Αναλφαβητισμός - Κριτήριο αξιολόγησης Α' Λυκείου με τη νέα μορφή συνεξέτασης Γλώσσας και Λογοτεχνίας

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Παγκόσμια Ημέρα Αναλφαβητισμού

Ο ψηφιακός αναλφαβητισμός “πονοκέφαλος” για το Δυτικό κόσμο.

Η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη του Αναλφαβητισμού καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της UNESCO στις 8 Σεπτεμβρίου του 1965, κατά τη διάρκειας της Συνόδου της Τεχεράνης και από το 1966 γιορτάζεται κάθε χρόνο την ημερομηνία αυτή. Άλλωστε, η εξάλειψη του αναλφαβητισμού είναι ένα από τα πρωταρχικά καθήκοντα του διεθνούς οργανισμού.

Σύμφωνα με την UNESCO, 781 εκατομμύρια ενήλικες (το 64% γυναίκες) σ’ όλο τον κόσμο είναι αναλφάβητοι και περισσότερα από 115 εκατομμύρια παιδιά, κυρίως στις φτωχές χώρες της Ασίας και της Υποσαχάρειας Αφρικής. Στόχος της UNESCO είναι όλα τα παιδιά του κόσμου, αγόρια και κορίτσια, να έχουν πρόσβαση στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως το 2015. Ένας στόχος, που για τον διεθνή αυτό οργανισμό είναι ρεαλιστικός, προσιτός οικονομικά και επιτεύξιμος.

Στην σημερινή εποχή βέβαια ο αναλφαβητισμός, ειδικά στις χώρες του λεγόμενου Δυτικού κόσμου έχει λάβει μία άλλη έννοια, αυτή του «Τεχνολογικού ή ψηφιακού αναλφαβητισμού». Το συγκεκριμένο είδος αναλφαβητισμού αναπτύσσεται παράλληλα με τον κλασικό αναλφαβητισμό. Μόνο που το ένα είδος υπάρχει κυρίως στον Δυτικό κόσμο και το άλλο στις λεγόμενες χώρες του Τρίτου Κόσμου. Βασική αιτία του Τεχνολογικού ή Ψηφιακού αναλφαβητισμού είναι ότι στην σημερινή εποχή τα Μέσα και οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας όλων. Η ραγδαία εισβολή των τεχνολογιών αυτών στην καθημερινότητα διαφοροποίησε αρκετές παραμέτρους διαβίωσης. Κατά συνέπεια, μη έχοντας άλλη επιλογή ο άνθρωπος πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Εξαιτίας όμως των ανισοτήτων πρόσβασης στα διάφορα τεχνολογικά μέσα, αρχίζουν να υπάρχουν διαφορές στο βαθμό της γνώσης χειρισμού των νέων εργαλείων, μεταξύ των ατόμων. Έτσι, το ψηφιακό αυτό χάσμα απασχολεί τις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες του κόσμου οι οποίες προσπαθούν αν όχι να το εξαλείψουν, τουλάχιστον να το περιορίσουν.

Τα αίτια του τεχνολογικού αναλφαβητισμού συνήθως έχουν να κάνουν με την ηλικία, το φύλο, την εκπαίδευση και τον τόπο κατοικίας (στις αστικές περιοχές παρουσιάζεται λιγότερο το φαινόμενο του ψηφιακού αναλφαβητισμού). Το σημαντικότερο αποτέλεσμα του φαινομένου είναι η δημιουργία ανισοτήτων στον χώρο της εύρεσης εργασίας, καθώς οι λιγότερο εξοικειωμένοι με την τεχνολογία δεν μπορούν να είναι το ίδιο ανταγωνιστικοί, με κάποιους που χειρίζονται άπταιστα τις νέες τεχνολογίες. Λύση στο φαινόμενο του ψηφιακού αναλφαβητισμού είναι η ίση ευκαιρία πρόσβασης σε ψηφιακά εργαλεία και εξοπλισμό. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν εφαρμοστούν κάποια εκπαιδευτικά προγράμματα ώστε να εξοικειωθούν οι ομάδες που πρέπει με τις νέες τεχνολογίες.

Πηγή: unesco.org, elsito.gr

Παρατηρήσεις

1η Δραστηριότητα

Α1. Να ενημερώσεις την τάξη σου για το περιεχόμενο του κειμένου σε 70-90 λέξεις.

Μονάδες 10

Α2. Ποια είναι η σχέση της διείσδυσης των Μέσων και των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας στη ζωή μας με τον ψηφιακό αναλφαβητισμό σύμφωνα με το κείμενο;

Μονάδες 5

2η Δραστηριότητα

Α3. Να βρείτε τη δομή της τρίτης παραγράφου (Στη σημερινή εποχή…να το περιορίσουν)

Μονάδες 2

Α4. Ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις (με έντονη γραφή στο κείμενο): Άλλωστε, βέβαια, εξαιτίας, έτσι, καθώς.

Μονάδες 5

Α5.  Να αποδώσετε τα συνώνυμα των παρακάτω λέξεων του κειμένου (υπογραμμισμένες στο κείμενο): διεθνούς, Στόχος, παράλληλα, ραγδαία.

Μονάδες 4

Α6. «Η ραγδαία εισβολή των τεχνολογιών αυτών στην καθημερινότητα διαφοροποίησε αρκετές παραμέτρους διαβίωσης»: Ποιο είδος σύνταξης χρησιμοποιεί ο συγγραφέας και τί θέλει να προσδώσει στο ύφος του κειμένου με αυτό; Να το μετατρέψετε στο αντίθετο είδος σύνταξης.

Μονάδες 4

3η Δραστηριότητα

Α.7 Σύμφωνα με το κείμενο, «το ψηφιακό αυτό χάσμα απασχολεί τις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες του κόσμου, οι οποίες προσπαθούν αν όχι να το εξαλείψουν, τουλάχιστον να το περιορίσουν». Σε ένα άρθρο 250-300 λέξεων για τη σχολική εφημερίδα, αφού παρουσιάσετε εκφάνσεις του φαινομένου στην καθημερινότητά μας να επισημάνετε τους παράγοντες που το οξύνουν.

Μονάδες 20

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Εγκώμιο στη μάθηση: Κριτήριο Αξιολόγησης Λογοτεχνίας Α Λυκείου

Βιογραφικό σημείωμα: Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ (10 Φεβρουαρίου 1898 – 14 Αυγούστου 1956) ήταν Γερμανός δραματουργός, σκηνοθέτης και ποιητής του 20ού αιώνα. Θεωρείται ο πατέρας του «επικού θεάτρου» (Episches Theater) στη Γερμανία.

Εγκώμιο στη μάθηση

Μάθαινε και τ’ απλούστερα!

Γι’ αυτούς

που ο καιρός τους ήρθε

ποτέ δεν είναι πολύ αργά!

Μάθαινε το αβγ, δε σε φτάνει,  μα συ

να το μαθαίνεις! Μη σου κακοφανεί!

Ξεκίνα! Πρέπει όλα να τα ξέρεις!

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.

Μάθαινε, άνθρωπε στο άσυλο!

Μάθαινε, άνθρωπε στη φυλακή!

Μάθαινε, γυναίκα στην κουζίνα!

Μάθαινε, εξηντάχρονε!

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.

Ψάξε για σχολείο, άστεγε!

Προμηθεύσου γνώση, παγωμένε!

Πεινασμένε, άρπαξε το βιβλίο: είν’ ένα όπλο.

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.

Μην ντρέπεσαι να ρωτήσεις, Σύντροφε!

Μην αφεθείς να πείθεσαι

μάθε να βλέπεις συ ο ίδιος!

Ό,τι δεν ξέρεις ο ίδιος

καθόλου δεν το ξέρεις.

Έλεγξε το λογαριασμό

εσύ Θα τον πληρώσεις.

Ψάξε με τα δάχτυλα κάθε σημάδι

Ρώτα: πώς βρέθηκε αυτό εδώ.

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.»

[Από τη συλλογή «Ποιήματα»]

Παρατηρήσεις

1η Δραστηριότητα

Β1. Σε κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις που ακολουθούν, να δώσετε τον χαρακτηρισμό Σωστό/Λάθος, ανάλογα με το νόημα του κειμένου.

1. Ο ποιητής συμβουλεύει τους ανθρώπους να στραφούν στη μάθηση.
2. Η μάθηση αφορά κυρίως τους νέους.
3. Με τη στροφή στη μάθηση ο άνθρωπος μπορεί να αναλάβει την εξουσία.
4. Η μάθηση προστατεύει από την εξαπάτηση.
5. Ο ποιητής ωθεί τον αναγνώστη να πληρώσει για τη μάθηση.

Μονάδες 5

Β2.  «Πεινασμένε, άρπαξε το βιβλίο: είν’ ένα όπλο»: Ποιά είναι η αξία της μάθησης, σύμφωνα με τον ποιητή;

Μονάδες 10

2η Δραστηριότητα

Β3. Ποια χαρακτηριστικά του ποιήματος το εντάσσουν στη μοντέρνα ποίηση;

Μονάδες 5

Β4. Να χαρακτηρίσετε το ύφος του ποιήματος βασισμένοι:

α) Στο ρηματικό πρόσωπο και β) στη ρηματική έγκλιση που κυριαρχεί.

Μονάδες 5

Β5. Να εντοπίσετε το σχήμα της επανάληψης και να εξηγήσετε τι πετυχαίνει ο συγγραφέας με αυτό.

Μονάδες 5

3η Δραστηριότητα

Β6. Ο ποιητής συμβουλεύει ανθρώπους κάθε ηλικίας και κοινωνικής τάξης να μορφωθούν. Ποια πιστεύετε πως είναι η αξία της δια βίου μάθησης στην προσπάθεια καταπολέμησης του αναλφαβητισμού; Να αναπτύξετε την άποψή σας σε ένα ενιαίο κείμενο 100-150 λέξεων.

Μονάδες 20

Επιμέλεια: Παναγιώτης Καράβας

Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.