Η γραφή είναι μια αρκετά πολυσύνθετη δεξιότητα η οποία προϋποθέτει τον αποτελεσματικό συνδυασμό δεξιοτήτων κινητικού συντονισμού και οπτικής αντίληψης. Η σημαντικότητα της στην καθημερινότητα των παιδιών μας είναι τεράστια, αν αναλογιστεί κανείς πως το 50% μίας τυπικής σχολικής ημέρας αφιερώνεται στο γράψιμο.
Τα στάδια της γραφής
12 μηνών
Μουντζουρώνει σκόπιμα το χαρτί
2 ετών
Μιμείται οριζόντιες/κάθετες γραμμές και κύκλο
3 ετών
Αντιγράφει ή κάνει μετά από δική μας οδηγία οριζόντιες/κάθετες γραμμές και κύκλο
4 ετών
Κάνει σταυρό, διαγώνιες γραμμές, τετράγωνο και λίγα πολύ απλά σχέδια
5 ετών
Κάνει τρίγωνο, κάποια γράμματα και κάποιους αριθμούς
Εώς 6 ετών
Γράφει το όνομα του και αντιγράφει όλα τα γράμματα
6+ ετών
ΣΧΟΛΕΙΟ
Μουντζουρώνει σκόπιμα το χαρτί
2 ετών
Μιμείται οριζόντιες/κάθετες γραμμές και κύκλο
3 ετών
Αντιγράφει ή κάνει μετά από δική μας οδηγία οριζόντιες/κάθετες γραμμές και κύκλο
4 ετών
Κάνει σταυρό, διαγώνιες γραμμές, τετράγωνο και λίγα πολύ απλά σχέδια
5 ετών
Κάνει τρίγωνο, κάποια γράμματα και κάποιους αριθμούς
Εώς 6 ετών
Γράφει το όνομα του και αντιγράφει όλα τα γράμματα
6+ ετών
ΣΧΟΛΕΙΟ
Βασικές προυποθέσεις της γραφής
- Καλή δύναμη και ισορροπία κορμού/αυχένα
- Σταθερότητα ώμου
- Έλεγχος αντιβραχίου
- Σταθερότητα καρπού
- Συνεργασία τριών δακτύλων
- Περιαγωγή δακτύλων
- Αμφίπλευρος συντονισμός
- Πλευρίωση
- Οπτικοκινητικός συντονισμός
- Σχεδιασμός πράξης
- Οπτική αντίληψη
- Οπτική μνήμη
- Οφθαλμοκίνηση
Λειτουργική λαβή σύλληψης μολυβιού
- Στην δυναμική τριποδική λαβή, το μολύβι τοποθετείται μεταξύ αντίχειρα και δείκτη και στηρίζεται στην πλαϊνή επιφάνεια του μέσου δακτύλου. Τα υπόλοιπα δάκτυλα βρίσκονται σε μικρή κάμψη. Ο καρπός βρίσκεται ελαφρώς σε θέση έκτασης (και όχι σε θέση κάμψης). Το αντιβράχιο ακουμπά σε ελαφρώς πλάγια θέση στην επιφάνεια του γραφείου.
- Η λάθος λαβή του μολυβιού επηρεάζει την ποιότητα της γραφής, την ταχύτητα της και την αντοχή του παιδιού (κουράζει το παιδί, διασπάται η προσοχή του και μειώνεται η ταχύτητα του).
Δραστηριότητες ενίσχυσης της λαβής του μολυβιού
- Παιχνίδια με πλαστελίνη, άμμο, πηλό, αφρό και χώμα.
- Χρωμάτισμα με δακτυλομπογίες και κιμωλίες μικρού μεγέθους.
- Κόψιμο πλαστελίνης με πλαστικό ψαλίδι, κόψιμο με κανονικό ψαλίδι διαφόρων υλικών όπως ύφασμα, χαρτόνια, καλαμάκια κ.α.
- Λαβίδες και τσιμπίδες διαφόρων μεγεθών για να συλλάβει μικρά αντικείμενα.
- Σταγονόμετρα διαφόρων μεγεθών για να μεταφέρει υγρά σε διάφορα δοχεία.
- Παιχνίδια με μανταλάκια και διάφορα τσιμπιδάκια μαλλιών.
- Παιχνίδια με σπρεί νερού, μπογιάς.
- Παιχνίδια με μικρές βίδες. Βιδώνω/ξεβιδώνω.
- Κουμπαράδες και κέρματα.
- Τοποθετεί/αφαιρεί μικρά αντικείμενα μέσα στην παλάμη του (για να κάνει περιαγωγή).
- Πέρασμα χαντρών σε κλωστή/σχοινί.
Δραστηριότητες ενίσχυσεις οπτικοκινητικού συντονισμού
- Παιχνίδι με μπάλα. Πέταγμα και πιάσιμο της μπάλας. Μικρής-μεγάλης, βαριάς-ελαφριάς.
- Αναπήδηση μπάλας στο πάτωμα ή στον τοίχο.
- Δέστε ένα καλάθι σαν στόχο. Βάλτε το παιδί να ρίξει μέσα στο καλάθι διάφορα αντικείμενα/μπάλες ( Τα καλάθια και τα αντικείμενα να είναι διαφόρων μεγεθών).
- Μπασκέτα κανονική.
- Βελάκια.
- Βόλεϊ με μπαλόνι.
- Παίξτε ρακέτες μαζί με το παιδί αλλά χρησιμοποιείστε μπαλόνι αντί για μπάλα.
- Μπόουλινγκ.
Δραστηριότητες ενίσχυσης οπτικής αντίληψης
- Παιχνίδια βρες τις διαφορές σε δύο παρόμοιες εικόνες.
- Puzzle
- Βρες το άλλο μισό.
- Συμπλήρωσε ότι λείπει.
- Ζωγράφισε ότι βλέπεις.
- Να βρει διάφορα αντικείμενα/έπιπλα που έχουν σχήμα κύκλο/τετράγωνο/τρίγωνο/ορθογώνιο.
- Παιχνίδια για την κατανόηση των εννοιών πάνω/κάτω, μέσα/έξω, δεξιά/αριστερά.
- Χρωμάτισε ή επέλεξε τα δύο όμοια σε μέγεθος αντικείμενα.
- Παιχνίδια ταύτισης χρωμάτων, σχημάτων.
Δραστηριότητες ενίσχυσης οπτικής μνήμης
- Τοποθετήστε τουβλάκια διαφόρων χρωμάτων σε μία συγκεκριμένη σειρά και αφήστε το παιδί να μελετήσει το σχέδιο. Στην συνέχεια ανακατέψτε τα και παροτρύνεται το παιδί να αναδημιουργήσει την ακολουθία.
- Κάντε την ίδια δραστηριότητα αλλά αυτή την φορά χρησιμοποιήστε εικόνες ή διάφορα μικρά αντικείμενα.
- Φτιάξτε κολιέ/βραχιόλα με χάντρες διαφόρων χρωμάτων και έπειτα ζητήστε από το παιδί να το αναπαράγει από μνήμης.
- Ζητήστε από το παιδί να περιγράψει μία εικόνα που μόλις είδε και έχει αφαιρεθεί.
- Φτιάξτε ένα σχέδιο και ζητήστε από το παιδί να το ανακαλέσει και να το αναπαράγει.
Ασκήσεις προ-γραφής
- Δραστηριότητες Ιχνηλασίας.
- Ακολούθησε με το μολύβι της διακεκομμένες γραμμές.
- Δραστηριότητες με λαβύρινθους.
Χρησιμοποιείστε πολυαισθητηριακές τεχνικές
- Βοηθήστε το παιδί να εξασκηθεί στο σχεδιασμό των γραμμάτων κάνοντας κινήσεις στον αέρα.
- Να εξασκηθεί στον σχεδιασμό των γραμμάτων γράφοντας τα στην άμμο, στον αφρό, σε κρέμωδες υλικό.
- Κατασκευάστε τα γράμματα με πλαστελίνη, με καλαμάκια, ξυλάκια και διάφορα άλλα υλικά.
- Σχεδιάστε τα γράμματα στο πάτωμα με χοντρή κολλιτική ταινία και ενθαρύνεται το παιδί να περπατήσει πάνω στο γράμμα.
- Φτιάξτε το γράμμα και ενθαρύνεται το παιδί να κολλήσει διάφορα υλικά πάνω.
- Παιχνίδια μέσα στο πλαίσιο.
- Παιχνίδια για να διακρίνει το παιδί ότι αρχίζουμε από τα αριστερά και ακολουθεί το ένα μετά το άλλο γραμματάκι.
Πότε απευθυνόμαστε σε εργοθεραπευτή;
- Όταν υπάρχει δυσκολία ακολουθίας των γραμμών και του περιθωρίου του τετραδίου.
- Όταν υπάρχουν αντιστροφές γραμμάτων.
- Όταν υπάρχει φτωχό επίπεδο ζωγραφικής.
- Όταν υπάρχει δυσκολία συντονισμού κινήσεων (αδεξιότητα).
- Κακή στάση σώματος κατά την γραφή.
- Ανορθόδοξη τοποθέτηση καρπού και δαχτύλων.
- Κακή ποιότητα γραμμάτων.
- Μειωμένη συγκέντρωση.
- Άρνηση για γραφή/ζωγραφική.
- Αδυναμία ολοκλήρωσης σχολικών δραστηριοτήτων.
- Κουράζεται γρήγορα όταν γράφει.
- Μειωμένη ταχύτητα γραφής.
- Μη τήρηση ίσων διαστημάτων μεταξύ των γραμμάτων αλλά και των λέξεων.
Λουίζα Παπαχαραλάμπους Κουσουλίδου
Αναπτυξιακή-παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια (BSc), http://ergotherapiacenter.com
Αναπτυξιακή-παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια (BSc), http://ergotherapiacenter.com
Περισσότερο υλικό για την Ειδική Αγωγή εδώ.