Αρχαία Α' Λυκείου - Ξενοφώντος Ελληνικά Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 4. §18-23 - Μετάφραση, ερμηνευτικά σχόλια, ασκήσεις και απαντήσεις των ασκήσεων του σχολικού βιβλίου

Μετάφραση και ασκήσεις:



Ερμηνευτικά σχόλια:

Παράγραφοι 18-19

Ο Θρασύβουλος  εμψύχωσε τους άνδρες του και περίμενε την ώρα της επίθεσης. Ο μάντης που ήταν με το μέρος των δημοκρατικών τους συμβούλευσε να μην επιτεθούν πριν κάποιος δικός τους πέσει νεκρός η τραυματιστεί. Ο μάντης είναι βέβαιος για τη νίκη των δημοκρατικών και για το δικό  του θάνατο. Ο Θρασύβουλος αποδέχεται την πρόβλεψη του μάντη κάτι που δηλώνει τον καθοριστικό παράγοντα της μαντείας στις πολεμικές εξελίξεις καθώς και την ευσέβεια και την πίστη του Ξενοφώντα. Άλλωστε ο συγγραφέας πίστευε ότι οι θεοί παρεμβαίνουν στα ανθρώπινα και το θεϊκό στοιχείο προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό τις επιλογές και πράξεις των ανθρώπων.

Η απόφαση του μάντη να μείνει στη θέση του είναι συνειδητή επιλογή να θυσιαστεί και θυμίζει την περίπτωση του μάντη Μεγιστία στη μάχη των Θερμοπυλών που προτίμησε να πολεμήσει και να πεθάνει. Η απόφαση του μάντη να θυσιαστεί για χάρη του κοινωνικού συνόλου δείχνει υψηλό φρόνημα και συνέπεια στις αρχές του.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ξενοφών δεν περιγράφει τη μάχη με λεπτομέρειες αλλά εστιάζει την προσοχή του στο πρόσωπο του μάντη και στη στάση των δημοκρατικών μετά την έκβαση της μάχης. Στην εποχή του Ξενοφώντα υπάρχει σταδιακή μετατόπιση του ιστορικού ενδιαφέροντος από τα γεγονότα στα πρόσωπα.

Το τέλος της μάχης βρίσκει τους δημοκρατικούς νικητές και τους ολιγαρχικούς να έχουν βαρύτατες απώλειες. Ένα από τα θύματα  της μάχης είναι και ο Κριτίας που ήταν και ο επικεφαλής του τυραννικού καθεστώτος. Ο θάνατος του καθορίζει την πτώση και το τέλος του τυραννικού καθεστώτος.

Παρά το γεγονός ότι οι δημοκρατικοί νίκησαν, δεν έχασαν ούτε στιγμή την ανθρωπιά τους και αυτό ο Ξενοφών φροντίζει να το τονίσει. Στην αρχαιότητα οι  νικητές αφαιρούσαν από τους νεκρούς τα όπλα και τα ρούχα τους με στόχο να τους ταπεινώσουν. Όμως οι δημοκρατικοί δεν θέλησαν ν’ ατιμάσουν τους νεκρούς, αφαίρεσαν τα όπλα τους όχι όμως και τα ρούχα τους και επέτρεψαν την ταφή τους. Η διαφορά ήθους των δύο αντιπάλων: δημοκρατικών και ολιγαρχικών είναι φανερή. ΟΙ δημοκρατικοί είναι άνθρωποι θεοσεβούμενοι και με ανώτερο ήθος.

Παράγραφοι 20-22

Είναι η ώρα που οι δύο αντίπαλοι πλησιάζουν ο ένας τον άλλο, είναι η στιγμή που ο θάνατος και η απώλεια φέρνουν πιο κοντά τους ανθρώπους.

Τον λόγο παίρνει ο Κλεόκριτος, που είναι ο κήρυκας των μυημένων στα Ελευσίνια μυστήρια. Ο Κλεόκριτος απευθύνεται στους ολιγαρχικούς και τους καλεί σε συμφιλίωση.

Ο λόγος του, που διαπνέεται από θρησκευτικότητα και ευσέβεια και είναι συναισθηματικά φορτισμένος και γεμάτος ένταση χωρίζεται σε τρία μέρη:

1. Πρόλογος:  «άνδρες…….βούλεσθε».
2. Κύριο μέρος: «ημεις ….παρέχουσιν».
3. Επίλογος: «αλλα…..κτεδακρύσαμεν».

Ο Κλεόκριτος με λόγο γεμάτο πάθος θυμίζει στους αντιπάλους όλα αυτά που τους ενώνουν γι’αυτό και κυριαρχεί η έννοια της συλλογικότητας και της ομαδικότητας. Ο λόγος του Κλεόκριτου δίνεται από τον Ξενοφώντα με πολυσύνδετα, υπερθετικά, σύνθετες λέξεις, ρήματα και εκφράσεις που δηλώνουν τη συντροφικότητα. Ο Κλεόκριτος αναφέρεται:

• Στους κοινούς θρησκευτικούς και λατρευτικούς δεσμούς.
• Στην κοινή συμμετοχή στους χορούς, στα εκπαιδευτήρια και στις στρατιωτικές δραστηριότητες.
• Στους κοινούς κινδύνους που διέτρεξαν όλοι οι Αθηναίοι υπέρ της σωτηρίας και της ελευθερίας της πατρίδας.
• Στους πατρογονικούς θεούς, στη συγγένεια εξ αίματος και αγχιστείας που είχαν πολλοί αντίπαλοι μεταξύ τους και στους δεσμούς φιλίας και συντροφικότητας που είχαν αναπτυχθεί ανάμεσα τους  στους πολιτικούς συλλόγους στους οποίους συμμετείχαν.

Με δραματικές και απελπισμένες εκκλήσεις προς τους αντιπάλους ο Κλεόκριτος ζητά από τους ολιγαρχικούς να σταματήσουν τα εγκλήματα εις βάρος των ίδιων των συμπολιτών τους και της πατρίδας τους και να απομακρύνουν τους τριάκοντα , οι οποίοι παρακινημένοι από προσωπικές ιδιοτέλειες προξένησαν ανεπανόρθωτες συμφορές, αιματηρές συγκρούσεις και εμφύλιο σπαραγμό.

Ο συγκινητικός και φλογερός λόγος του Κλεόκριτου είχε άμεση απήχηση στην ψυχή των ακροατών και έτσι οι τύραννοι απέσυραν γρήγορα τους άνδρες τους από την Αθήνα.

Παράγραφος 23

Η επόμενη ημέρα βρίσκει τους ολιγαρχικούς καταβεβλημένους, απομονωμένους, ταπεινωμένους και ανήσυχους για το μέλλον και την τύχη τους. Στην πρώτη συνεδρίαση της επόμενης μέρας παρουσιάζονται διαφοροποιήσεις στη συμπεριφορά και στη στάση των τρισχιλίων που είχαν στηρίξει το καθεστώς των τριάκοντα.

Από τη μια είναι εκείνοι που είχαν εμπλακεί σε εγκλήματα και αρνούνταν κάθε συμβιβασμό γιατί φοβούνταν τις αντεκδικήσεις. Από την άλλη είναι οι μετριοπαθείς ολιγαρχικοί οι οποίο δεν είχαν αναμειχθεί σε βιαιοπραγίες εις βάρος των δημοκρατικών και οι οποίοι ήταν αποφασισμένοι να δώσουν τέλος στα δεινά της πατρίδας τους βλέποντας τα εγκλήματα των τριάκοντα και τις συμφορές που είχαν προκαλέσει.

Η καθαίρεση των τριάκοντα  είναι πια γεγονός και εκλέγεται νέα δεκαμελής ηγεσία, ένας άρχοντας από κάθε φυλή με στόχο να σταματήσει ο εμφύλιος πόλεμος και να συμφιλιωθούν οι πολίτες.

Απαντήσεις ασκήσεων σχολικού βιβλίου: εδώ.

Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Λύκειο εδώ.