Σήμερα, οι βλαβερές επιπτώσεις του καπνίσματος είναι ευρέως γνωστές. Κανείς δεν μπορεί να αποδώσει την κακή του συνήθεια στην άγνοια. Απαγορεύεται σε κλειστούς χώρους και θεωρείται ανθυγιεινό και πολυέξοδο. Παρόλα αυτά, πολλοί νέοι εξακολουθούν να θεωρούν το κάπνισμα μαγκιά. Το ξεκινούν σε νεαρή ηλικία, συνήθως στην εφηβεία, χωρίς να αντιλαμβάνονται πως είναι κάτι πολύ παραπάνω από μία κακή συνήθεια: είναι ένας επικίνδυνος εθισμός που βλάπτει σοβαρά την υγεία.
Παρόλο που πολλά μικρά παιδιά δείχνουν να απεχθάνονται τη μυρωδιά του τσιγάρου και αρνούνται κατηγορηματικά να το δοκιμάσουν (όπως, ίσως, οι γονείς τους), στην εφηβεία το ξεκινούν και τις περισσότερες φορές το συνεχίζουν και ως ενήλικες.
Οι πιο συνηθισμένοι λόγοι για τους οποίους ξεκινούν οι έφηβοι το κάπνισμα
Εάν θέλουμε να προστατέψουμε τα έφηβα παιδιά μας από αυτήν τη συνήθεια, η οποία ενδέχεται να τους ακολουθεί για αρκετά χρόνια, είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε τα αίτια που τα οδηγούν εκεί. Οι πιο συνηθισμένοι λόγοι που ωθούν τους νέους στο κάπνισμα, είναι οι εξής:
Προσπαθούν να ενσωματωθούν σε μία παρέα: καθώς ο έφηβος βγαίνει από το στενό πλαίσιο της οικογένειας, έχει απόλυτη ανάγκη να ανήκει κάπου – να είναι μέλος μίας ομάδας. Εάν οι φίλοι του καπνίζουν, είναι πιθανό να υιοθετήσει αυτήν τη συνήθεια μόνο και μόνο για να μην ξεχωρίζει.
Καπνίζει ο γονιός ή το άμεσο συγγενικό του περιβάλλον: τα παιδιά τείνουν να μιμούνται τους γονείς ή τους μεγαλύτερους ανθρώπους που θαυμάζουν. Εάν, λοιπόν, καπνίζετε, είναι πολύ πιθανό να ακολουθήσει το παράδειγμά σας.
Δεν έχουν πεισθεί για τις βλαβερές επιπτώσεις του τσιγάρου: και πώς να πειστούν, άλλωστε, αφού το 42,8% των ενήλικων Ελλήνων καπνίζουν αρειμανίως! Όσα αρνητικά κι αν ακούν για το τσιγάρο δεν πείθονται εύκολα, αφού δεν βλέπουν να εφαρμόζεται και να τηρείται o αντικαπνιστικός σας λόγος.
Κάνουν την επανάστασή τους: η εφηβεία είναι η περίοδος που αποδομείς όλα όσα έμαθες μέχρι τότε και τα ξαναχτίζεις από την αρχή. Κάνεις την επανάστασή σου και εναντιώνεσαι έντονα στους γονείς σου. Το κάπνισμα, λοιπόν, θα μπορούσε να είναι μία από τις πρακτικές των εφήβων για να πάνε κόντρα στους γονείς.
Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση: η χαμηλή αυτοεκτίμηση, χαρακτηριστικό των εφήβων στο δρόμο προς την ενηλικίωση, συνοδεύεται, συχνά, από αυτοκαταστροφικές τάσεις. Η πεποίθηση κάποιων νέων πως δεν αξίζουν τίποτα, δείχνει έλλειψη αυτοσεβασμού που, πιθανότατα, τα οδηγεί σε τέτοιου είδους παραβατικές συμπεριφορές.
Τι μπορείτε να κάνετε για να αποτρέψετε τα παιδιά από το κάπνισμα
Το πρώτο και βασικότερο που μπορείτε να κάνετε, είναι να τους μιλήσετε ειλικρινά και μάλιστα από μικρή ηλικία.
Μιλήστε τους για τις επιπτώσεις του τσιγάρου στην υγεία και την εμφάνισή τους: ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να μην ξεκινήσει ο νέος να καπνίζει, είναι να ξέρει από μικρός τις επιπτώσεις της νικοτίνης. Πείτε του για το πόσο επηρεάζει η μακροχρόνια χρήση της την υγεία με επιστημονικά στοιχεία και στατιστικές.Οι καπνιστές έχουν 10 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρκίνο του πνεύμονα σε σχέση με τους μη καπνίζοντες, ενώ η νικοτίνη διπλασιάζει τον κίνδυνο για καρδιακό έμφραγμα.
Καλό, όμως, είναι να εστιάσετε όχι μόνο στις επιπτώσεις στην υγεία, αλλά και στην εμφάνισή του παιδιού. Για παράδειγμα, η βλάβη που προκαλεί στο δέρμα, στα δόντια ή τα μαλλιά, ενδέχεται να έχουν πιο δυνατή επιρροή επάνω τους. Όταν είσαι νέος, είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσεις πως στα 50 σου θα υποφέρεις από καρδιά, σε αντίθεση με το ότι μπορεί να μην φαίνεσαι ελκυστικός και υγιής
Μιλήστε τους για τα κοινωνικά μειονεκτήματα του τσιγάρου: τα περισσότερα παιδιά ξεκινούν το τσιγάρο για κοινωνικούς λόγους. Τους ενδιαφέρει πολύ να ενταχθούν σε μια ομάδα και να ανήκουν κάπου. Εστιάστε, λοιπόν, στο πόσο μπορεί να επηρεάσει η κακή συνήθεια του καπνίσματος την μελλοντική κοινωνική ζωή τους. Πλέον το τσιγάρο δεν είναι αποδεκτό όπως παλιά, ενώ κάποιο εργοδότες μπορεί να σε απορρίψουν εξαιτίας του τσιγάρου. Σε ορισμένες χώρες, μάλιστα, οι καπνιστές δεν γίνονται καθόλου ευκολά αποδεκτοί ενώ η απαγόρευση του καπνίσματος είναι πολύ πιο αυστηρή απ’ ότι στην Ελλάδα.
Προετοιμάστε το παιδί για τη στιγμή που κάποιος φίλος θα του προσφέρει τσιγάρο: εκτός από τα επιχειρήματα που μπορούμε να αναπτύξουμε για τις βλαβερές επιπτώσεις του τσιγάρου, είναι σημαντικό να συζητήσουμε και τα θετικά του να μην καπνίζεις. Βρείτε παρέα τους λόγους που δεν θέλετε να καπνίζετε και ενθαρρύνετε το παιδί να τους χρησιμοποιήσει σε φίλους που ενδέχεται να το προτρέψουν στο κάπνισμα.
«Αφού καπνίζει και η Άννα. Δεν θα με κάνει παρέα εάν δεν καπνίζω κι εγώ…»:στην προβολή αυτού του επιχειρήματος, εξηγήστε στο παιδί πως δεν είναι το τσιγάρο που χαρακτηρίζει την Άννα. Δεν την διάλεξε για φίλη του επειδή καπνίζει, αλλά επειδή ταιριάζει μαζί της. Έπειτα, κάντε του την ερώτηση: «Εάν η Άννα δεν κάπνιζε, θα έπαυες να την κάνεις παρέα; Θα μείωνε την αγάπη σου για εκείνη; Γιατί, λοιπόν, να πάψει να σε κάνει παρέα η Άννα επειδή δεν καπνίζεις;». Η αξία της πραγματικής φιλίας είναι πολύτιμη και η διδαχή της ένα σπουδαίο δώρο στα παιδιά μας.
Αν είστε καπνιστές, καλό είναι να μην λειτουργήσετε ενοχικά. Μοιραστείτε μαζί του την εμπειρία σας αλλά και τα λάθη σας. Εξηγήστε του πως πριν 30 χρόνια τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Το τσιγάρο παρουσιαζόταν πιο αθώο, δεν απαγορευόταν σε δημόσιους χώρους όπως σήμερα και δεν γνωρίζαμε τις επιπτώσεις του όπως σήμερα.