Στόχος κάθε γονιού είναι να καταφέρει το παιδί του να αποκτήσει εμπιστοσύνη στις ικανότητές του, να έχει αυτοεκτίμηση και να πιστέψει, ότι μπορεί να αντιμετωπίσει, αλλά και να ξεπεράσει, τα εμπόδια και τις προκλήσεις της ζωής.
Η ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης βοηθά τα παιδιά να αποκτήσουν την ικανότητα να βάζουν τα πιο βαριά θεμέλια για το μέλλον τους, αλλά και να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά δύσκολες καταστάσεις στη μετέπειτα ενήλικη ζωή τους. Φυσικά, δεν είναι μόνο οι δύσκολες καταστάσεις, αλλά και η καθημερινότητα. Ένα παιδί που έχει περιορισμένη αυτοεκτίμηση θα δυσκολευτεί ακόμη και στα πιο απλά πράγματα. Θα έχει δυσκολίες να κάνει φίλους, θα φοβάται να δοκιμάσει τις δυνάμεις του, θα έχει ανασφάλειες, θα αντιμετωπίσει προβλήματα προσαρμογής στο σχολείο, κ.ά.
Η αυτοπεποίθηση ενός παιδιού είναι ένας συνδυασμός τόσο διαφόρων βιολογικών παραγόντων (όπως ο χαρακτήρας, η ευφυΐα και τα φυσικά χαρακτηριστικά του) όσο και των περιβαλλοντικών επιρροών (η στάση των γονιών απέναντί του, η οικονομική κατάσταση της οικογένειας, η σχέση του με το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον).
Οι υπερβολές μπλοκάρουν την αυτοπεποίθηση
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς ζουν με την ανασφάλεια, πως δεν είναι καλοί στο ρόλο τους προσπαθώντας να δίνουν συνήθως περισσότερη προσοχή, στοργή και αγάπη στα παιδιά τους συγκριτικά με ό,τι πήραν από τους δικούς τους γονείς. Έτσι, με την εντύπωση πως κάνουν το καλύτερο για τα παιδιά τους, ρυθμίζουν τη ζωή τους με κάθε λεπτομέρεια: από τους φίλους, το παιχνίδι τους, τις δραστηριότητές τους, το διάβασμά τους, το φαγητό τους, μέχρι και το χρόνο που θα έχουν για χαλάρωση.
Μια τόσο αποκλειστική και ολοκληρωτική αφοσίωση εμποδίζει το παιδί να αποκτήσει την αίσθηση της υπευθυνότητας και της πρωτοβουλίας. Το παιδί δεν μπορεί να λειτουργήσει αυθόρμητα, φοβάται και δεν αναπτύσσει καμία αυτοπεποίθηση. Επιπλέον, η αποκλειστική αφοσίωση των γονιών υπερφορτώνει το παιδί και δεν το αφήνει να αναπτυχθεί και να εκφραστεί, ενώ δυσκολεύει την κοινωνικοποίησή του.
Είναι αλήθεια πως ο τρόπος, με τον οποίο θα αντιμετωπίσουν οι γονείς την τάση του παιδιού για ενεργητικό έλεγχο του περιβάλλοντος και για την επιβεβαίωση του Εγώ, θα καθορίσει κατά πόσο το παιδί θα αποκτήσει αυτονομία και αυτοπεποίθηση ή αμφιβολία και ανασφάλεια.
Αν το παιδί δεν νιώθει ελεύθερο να κάνει τις προσωπικές του επιλογές και αν πιστεύει ότι κάθε δική του επιλογή οδηγεί σε αποτυχία, θα του δημιουργηθεί η τάση να νιώθει προσωπική ανεπάρκεια και αμφιβολία για τις ικανότητές του και για το πόσο μπορεί να επηρεάσει την πορεία της ζωής του. Επίσης, δημιουργείται η πεποίθηση ότι για να επιτυγχάνει, πρέπει να κάνει ό,τι αποφασίζουν οι άλλοι και για να νιώσει ικανοποίηση πρέπει να κάνει ό,τι θέλουν οι άλλοι. Σε ακραίες μορφές αμφιβολίας, το άτομο καταφεύγει είτε σε προκλητική ανυπακοή, απροκάλυπτη αντίσταση και ανταρσία, είτε σε πλήρη υποταγή.
Ένα ακόμη θέμα το οποίο πρέπει να προσέξουν οι γονείς είναι τα υπερβολικά μπράβο. Τα παιδιά πρέπει να ξέρουν, ότι τα αγαπάτε και τα εκτιμάτε. Δεν πρέπει, όμως, να προσβλέπουν μόνο στη δική σας αποδοχή κάθε φορά που προσπαθούν για κάποιο στόχο. Ο υπερβολικός έπαινος, με σκοπό να ενθαρρύνει τα παιδιά, μπορεί καμιά φορά να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα.
Πολλά παιδιά που έγιναν αποδέκτες έντονων και διαρκών επαίνων για την εξυπνάδα και τις δεξιότητές τους, επειδή κατάφεραν να κάνουν δύσκολα πράγματα, στην πορεία άρχισαν να ασχολούνται με πιο εύκολες εργασίες για να σιγουρευτούν ότι θα τα καταφέρουν καλύτερα. Παράλληλα, σταδιακά έχασαν το ενδιαφέρον τους και απέφευγαν τις δυσκολίες, προκειμένου να μη χάσουν τους επαίνους και τα ηχηρά μπράβο. Και όπως όλοι ξέρουμε, ένα παιδί που δεν διακινδυνεύει, έχει μικρότερες πιθανότητες να πετύχει. Παν μέτρον άριστον, λοιπόν, ακόμη και όταν πρόκειται για τους πειραματισμούς, αλλά και την επιβεβαίωση των παιδιών.
Άλλωστε, τα χαρούμενα, ανεξάρτητα και πετυχημένα παιδιά αντλούν τα κίνητρα για να βάλουν τα δυνατά τους από μέσα τους. Συνήθως, δοκιμάζουν πράγματα και εμπειρίες πρώτα απ’ όλα γιατί αυτό τα κάνει περήφανα για τον εαυτό τους και τις δυνατότητές τους και μετά γιατί το περιβάλλον τους θα τα επιβραβεύσει.
Ένα αυτόνομο και ανεξάρτητο παιδί είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του αισθήματα και όχι για τα αισθήματα των άλλων.
Μαθήματα αυτοπεποίθησης
Δίνοντας στο παιδί σας ευκαιρίες ελέγχου και υπευθυνότητας σε διάφορες καταστάσεις, ακόμη κι αν αυτό είναι απλώς να φάει μόνο του τα δημητριακά του, να αποφασίσει ποια παιχνίδια του θα μοιράζεται με άλλα παιδάκια ή να ξεχωρίσει ποιες ζωγραφιές από όσες έφτιαξε θα γίνουν καδράκια για το δωμάτιό του, να είστε σίγουροι ότι “φυτεύετε τους σπόρους” για μια φωτεινή, γεμάτη αυτοπεποίθηση ζωή.
Δεν αναλαμβάνετε ποτέ εσείς τις ευθύνες του παιδιού και δεν επιφορτίζεστε με τις συνέπειες των δικών του πράξεων. Αν το μικρό σας εκνευριστεί επειδή δεν μπορεί να φτιάξει το παιχνίδι του, μην το φτιάξετε εσείς. Απλά ενθαρρύνετε το παιδί να συνεχίσει την προσπάθειά του, μέχρι το αποτέλεσμα να το ικανοποιήσει. Οι χαρούμενοι και επινοητικοί άνθρωποι πιστεύουν πως έχουν τις ικανότητες και την εσωτερική δύναμη, για να αλλάξουν τις συνθήκες της ζωής τους.
Δεν γελάτε ποτέ εις βάρος του παιδιού και δεν σχολιάζετε μπροστά του τις γκάφες του στο οικογενειακό, φιλικό ή σχολικό περιβάλλον. Δεν το κρίνετε συνεχώς και δεν εστιάζετε μόνο στα λάθη του. Επίσης, δεν του δίνετε να κάνει πράγματα ευκολότερα από την ηλικία του, αλλά ούτε και δυσκολότερα.
Σε κανένα γονιό δεν αρέσει να βλέπει το παιδί του να κλαίει, να είναι εκνευρισμένο, απογοητευμένο ή φοβισμένο. Με το να του λέτε όμως απερίσκεπτα “χαμογέλα” κάθε φορά που είναι λυπημένο ή να διώχνετε το φόβο του με μια σοκολάτα ή κάποια άλλη αγαπημένη λιχουδιά, δεν περνάτε τα σωστά μηνύματα. Πρέπει να κατανοήσετε, ότι ισορροπημένο άτομο δεν είναι εκείνο που χαμογελάει ενώ πονάει, αλλά εκείνο που βιώνει τα αρνητικά συναισθήματα με ειλικρίνεια και μετά συνεχίζει μπροστά. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν, ότι η θλίψη και η απώλεια είναι αναπόσπαστα κομμάτια της ζωής, που όμως δεν ακυρώνουν τις χαρές της.
Είναι εύκολο να πέσουμε στην παγίδα που θέλει τα εντυπωσιακά παιχνίδια, τις ιδιαίτερες δραστηριότητες και τα πολλά χόμπι να είναι σημαντικά για την ευτυχία του παιδιού. Επίσης, είναι εύκολο να νιώσουμε ενοχές αν δεν μπορούμε να τα υποστηρίξουμε όλα αυτά οικονομικά. Όμως, αν και επιθυμείτε να γεμίσετε τη ζωή του παιδιού με τέτοιες υπερβολές, να ξέρετε ότι είναι σχεδόν ασήμαντες για την ψυχική του υγεία, συγκριτικά με τις οικογενειακές συνήθειες και καταστάσεις που είναι σταθερές και προβλέψιμες. Η αγάπη είναι το κύριο συστατικό της αυτοπεποίθησης!
Οι καθημερινές ή τακτά επαναλαμβανόμενες συνήθειες, αυτό που αποκαλούμε ρουτίνα, είναι το πιο σημαντικό στήριγμα των παιδιών. Το καθημερινό οικογενειακό δείπνο, ο χρόνος που σταθερά μοιράζεστε μεταξύ σας για διασκεδαστικά παιχνίδια, διάβασμα ή γυμναστική και η απερίσπαστη προσοχή σας θα κάνουν θαύματα στην αυτοεκτίμηση των παιδιών, γιατί έτσι τους στέλνετε το μήνυμα ότι είναι πολύ σημαντικά για εσάς.
Δεν χρειάζεται πάντα να καταναλώνετε πολύ χρόνο. Καμιά φορά, αρκεί να κλείσετε το τηλέφωνο ή την τηλεόραση για να απαντήσετε σε μια ερώτηση που σας κάνει το παιδί σας και να το κοιτάξετε στα μάτια, για να καταλάβει ότι το ακούτε πραγματικά.
Τέλος, δεν του λέτε ότι δεν το αγαπάτε πια, αν τύχει και φερθεί άσχημα. Θυμηθείτε, ότι το παιδί βλέπει τον εαυτό του ανάλογα με το πώς το βλέπουν και πώς του φέρονται οι γονείς του. Κάθε φορά, λοιπόν, που διορθώνετε το παιδί για κάποιο παράπτωμα, να ξεκαθαρίζετε ότι είναι η συμπεριφορά που δεν αποδέχεστε και όχι το ίδιο το παιδί.
Είναι γεγονός ότι πολλοί γονείς συνηθίζουν να εμπλέκονται στη μελέτη των παιδιών τους για το σχολείο. Ο λόγος που το κάνουν αυτό είναι ότι θεωρούν πως η παραπάνω εμπλοκή θα έχει θετικά αποτελέσματα στη μάθηση των παιδιών τους. Από την άλλη πλευρά, όμως, ελλοχεύουν και ορισμένοι κίνδυνοι. Η υπερβολική ανάμειξη των γονιών στη μελέτη των παιδιών, που μερικές φορές φτάνουν μεχρι το σημείο να ολοκληρώνουν εκείνοι τις εργασίες αυτές αντί για τα παιδιά, προκαλεί εξάρτηση, καθυστερεί την ωρίμανση των παιδιών και εμποδίζει την καλλιέργεια των δυνατοτήτων τους, ενώ συγχρόνως απειλεί την αυτοπεποίθησή τους. Επιπλέον, σε αντίθεση με τους δασκάλους, πολλές φορές ο γονιός δεν διαθέτει το απαραίτητο παιδαγωγικό υπόβαθρο, καθώς και την ψυχραιμία & την υπομονή που χρειάζονται. Αποτέλεσμα αυτών είναι ότι, ορισμένες φορές, το διάβασμα μετατρέπεται σε πεδίο αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων με τα παιδιά, πράγμα που συνεπάγεται τη διατάραξη των οικογενειακών σχέσεων, καθώς επίσης και τη δημιουργία εντάσεων & αρνητικών στάσεων από τα παιδιά απέναντι στο διάβασμα και στο σχολείο γενικότερα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤι πρέπει, λοιπόν, να γίνει; Και εδώ, η λύση είναι η εφαρμογή της ρήσης των αρχαίων προγόνων μας «παν μέτρον άριστον». Καλό είναι να υπάρχει μια γενική εποπτεία του διαβάσματος των παιδιών από τους γονείς και μια βοήθεια όπου χρειάζεται, χωρίς όμως υπερβολές που θα φέρουν το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που επιδιώκουν οι γονείς.