ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
«Κρίση αγάπης»
Η κρίση της εποχής µας είναι καταρχήν κρίση αγάπης. Θα µπορούσε κανείς να πει πως η µεγάλη αθλιότητα, η αγωνία και ο φόβος που συνέχουν και κυριαρχούν στην εποχή µας έχουν την πηγή τους στην έλλειψη της αγάπης προς τον πλησίον. Παντού κυριαρχεί ο στενός εγωισµός και η ωµή δύναµη και θέληση για κυριαρχία.
Είπαν – και είναι σωστό – πως η αναγέννηση της εποχής µας είναι δυνατή µόνο µε το «ξύπνηµα» στις ψυχές των ανθρώπων της αγάπης. Αυτή µόνο υπερνικά τη «στενότητα» του εγώ µας. Όταν αγαπούμε βγαίνουμε έξω από τον εαυτό μας, ανοίγεται το εγώ μας, κι όχι μόνο αυτό αλλά οι πύλες της ψυχής μας, και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά. Όσο πλατιά και αν είναι η αγάπη μας, τόσο πιο πλούσια η ψυχή μας. Άλλωστε, είναι γνωστό πως καθένας µπορεί να καταλάβει τέλεια µόνο ό,τι αγαπά.
Η αγάπη είναι η ευγενέστερη εκδήλωση της ψυχής και η µεγαλύτερη πηγή της δύναµής της. Ό,τι είναι µεγάλο το έχει δηµιουργήσει η αγάπη. Αυτή ξυπνά τις κοιµισµένες δυνάµεις µας, επιταχύνει το πνεύµα, υπερνικά κάθε δυσκολία και βλέπει και την πιο µεγάλη θυσία σαν κάτι το µικρό κι ασήµαντο.
Στις σηµερινές όµως καταναλωτικές και ψυχρές κοινωνίες η πραγµατική αγάπη φαίνεται να είναι κάτι το σπάνιο. Στη θέση της ευδοκιµούν διάφορες µορφές επιφανειακού συναισθήµατος, µορφές που στην πραγµατικότητα αποτελούν εκδηλώσεις και συµπτώµατα αποσύνθεσης της σύγχρονης έννοιας της αγάπης.
Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει αποξενωθεί από τον εαυτό του, από το συνάνθρωπό του και τη φύση! Έχει µεταβληθεί σε εµπόρευµα και αντιλαµβάνεται τις δυνάµεις της ζωής του σαν επένδυση, η οποία πρέπει να του αποφέρει το ανώτατο δυνατό κέρδος στις δοσµένες συνθήκες της αγοράς.
Αυτό που θεωρούµε σαν αγάπη σήµερα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της καταναλωτικής κοινωνίας. Το σηµερινό νόηµα της αγάπης είναι επηρεασµένο από τη διαδικασία της καταναλώσεως. «Τα αυτόµατα», λέει ο Έριχ Φρόµ, «δεν µπορούν ν’ αγαπήσουν. Μπορούν µόνο ν’ αλλάξουν την ετικέτα της προσωπικότητάς τους και να ελπίζουν για µια καλή ευκαιρία».
Ελαφρώς διασκευασµένο κείµενο του Ι. Ξηροτύρη
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α1. «Στις σηµερινές όµως καταναλωτικές και ψυχρές κοινωνίες η πραγµατική αγάπη φαίνεται να είναι κάτι το σπάνιο. Στη θέση της ευδοκιµούν διάφορες µορφές επιφανειακού συναισθήµατος, µορφές που στην πραγµατικότητα αποτελούν εκδηλώσεις και συµπτώµατα αποσύνθεσης της σύγχρονης έννοιας της αγάπης»: Να σχολιάσετε το νόημα του χωρίου σε μία παράγραφο 70-90 λέξεων. (Μονάδες 15)
Α2. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις. (Μονάδες 15)
Β1. α. Να προσδιορίσετε τον τρόπο ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου του κειμένου δικαιολογώντας την απάντησή σας (μονάδες 5). β. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στην τρίτη και τέταρτη παράγραφο του κειμένου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας (μονάδες 5). (Μονάδες 10)
Β2. α. Να σχολιάσετε τη χρήση των ακόλουθων σημείων στίξης (μονάδες 5): – και είναι σωστό – (2η παράγραφος) «ξύπνηµα» (2η παράγραφος) «στενότητα» (2η παράγραφος) Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει αποξενωθεί από τον εαυτό του, από το συνάνθρωπό του και τη φύση! (4η παράγραφος) «Τα αυτόµατα», λέει ο Έριχ Φρόµ, «δεν µπορούν ν’ αγαπήσουν. Μπορούν µόνο ν’ αλλάξουν την ετικέτα της προσωπικότητάς τους και να ελπίζουν για µια καλή ευκαιρία». (5η παράγραφος)
β. Αυτή µόνο υπερνικά τη «στενότητα» του εγώ µας : Να μετατρέψετε τη σύνταξη της πρότασης στην αντίθετή της (μονάδες 3). Πότε χρησιμοποιείται η ενεργητική και πότε η παθητική σύνταξη (μονάδες 2); (Μονάδες 10)
Β3. Να γράψετε ένα αντώνυμο για κάθε λέξη: έλλειψη, εγωισμός, μεγαλύτερη, αποσύνθεσης, μεταβληθεί. (Μονάδες 10)
Γ. Σε άρθρο που θα δημοσιευτεί στο περιοδικό του σχολείου σας να αναφερθείτε στους λόγους για τους οποίους απουσιάζει η αγάπη στην εποχή μας και πώς το σχολείο θα συμβάλλει στην προώθησή της (250-300 λέξεις). (Μονάδες 40)
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Αργύρης Εφταλιώτης "Αγάπης λόγια"
Το ποίημα που ακολουθεί είναι το ένατο στη σειρά της ποιητικής συλλογής «Αγάπης λόγια», που δημοσιεύτηκε το 1891. Τα ποιήματα της συλλογής, γεμάτα από αγάπη και πόνο, γράφτηκαν από τον Αργύρη Εφταλιώτη για τη γυναίκα του, όταν αναγκάστηκε να μείνει μόνος του, μακριά της, στη Βομβάη της Ινδίας, όπου εργάστηκε για κάποιο χρονικό διάστημα.
Μέρες που θα ’τανε μ’ εσέ μαργαριτάρια,
χωρίς εσέ μες στου καιρού τα βάθη πάνε,
ψυχρές και ανωφέλητες, σαν τα λιθάρια
που μες στη θάλασσα μικρά παιδιά πετάνε!
Σαν προσπαθώ με υπομονή να τες μετρήσω,
απ’ τη στιγμή που μ’ έσφαξε το έχε γεια σου,
με πιάνει τρέλα και θαρρώ πως πλιο να ζήσω
του κάκου ελπίζω σαν προτού στην αγκαλιά σου.
Και γονατίζω και ρωτώ στην προσευχή μου
αν είναι δίκιο στες ρημιές να τυραννιούμαι,
αν μια ζωή, που δεν μπορώ να πω δική μου,
πρέπει μέσα στην άβυσσο να τη σκορπούμε.
Αλίμονο και να ’χ’ αυτή την πίκρα μόνος,
να ξέρω πως το ταίρι μου δεν καίγει ο πόνος.
Λ. Πολίτη, Ποιητική Ανθολογία, τόμ. 6, Δωδώνη
Λεξιλόγιο *ανωφέλητες: άχρηστες, μονότονες, πληκτικές *πλιο: πια, πλέον *του κάκου: μάταια *σαν προτού: όπως πρώτα *ρημιές: ερημιές, ξενιτιά *και να 'χ': και να είχα, αν είχα
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α1. Με βάση τα δεδομένα του ποιήματος να σκιαγραφήσετε τον χαρακτήρα του ξενιτεμένου συζύγου που ζει μακριά από την αγαπημένη του γυναίκα. (Μονάδες 15)
Α2. Βασιζόμενοι στο ποίημα, να χαρακτηρίσετε με Σωστό ή Λάθος τις ακόλουθες προτάσεις:
α) Στο ποίημα διαγράφεται καθαρά η ταραγμένη ψυχική κατάσταση του ατόμου που στερείται το πρόσωπο της αγάπης του.
β) Η γλώσσα του ποιήματος είναι δημοτική με κάποιους ιδιωματισμούς.
γ) Στην πρώτη στροφή, ο ποιητής αισθάνεται να περνά γρήγορα ο χρόνος μέχρι να ξαναβρεθεί με την αγαπημένη του.
δ) Στην τρίτη στροφή, ο ποιητής αναρωτιέται αν θα έπρεπε να συνεχιστεί η ζωή του.
ε) Στην τελευταία στροφή, ο ποιητής πιστεύει ότι και το ταίρι του πονάει το ίδιο. (Μονάδες 15)
Β1. Να χαρακτηρίσετε, κάνοντας τις σχετικές αναφορές, την ομοιοκαταληξία του ποιήματος. (Μονάδες 10)
Β2. Το ποίημα ανήκει στη μορφή του σονέτου. Με βάση την προηγούμενη απάντησή σας να εντοπίσετε ποιο είναι το κύριο χαρακτηριστικό αυτής της ποιητικής μορφής. (Μονάδες 10)
Β3. Να εντοπίσετε τις εικόνες που υπάρχουν στο ποίημα. (Μονάδες 10)
Γ. Ο αποχωρισμός από ένα αγαπημένο πρόσωπο είναι πάντοτε μια δυσάρεστη κατάσταση. Σε ομιλία σας (100-150 λέξεις) στην τάξη του σχολείου σας να αναφερθείτε σε κάποιο ανάλογο περιστατικό αποχωρισμού στη ζωή σας και να παρουσιάσετε τα συναισθήματα που νιώσατε. (Μονάδες 40)
Φροντιστήρια "Διακρότημα".
Απαντήσεις:
Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για τα Νέα Ελληνικά εδώ.
«Κρίση αγάπης»
Η κρίση της εποχής µας είναι καταρχήν κρίση αγάπης. Θα µπορούσε κανείς να πει πως η µεγάλη αθλιότητα, η αγωνία και ο φόβος που συνέχουν και κυριαρχούν στην εποχή µας έχουν την πηγή τους στην έλλειψη της αγάπης προς τον πλησίον. Παντού κυριαρχεί ο στενός εγωισµός και η ωµή δύναµη και θέληση για κυριαρχία.
Είπαν – και είναι σωστό – πως η αναγέννηση της εποχής µας είναι δυνατή µόνο µε το «ξύπνηµα» στις ψυχές των ανθρώπων της αγάπης. Αυτή µόνο υπερνικά τη «στενότητα» του εγώ µας. Όταν αγαπούμε βγαίνουμε έξω από τον εαυτό μας, ανοίγεται το εγώ μας, κι όχι μόνο αυτό αλλά οι πύλες της ψυχής μας, και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά. Όσο πλατιά και αν είναι η αγάπη μας, τόσο πιο πλούσια η ψυχή μας. Άλλωστε, είναι γνωστό πως καθένας µπορεί να καταλάβει τέλεια µόνο ό,τι αγαπά.
Η αγάπη είναι η ευγενέστερη εκδήλωση της ψυχής και η µεγαλύτερη πηγή της δύναµής της. Ό,τι είναι µεγάλο το έχει δηµιουργήσει η αγάπη. Αυτή ξυπνά τις κοιµισµένες δυνάµεις µας, επιταχύνει το πνεύµα, υπερνικά κάθε δυσκολία και βλέπει και την πιο µεγάλη θυσία σαν κάτι το µικρό κι ασήµαντο.
Στις σηµερινές όµως καταναλωτικές και ψυχρές κοινωνίες η πραγµατική αγάπη φαίνεται να είναι κάτι το σπάνιο. Στη θέση της ευδοκιµούν διάφορες µορφές επιφανειακού συναισθήµατος, µορφές που στην πραγµατικότητα αποτελούν εκδηλώσεις και συµπτώµατα αποσύνθεσης της σύγχρονης έννοιας της αγάπης.
Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει αποξενωθεί από τον εαυτό του, από το συνάνθρωπό του και τη φύση! Έχει µεταβληθεί σε εµπόρευµα και αντιλαµβάνεται τις δυνάµεις της ζωής του σαν επένδυση, η οποία πρέπει να του αποφέρει το ανώτατο δυνατό κέρδος στις δοσµένες συνθήκες της αγοράς.
Αυτό που θεωρούµε σαν αγάπη σήµερα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της καταναλωτικής κοινωνίας. Το σηµερινό νόηµα της αγάπης είναι επηρεασµένο από τη διαδικασία της καταναλώσεως. «Τα αυτόµατα», λέει ο Έριχ Φρόµ, «δεν µπορούν ν’ αγαπήσουν. Μπορούν µόνο ν’ αλλάξουν την ετικέτα της προσωπικότητάς τους και να ελπίζουν για µια καλή ευκαιρία».
Ελαφρώς διασκευασµένο κείµενο του Ι. Ξηροτύρη
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α1. «Στις σηµερινές όµως καταναλωτικές και ψυχρές κοινωνίες η πραγµατική αγάπη φαίνεται να είναι κάτι το σπάνιο. Στη θέση της ευδοκιµούν διάφορες µορφές επιφανειακού συναισθήµατος, µορφές που στην πραγµατικότητα αποτελούν εκδηλώσεις και συµπτώµατα αποσύνθεσης της σύγχρονης έννοιας της αγάπης»: Να σχολιάσετε το νόημα του χωρίου σε μία παράγραφο 70-90 λέξεων. (Μονάδες 15)
Α2. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις. (Μονάδες 15)
Β1. α. Να προσδιορίσετε τον τρόπο ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου του κειμένου δικαιολογώντας την απάντησή σας (μονάδες 5). β. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στην τρίτη και τέταρτη παράγραφο του κειμένου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας (μονάδες 5). (Μονάδες 10)
Β2. α. Να σχολιάσετε τη χρήση των ακόλουθων σημείων στίξης (μονάδες 5): – και είναι σωστό – (2η παράγραφος) «ξύπνηµα» (2η παράγραφος) «στενότητα» (2η παράγραφος) Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει αποξενωθεί από τον εαυτό του, από το συνάνθρωπό του και τη φύση! (4η παράγραφος) «Τα αυτόµατα», λέει ο Έριχ Φρόµ, «δεν µπορούν ν’ αγαπήσουν. Μπορούν µόνο ν’ αλλάξουν την ετικέτα της προσωπικότητάς τους και να ελπίζουν για µια καλή ευκαιρία». (5η παράγραφος)
β. Αυτή µόνο υπερνικά τη «στενότητα» του εγώ µας : Να μετατρέψετε τη σύνταξη της πρότασης στην αντίθετή της (μονάδες 3). Πότε χρησιμοποιείται η ενεργητική και πότε η παθητική σύνταξη (μονάδες 2); (Μονάδες 10)
Β3. Να γράψετε ένα αντώνυμο για κάθε λέξη: έλλειψη, εγωισμός, μεγαλύτερη, αποσύνθεσης, μεταβληθεί. (Μονάδες 10)
Γ. Σε άρθρο που θα δημοσιευτεί στο περιοδικό του σχολείου σας να αναφερθείτε στους λόγους για τους οποίους απουσιάζει η αγάπη στην εποχή μας και πώς το σχολείο θα συμβάλλει στην προώθησή της (250-300 λέξεις). (Μονάδες 40)
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Αργύρης Εφταλιώτης "Αγάπης λόγια"
Το ποίημα που ακολουθεί είναι το ένατο στη σειρά της ποιητικής συλλογής «Αγάπης λόγια», που δημοσιεύτηκε το 1891. Τα ποιήματα της συλλογής, γεμάτα από αγάπη και πόνο, γράφτηκαν από τον Αργύρη Εφταλιώτη για τη γυναίκα του, όταν αναγκάστηκε να μείνει μόνος του, μακριά της, στη Βομβάη της Ινδίας, όπου εργάστηκε για κάποιο χρονικό διάστημα.
Μέρες που θα ’τανε μ’ εσέ μαργαριτάρια,
χωρίς εσέ μες στου καιρού τα βάθη πάνε,
ψυχρές και ανωφέλητες, σαν τα λιθάρια
που μες στη θάλασσα μικρά παιδιά πετάνε!
Σαν προσπαθώ με υπομονή να τες μετρήσω,
απ’ τη στιγμή που μ’ έσφαξε το έχε γεια σου,
με πιάνει τρέλα και θαρρώ πως πλιο να ζήσω
του κάκου ελπίζω σαν προτού στην αγκαλιά σου.
Και γονατίζω και ρωτώ στην προσευχή μου
αν είναι δίκιο στες ρημιές να τυραννιούμαι,
αν μια ζωή, που δεν μπορώ να πω δική μου,
πρέπει μέσα στην άβυσσο να τη σκορπούμε.
Αλίμονο και να ’χ’ αυτή την πίκρα μόνος,
να ξέρω πως το ταίρι μου δεν καίγει ο πόνος.
Λ. Πολίτη, Ποιητική Ανθολογία, τόμ. 6, Δωδώνη
Λεξιλόγιο *ανωφέλητες: άχρηστες, μονότονες, πληκτικές *πλιο: πια, πλέον *του κάκου: μάταια *σαν προτού: όπως πρώτα *ρημιές: ερημιές, ξενιτιά *και να 'χ': και να είχα, αν είχα
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α1. Με βάση τα δεδομένα του ποιήματος να σκιαγραφήσετε τον χαρακτήρα του ξενιτεμένου συζύγου που ζει μακριά από την αγαπημένη του γυναίκα. (Μονάδες 15)
Α2. Βασιζόμενοι στο ποίημα, να χαρακτηρίσετε με Σωστό ή Λάθος τις ακόλουθες προτάσεις:
α) Στο ποίημα διαγράφεται καθαρά η ταραγμένη ψυχική κατάσταση του ατόμου που στερείται το πρόσωπο της αγάπης του.
β) Η γλώσσα του ποιήματος είναι δημοτική με κάποιους ιδιωματισμούς.
γ) Στην πρώτη στροφή, ο ποιητής αισθάνεται να περνά γρήγορα ο χρόνος μέχρι να ξαναβρεθεί με την αγαπημένη του.
δ) Στην τρίτη στροφή, ο ποιητής αναρωτιέται αν θα έπρεπε να συνεχιστεί η ζωή του.
ε) Στην τελευταία στροφή, ο ποιητής πιστεύει ότι και το ταίρι του πονάει το ίδιο. (Μονάδες 15)
Β1. Να χαρακτηρίσετε, κάνοντας τις σχετικές αναφορές, την ομοιοκαταληξία του ποιήματος. (Μονάδες 10)
Β2. Το ποίημα ανήκει στη μορφή του σονέτου. Με βάση την προηγούμενη απάντησή σας να εντοπίσετε ποιο είναι το κύριο χαρακτηριστικό αυτής της ποιητικής μορφής. (Μονάδες 10)
Β3. Να εντοπίσετε τις εικόνες που υπάρχουν στο ποίημα. (Μονάδες 10)
Γ. Ο αποχωρισμός από ένα αγαπημένο πρόσωπο είναι πάντοτε μια δυσάρεστη κατάσταση. Σε ομιλία σας (100-150 λέξεις) στην τάξη του σχολείου σας να αναφερθείτε σε κάποιο ανάλογο περιστατικό αποχωρισμού στη ζωή σας και να παρουσιάσετε τα συναισθήματα που νιώσατε. (Μονάδες 40)
Φροντιστήρια "Διακρότημα".
Απαντήσεις:
Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για τα Νέα Ελληνικά εδώ.
