις παραδόσεις και προωθεί την αισθητική καλλιέργεια.
Διδάσκει τη γλώσσα και την αρμονία του λόγου. Η επαφή με τη γλώσσα μέσω των
βιβλίων είναι η άμυνα κατά της λεξιπενίας και της συρρίκνωσης του λόγου.
3. Κοινωνικός τομέας
Κοινωνικοποιεί το άτομο. Υποδεικνύει τρόπους κοινωνικής συμπεριφοράς, προβάλλει πρότυπα συνεργασίας και προωθεί τους αναγκαίους όρους της κοινωνικής ζωής, όπως το διάλογο, την αμοιβαιότητα, την αλληλεγγύη και την αναγνώριση της προσφοράς των άλλων.
Ευαισθητοποιεί σε θέματα κοινωνικά και δημιουργεί κοινωνική συνείδηση. Καλλιεργεί την αντίληψη της προώθησης του κοινωνικού συμφέροντος έναντι του ατομικού.
4. Ηθικός τομέας
Συμβάλλει στην ηθικοποίηση του ατόμου. Μέσω της αυτοκριτικής και της αυτογνωσίας, αρετές που προωθούνται με τα βιβλία, το άτομο απαλλάσσεται από τα σκοτεινά πάθη, εξευγενίζεται και αποβάλλει τον εγωισμό, το φανατισμό και το δογματισμό…
Προωθεί την αλήθεια, τη συνέπεια, τη δικαιοσύνη, την ανιδιοτέλεια και το σεβασμό στον άνθρωπο.
5. Ψυχολογικός τομέας
Ενισχύει το άτομο ψυχολογικά, το οδηγεί στην αυτοπεποίθηση, το εφοδιάζει με αισιοδοξία, το απαλλάσσει από τα διάφορα συμπλέγματα και εμπλουτίζει το συναισθηματικό του κόσμο, γιατί του δίνει τη δυνατότητα να βιώνει ποικίλα συναισθήματα μέσα από τις αφηγήσεις του.
Αποτελεί πολύτιμο σύντροφο τις ώρες της μοναξιάς, της πλήξης και της ανίας, γιατί
ενημερώνει, αλλά και ψυχαγωγεί. «Το βιβλίο είναι ένας φίλος, ένας σύντροφος της μοναξιάς που μένει.»
Είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας προώθησης του εσωτερικού διαλόγου.
6. Πολιτικός τομέας
Προβάλλει τις συλλογικές διαδικασίες και προωθεί αντιλήψεις σχετικές με πολιτικά
συστήματα και θεσμούς.
7. Εθνικός τομέας
Μας μαθαίνει την ιστορία του έθνους, διδάσκει την αποφυγή λαθών και ενημερώνει για τις συνέπειες του ακραίου εθνικισμού.
8. Πανανθρώπινος τομέας
Αποτελεί μέσο επικοινωνίας των λαών μεταξύ τους, μέσο ανταλλαγής απόψεων, μέσο γνωριμίας. Συμβάλλει στην προσέγγιση των λαών, στην αποβολή του ρατσισμού, και στην ευκολότερη επίλυση των παγκόσμιων προβλημάτων.
9. Οικονομικός – επαγγελματικός τομέας
Τα εξειδικευμένα βιβλία σε οικονομικά ή επαγγελματικά θέματα βοηθούν την επαγγελματική εξέλιξη και την οικονομική ανάπτυξη.
Γιατί αποφεύγουν το διάβασμα οι Νεοέλληνες και ιδίως οι νέοι;
Τα τελευταία χρόνια έρευνες κοινωνιολόγων απέδειξαν πως ένας μεγάλος αριθμός νεοελλήνων δεν διαβάζει, δεν μελετά και προτιμά άλλους τρόπους ψυχαγωγίας. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός πως ανάμεσα στα άτομα αυτά μεγάλο ποσοστό είναι νέοι, μαθητές, απόφοιτοι ανώτερων και ανώτατων σχολών. Οι νέοι, «η μαγιά για τη ζύμη του αύριο» είναι η ηλικία που έχει κατεξοχήν προβληματισμούς και ευαισθησίες και η επιλογή άλλων τρόπων ψυχαγωγίας εγκυμονεί κινδύνους σπατάλης (δυναμικού, χρόνου). Την κρίση του βιβλίου πιστοποιεί όχι μόνο ο εξαιρετικά χαμηλός αριθμός πωλήσεων των βιβλίων μα και ο αριθμός αναγνωστών των ημερήσιων εφημερίδων. Περίπου ένας στους ένδεκα νεοέλληνες ενδιαφέρεται για τις ειδήσεις και αγοράζει εφημερίδες.
Σταχυολογώντας επισημαίνουμε τα κυριότερα αίτια:
Η οικογένεια. Δε δίνει πρότυπα για μίμηση. Οι γονείς, συνήθως, δε διαβάζουν και
επομένως, δεν αποτελούν παράδειγμα για τα παιδιά τους.
Το εκπαιδευτικό σύστημα. Ο χρησιμοθηρικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης, ο τρόπος
μετάδοσης των γνώσεων, που είναι απομνημονευτικός και μηχανιστικός, ο περιττός
φόρτος εργασιών στο σπίτι, η λανθασμένη διδασκαλία της λογοτεχνίας, δημιουργούν
αποστροφή από το βιβλίο. Οι νέοι, εθισμένοι στην εκβιαστική αποστήθιση σχολικών
βιβλίων, αδυνατούν να διαμορφώσουν φιλαναγνωστική συμπεριφορά. Ακόμα το εκπαιδευτικό βιβλίο είναι ανεπαρκές με αποτέλεσμα οι μαθητές να το αντιπαθούν.
Η τεχνολογία που μπήκε στη ζωή μας. Η τηλεόραση ανταγωνίζεται το βιβλίο και τελικά επικρατεί, γιατί συναρπάζει με τον ήχο και την εικόνα της, η διαφήμιση, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές.
Ο βιομηχανοποιημένος τρόπος ψυχαγωγίας, που αλλοτριώνει τον άνθρωπο και τον
οδηγεί σε άσκοπη σπατάλη του ελεύθερου χρόνου του.
Η έλλειψη δανειστικών βιβλιοθηκών, ιδίως στην επαρχία, που θα μπορούσαν να κάνουν το διάβασμα περισσότερο προσιτό και να μειώσουν το κόστος του.
Δεν προβάλλονται τα βιβλία από τα ΜΜΕ. Η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, προωθούν
παθητικοποιημένα και αποξενωτικά υποδείγματα ζωής, που εκμηδενίζουν την κριτική
ικανότητα του θεατή.
Η φύση του Νεοέλληνα. Προτιμά να «έχει» και όχι να «είναι». Δέσμιος της καταναλωτικής του μανίας δεν έχει ελεύθερο χρόνο, αλλά ούτε και διάθεση για μελέτη. Ο μέσος Έλληνας αναγνώστης δεν αντέχει στον πνευματικό κόπο, που απαιτείται για την ανάγνωση οποιουδήποτε σοβαρού κειμένου, έστω και αν αυτό είναι ειδησεογραφικό, πληροφοριακό, ενημερωτικό. Προτιμά την εικόνα, το σύνθημα, που ξεπερνάει την ανάγκη για ανάλυση και επιχειρηματολογία, τον ηχηρό τίτλο. Επίσης ο γρήγορος ρυθμός της ζωής αλλά και ο τρόπος διασκέδασης που κυρίως επιλέγουν οι Νεοέλληνες (τηλεθέαση και μαζική διασκέδαση) αφαιρούν πολύτιμο χρόνο από την ανάγνωση των βιβλίων. Τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας έχουν αντικαταστήσει το βιβλίο ως μοναδική πηγή γνώσης.
Η έλλειψη πνευματικών ανησυχιών. Στην εποχή μας όλο και περισσότερο περιορίζονται και υποβαθμίζονται τα πνευματικά ενδιαφέροντα. Προτεραιότητα έχει το όραμα της υλικής ευδαιμονίας. Θεωρείται χάσιμο χρόνου και χρήματος η ενασχόληση με το βιβλίο. Ο ελεύθερος χρόνος, ακόμα κι όταν υπάρχει, δεν αφιερώνεται στο διάβασμα.
Υπάρχει ακόμα η ευθύνη των διανοουμένων, που μιλάνε ακατανόητα, ανίκανοι να περάσουν απόψεις, προβληματισμούς και ενδιαφέροντα στο ευρύ κοινό.
Υπάρχει κενό στη λειτουργική παρουσία του γραπτού λόγου στην ελληνική παράδοση, που αναπληρωνόταν ασφαλώς σε σημαντικό βαθμό από ισχυρότατα στοιχεία ζωντανής και προφορικής κουλτούρας όσο η κοινωνία μας ήταν βασικά αγροτική, όχι όμως και σήμερα, που βρισκόμαστε μπροστά σε μια ολοκληρωτική σχεδόν καθίζηση της ζωής της υπαίθρου προς όφελος μιας καθολικής «αστικοποίησης».
Υπάρχει πληθώρα βιβλίων χαμηλού επιπέδου με πλούσιο εξώφυλλο και φτωχό περιεχόμενο. Έτσι, οι αναγνώστες αδυνατούν να επιλέξουν το «καλό» βιβλίο και «περιθωριοποιούνται» σημαντικοί συγγραφείς.
Στο σχολείο και στην κοινωνία έχει καλλιεργηθεί η νοοτροπία η οποία αφήνει το διάβασμα αποκλειστικά σε μια μερίδα των μελών της που πολλές φορές αντιμετωπίζονται ως γραφικά.
Ο Έλληνας πιστεύει ότι τα στοιχεία που του δίνει ένα βιβλίο μπορεί να τα καλύψει η ανάγνωση της εφημερίδας. Η εφημερίδα πληροφορεί, το βιβλίο καλλιεργεί.
Οι συνέπειες για την κουλτούρα του λαού και ιδιαίτερα των νέων
Αποδιοργάνωση σκέψης και κρίσης. Παθητικοποίηση, επιδερμική θεώρηση των πραγμάτων δίχως προβληματισμό. Η απομάκρυνση από την μελέτη οδηγεί στην ψυχική πλαδαρότητα, ενώ το χαμηλό πνευματικό επίπεδο στην χειραγώγηση της σκέψης και στην πολιτιστική καθυστέρηση.
Γλωσσική ένδεια των νέων, εφόσον η γλώσσα προάγει και προάγεται από τη σκέψη.
Λεξιπενία, λεξιθηρία και κακοποίηση της γλώσσας αφού οι νέοι δεν την μαθαίνουν από τις πηγές της. Η σκέψη τους είναι ρηχή, αντανάκλαση της λιτής γλώσσας.
Τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος
• Προβολή και ενίσχυση του βιβλίου από τα ΜΜΕ.
• Δανειστικές βιβλιοθήκες στα σχολεία.
• Σωστή διδασκαλία των νέων ελληνικών και της λογοτεχνίας. Η παιδεία να αποκτήσει χαρακτήρα ανθρωπιστικό και όχι τόσο εξειδικευμένο.
• Προσεγμένες εκδόσεις, που δεν είναι αποκλειστικά εμπορικές.
• Ο πνευματικός άνθρωπος να δώσει έργο ποιότητας, ώστε να τονωθεί το ενδιαφέρον και η αγάπη προς αυτό.
• Οι γονείς να συνειδητοποιήσουν πως το καλύτερο δώρο είναι το βιβλίο.
Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.
Η λέξη είναι υποκοριστικό της λέξης βίβλος ή βύβλος που σημαίνει πάπυρος. Η επινόηση της γραφής αποτέλεσε μεγάλο σταθμό για την εξέλιξη του πολιτισμού. Τα πρώτα υλικά γραφής ήταν φλοιοί δένδρων, πήλινες επιφάνειες αλειμμένες με κερί, φύλλα από χαλκό, λινά υφάσματα, πάπυρος, περγαμηνή και τελευταία το χαρτί, κυρίως από το 12ο αι. μ.Χ. Η επινόηση της τυπογραφίας από τον Ιωάννη Γουτεμβέργιο το 1436 συνετέλεσε στην αλματώδη διάδοση των βιβλίων. Το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε ήταν η Αγία Γραφή (1445). Το πρώτο ελληνικό βιβλίο τυπώθηκε στο Μιλάνο το 1476 και ήταν η «Γραμματική» του Λασκάρεως.
Προσφορά του βιβλίου
1. Πνευματικός τομέας
Καταγράφει , συμπυκνώνει και διασώζει τις ανθρώπινες γνώσεις.
Προάγει το πνεύμα, οξύνει την κρίση και τη λογική, αναπτύσσει τη φαντασία. Γι’αυτό το λόγο αποτελεί και το βασικότερο όργανο της εκπαίδευσης.
Διδάσκει, ενημερώνει, καλλιεργεί την ελεύθερη σκέψη. Διευρύνει τον πνευματικό ορίζοντα του ανθρώπου. Προσφέρει ακόμη και πρακτικές, χρήσιμες γνώσεις για την καθημερινότητά μας.
Απαλλάσσει από τις προλήψεις και δεισιδαιμονίες.
Μαθαίνει το άτομο να κρίνει, να συγκρίνει και να επιλέγει. Με αυτό τον τρόπο δεν γίνεται θύμα προπαγάνδας.
Ενεργοποιείται όλος ο πνευματικός μηχανισμός και η διανοητική λειτουργία, αφού το άτομο οδηγείται σε εμβάθυνση, λόγο και αντίλογο. Η ανάγνωση βιβλίων γεννά
προβληματισμούς, οδηγεί στη δημιουργία νέων σκέψεων και συνειρμών.
Προάγονται οι Επιστήμες και οι Τέχνες.
Αποτελεί το μέσο επικοινωνίας των πνευματικών ανθρώπων με τον λαό. Είναι η δίοδος μέσα από την οποία διοχετεύεται η πνευματική ουσία από τον πνευματικό άνθρωπο στον λαό.
2. Πολιτιστικός τομέας
Μεταλαμπαδεύει τις παραδόσεις και προωθεί την αισθητική καλλιέργεια.
Διδάσκει τη γλώσσα και την αρμονία του λόγου. Η επαφή με τη γλώσσα μέσω των
βιβλίων είναι η άμυνα κατά της λεξιπενίας και της συρρίκνωσης του λόγου.
3. Κοινωνικός τομέας
Κοινωνικοποιεί το άτομο. Υποδεικνύει τρόπους κοινωνικής συμπεριφοράς, προβάλλει πρότυπα συνεργασίας και προωθεί τους αναγκαίους όρους της κοινωνικής ζωής, όπως το διάλογο, την αμοιβαιότητα, την αλληλεγγύη και την αναγνώριση της προσφοράς των άλλων.
Ευαισθητοποιεί σε θέματα κοινωνικά και δημιουργεί κοινωνική συνείδηση. Καλλιεργεί την αντίληψη της προώθησης του κοινωνικού συμφέροντος έναντι του ατομικού.
4. Ηθικός τομέας
Συμβάλλει στην ηθικοποίηση του ατόμου. Μέσω της αυτοκριτικής και της αυτογνωσίας, αρετές που προωθούνται με τα βιβλία, το άτομο απαλλάσσεται από τα σκοτεινά πάθη, εξευγενίζεται και αποβάλλει τον εγωισμό, το φανατισμό και το δογματισμό…
Προωθεί την αλήθεια, τη συνέπεια, τη δικαιοσύνη, την ανιδιοτέλεια και το σεβασμό στον άνθρωπο.
5. Ψυχολογικός τομέας
Ενισχύει το άτομο ψυχολογικά, το οδηγεί στην αυτοπεποίθηση, το εφοδιάζει με αισιοδοξία, το απαλλάσσει από τα διάφορα συμπλέγματα και εμπλουτίζει το συναισθηματικό του κόσμο, γιατί του δίνει τη δυνατότητα να βιώνει ποικίλα συναισθήματα μέσα από τις αφηγήσεις του.
Αποτελεί πολύτιμο σύντροφο τις ώρες της μοναξιάς, της πλήξης και της ανίας, γιατί
ενημερώνει, αλλά και ψυχαγωγεί. «Το βιβλίο είναι ένας φίλος, ένας σύντροφος της μοναξιάς που μένει.»
Είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας προώθησης του εσωτερικού διαλόγου.
6. Πολιτικός τομέας
Προβάλλει τις συλλογικές διαδικασίες και προωθεί αντιλήψεις σχετικές με πολιτικά
συστήματα και θεσμούς.
7. Εθνικός τομέας
Μας μαθαίνει την ιστορία του έθνους, διδάσκει την αποφυγή λαθών και ενημερώνει για τις συνέπειες του ακραίου εθνικισμού.
8. Πανανθρώπινος τομέας
Αποτελεί μέσο επικοινωνίας των λαών μεταξύ τους, μέσο ανταλλαγής απόψεων, μέσο γνωριμίας. Συμβάλλει στην προσέγγιση των λαών, στην αποβολή του ρατσισμού, και στην ευκολότερη επίλυση των παγκόσμιων προβλημάτων.
9. Οικονομικός – επαγγελματικός τομέας
Τα εξειδικευμένα βιβλία σε οικονομικά ή επαγγελματικά θέματα βοηθούν την επαγγελματική εξέλιξη και την οικονομική ανάπτυξη.
Γιατί αποφεύγουν το διάβασμα οι Νεοέλληνες και ιδίως οι νέοι;
Τα τελευταία χρόνια έρευνες κοινωνιολόγων απέδειξαν πως ένας μεγάλος αριθμός νεοελλήνων δεν διαβάζει, δεν μελετά και προτιμά άλλους τρόπους ψυχαγωγίας. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός πως ανάμεσα στα άτομα αυτά μεγάλο ποσοστό είναι νέοι, μαθητές, απόφοιτοι ανώτερων και ανώτατων σχολών. Οι νέοι, «η μαγιά για τη ζύμη του αύριο» είναι η ηλικία που έχει κατεξοχήν προβληματισμούς και ευαισθησίες και η επιλογή άλλων τρόπων ψυχαγωγίας εγκυμονεί κινδύνους σπατάλης (δυναμικού, χρόνου). Την κρίση του βιβλίου πιστοποιεί όχι μόνο ο εξαιρετικά χαμηλός αριθμός πωλήσεων των βιβλίων μα και ο αριθμός αναγνωστών των ημερήσιων εφημερίδων. Περίπου ένας στους ένδεκα νεοέλληνες ενδιαφέρεται για τις ειδήσεις και αγοράζει εφημερίδες.
Σταχυολογώντας επισημαίνουμε τα κυριότερα αίτια:
Η οικογένεια. Δε δίνει πρότυπα για μίμηση. Οι γονείς, συνήθως, δε διαβάζουν και
επομένως, δεν αποτελούν παράδειγμα για τα παιδιά τους.
Το εκπαιδευτικό σύστημα. Ο χρησιμοθηρικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης, ο τρόπος
μετάδοσης των γνώσεων, που είναι απομνημονευτικός και μηχανιστικός, ο περιττός
φόρτος εργασιών στο σπίτι, η λανθασμένη διδασκαλία της λογοτεχνίας, δημιουργούν
αποστροφή από το βιβλίο. Οι νέοι, εθισμένοι στην εκβιαστική αποστήθιση σχολικών
βιβλίων, αδυνατούν να διαμορφώσουν φιλαναγνωστική συμπεριφορά. Ακόμα το εκπαιδευτικό βιβλίο είναι ανεπαρκές με αποτέλεσμα οι μαθητές να το αντιπαθούν.
Η τεχνολογία που μπήκε στη ζωή μας. Η τηλεόραση ανταγωνίζεται το βιβλίο και τελικά επικρατεί, γιατί συναρπάζει με τον ήχο και την εικόνα της, η διαφήμιση, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές.
Ο βιομηχανοποιημένος τρόπος ψυχαγωγίας, που αλλοτριώνει τον άνθρωπο και τον
οδηγεί σε άσκοπη σπατάλη του ελεύθερου χρόνου του.
Η έλλειψη δανειστικών βιβλιοθηκών, ιδίως στην επαρχία, που θα μπορούσαν να κάνουν το διάβασμα περισσότερο προσιτό και να μειώσουν το κόστος του.
Δεν προβάλλονται τα βιβλία από τα ΜΜΕ. Η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, προωθούν
παθητικοποιημένα και αποξενωτικά υποδείγματα ζωής, που εκμηδενίζουν την κριτική
ικανότητα του θεατή.
Η φύση του Νεοέλληνα. Προτιμά να «έχει» και όχι να «είναι». Δέσμιος της καταναλωτικής του μανίας δεν έχει ελεύθερο χρόνο, αλλά ούτε και διάθεση για μελέτη. Ο μέσος Έλληνας αναγνώστης δεν αντέχει στον πνευματικό κόπο, που απαιτείται για την ανάγνωση οποιουδήποτε σοβαρού κειμένου, έστω και αν αυτό είναι ειδησεογραφικό, πληροφοριακό, ενημερωτικό. Προτιμά την εικόνα, το σύνθημα, που ξεπερνάει την ανάγκη για ανάλυση και επιχειρηματολογία, τον ηχηρό τίτλο. Επίσης ο γρήγορος ρυθμός της ζωής αλλά και ο τρόπος διασκέδασης που κυρίως επιλέγουν οι Νεοέλληνες (τηλεθέαση και μαζική διασκέδαση) αφαιρούν πολύτιμο χρόνο από την ανάγνωση των βιβλίων. Τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας έχουν αντικαταστήσει το βιβλίο ως μοναδική πηγή γνώσης.
Η έλλειψη πνευματικών ανησυχιών. Στην εποχή μας όλο και περισσότερο περιορίζονται και υποβαθμίζονται τα πνευματικά ενδιαφέροντα. Προτεραιότητα έχει το όραμα της υλικής ευδαιμονίας. Θεωρείται χάσιμο χρόνου και χρήματος η ενασχόληση με το βιβλίο. Ο ελεύθερος χρόνος, ακόμα κι όταν υπάρχει, δεν αφιερώνεται στο διάβασμα.
Υπάρχει ακόμα η ευθύνη των διανοουμένων, που μιλάνε ακατανόητα, ανίκανοι να περάσουν απόψεις, προβληματισμούς και ενδιαφέροντα στο ευρύ κοινό.
Υπάρχει κενό στη λειτουργική παρουσία του γραπτού λόγου στην ελληνική παράδοση, που αναπληρωνόταν ασφαλώς σε σημαντικό βαθμό από ισχυρότατα στοιχεία ζωντανής και προφορικής κουλτούρας όσο η κοινωνία μας ήταν βασικά αγροτική, όχι όμως και σήμερα, που βρισκόμαστε μπροστά σε μια ολοκληρωτική σχεδόν καθίζηση της ζωής της υπαίθρου προς όφελος μιας καθολικής «αστικοποίησης».
Υπάρχει πληθώρα βιβλίων χαμηλού επιπέδου με πλούσιο εξώφυλλο και φτωχό περιεχόμενο. Έτσι, οι αναγνώστες αδυνατούν να επιλέξουν το «καλό» βιβλίο και «περιθωριοποιούνται» σημαντικοί συγγραφείς.
Στο σχολείο και στην κοινωνία έχει καλλιεργηθεί η νοοτροπία η οποία αφήνει το διάβασμα αποκλειστικά σε μια μερίδα των μελών της που πολλές φορές αντιμετωπίζονται ως γραφικά.
Ο Έλληνας πιστεύει ότι τα στοιχεία που του δίνει ένα βιβλίο μπορεί να τα καλύψει η ανάγνωση της εφημερίδας. Η εφημερίδα πληροφορεί, το βιβλίο καλλιεργεί.
Οι συνέπειες για την κουλτούρα του λαού και ιδιαίτερα των νέων
Αποδιοργάνωση σκέψης και κρίσης. Παθητικοποίηση, επιδερμική θεώρηση των πραγμάτων δίχως προβληματισμό. Η απομάκρυνση από την μελέτη οδηγεί στην ψυχική πλαδαρότητα, ενώ το χαμηλό πνευματικό επίπεδο στην χειραγώγηση της σκέψης και στην πολιτιστική καθυστέρηση.
Γλωσσική ένδεια των νέων, εφόσον η γλώσσα προάγει και προάγεται από τη σκέψη.
Λεξιπενία, λεξιθηρία και κακοποίηση της γλώσσας αφού οι νέοι δεν την μαθαίνουν από τις πηγές της. Η σκέψη τους είναι ρηχή, αντανάκλαση της λιτής γλώσσας.
Τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος
• Προβολή και ενίσχυση του βιβλίου από τα ΜΜΕ.
• Δανειστικές βιβλιοθήκες στα σχολεία.
• Σωστή διδασκαλία των νέων ελληνικών και της λογοτεχνίας. Η παιδεία να αποκτήσει χαρακτήρα ανθρωπιστικό και όχι τόσο εξειδικευμένο.
• Προσεγμένες εκδόσεις, που δεν είναι αποκλειστικά εμπορικές.
• Ο πνευματικός άνθρωπος να δώσει έργο ποιότητας, ώστε να τονωθεί το ενδιαφέρον και η αγάπη προς αυτό.
• Οι γονείς να συνειδητοποιήσουν πως το καλύτερο δώρο είναι το βιβλίο.
Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.
