Ένα από τα συχνότερα αναπτυξιακά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά σχολικής ηλικίας και το οποίο απασχολεί έντονα γονείς και δασκάλους, είναι οι μαθησιακές δυσκολίες. Μέχρι πρόσφατα, πολλοί τις ερμήνευαν ως «τεμπελιά και αδιαφορία» του παιδιού, ενώ άλλοι θεωρούσαν ότι το παιδί απλώς δεν έχει «ωριμάσει» ακόμα και περίμεναν να περάσουν οι δυσκολίες του με το χρόνο. Αυτή η αναμονή όμως είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια πολύτιμου χρόνου και κατά συνέπεια τον περιορισμό των ευκαιριών για αξιοποίηση των δυνατοτήτων του παιδιού.
Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας ευρύς όρος που αναφέρεται σε μια ομάδα διαταραχών, οι οποίες εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην ανάγνωση, τη γραφή, στο συλλογισμό ή στη μαθηματική ικανότητα. Οι δυσκολίες αυτές εμποδίζουν σημαντικά την πρόοδο του παιδιού σε γνωστικό επίπεδο αλλά και στο επίπεδο της ομαλής κοινωνικοποίησης του. Οι ελλείψεις του, αν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως, συσσωρεύονται με τα χρόνια παρόλη την προσπάθεια του παιδιού να τις καλύψει. Αν και η νοημοσύνη του είναι σε κανονικό ή υψηλό επίπεδο, αποτυγχάνει συχνά στις σχολικές δοκιμασίες. Το παιδί απογοητεύεται και δέχεται συνεχώς κριτική για τις επιδόσεις του, με αποτέλεσμα να αποκτά χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Χαρακτηριστικά των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες
Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες έχουν συνήθως ένα εύρος συμπτωμάτων που επηρεάζουν την ανάπτυξη και τα επιτεύγματά τους. Κάποια από αυτά τα συμπτώματα μπορεί να παρουσιαστούν σε όλα τα παιδιά σε κάποιο στάδιο της ανάπτυξής τους, το παιδί όμως με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζει μία ομάδα από συμπτώματα που το συνοδεύουν στην εξελικτική του πορεία και δεν εξαφανίζονται με το πέρασμα του χρόνου.
Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι: διάσπαση προσοχής, φτωχή μνήμη, δυσκολία στο να ακολουθεί οδηγίες, δυσκολία στο να ξεχωρίζει μεταξύ τους τα γράμματα, τους αριθμούς και τους ήχους, περιορισμένη αναγνωστική ικανότητα, προβλήματα στον οπτικο-κινητικό συντονισμό, δυσκολία στη σειροθέτηση (π.χ. ακολουθία των ημερών της εβδομάδας, των μηνών του χρόνου) και γενικότερη αποδιοργάνωση.
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το σχολείο, τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες:
• Δυσκολεύονται να διαβάσουν σωστά ένα κείμενο κάνοντας πολύ συχνά παραλείψεις γραμμάτων ή λέξεων και διαβάζοντάς το αργά και συλλαβιστά.
• Πολλές φορές δεν κατανοούν αυτό που μόλις διάβασαν.
• Όταν γράφουν, κάνουν πολλά ορθογραφικά λάθη, παραλείποντας, προσθέτοντας ή αντιστρέφοντας γράμματα ή συλλαβές.
• Το κείμενο που γράφουν πολλές φορές δεν έχει λογική αλληλουχία.
• Δεν τονίζουν σωστά ή ακόμα και καθόλου.
• Έχουν δυσκολίες στα μαθηματικά.
• Πολλές φορές δεν κατανοούν αυτό που μόλις διάβασαν.
• Όταν γράφουν, κάνουν πολλά ορθογραφικά λάθη, παραλείποντας, προσθέτοντας ή αντιστρέφοντας γράμματα ή συλλαβές.
• Το κείμενο που γράφουν πολλές φορές δεν έχει λογική αλληλουχία.
• Δεν τονίζουν σωστά ή ακόμα και καθόλου.
• Έχουν δυσκολίες στα μαθηματικά.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Οι γονείς είναι συχνά οι πρώτοι που αντιλαμβάνονται ότι το παιδί τους μπορεί να έχει κάποιο μαθησιακό πρόβλημα. Έτσι, ένας γονιός θα πρέπει αρχικά:
• Να αποδέχεται το παιδί του με τις ικανότητες αλλά και με τις δυσκολίες του.
• Να έχει υπομονή.
• Να φροντίζει ο χώρος που διαβάζει το παιδί να είναι πάντα συγκεκριμένος, τακτοποιημένος και ήσυχος.
• Να ορίσει μαζί με το παιδί συγκεκριμένες ώρες διαβάσματος.
• Να αφήνει το παιδί να είναι όσο το δυνατόν πιο αυτόνομο στο διάβασμά του, αλλά να είναι εύκαιρος όταν πραγματικά τον χρειάζεται.
• Να ελέγχει στο τέλος αν το παιδί έχει διαβάσει σωστά όλα τα μαθήματά του.
• Να βεβαιώνεται ότι το παιδί έχει βάλει τα απαραίτητα βιβλία και τετράδια στην τσάντα του.
• Να αφήνει στο παιδί χρόνο για παιχνίδι.
• Να έχει υπομονή.
• Να φροντίζει ο χώρος που διαβάζει το παιδί να είναι πάντα συγκεκριμένος, τακτοποιημένος και ήσυχος.
• Να ορίσει μαζί με το παιδί συγκεκριμένες ώρες διαβάσματος.
• Να αφήνει το παιδί να είναι όσο το δυνατόν πιο αυτόνομο στο διάβασμά του, αλλά να είναι εύκαιρος όταν πραγματικά τον χρειάζεται.
• Να ελέγχει στο τέλος αν το παιδί έχει διαβάσει σωστά όλα τα μαθήματά του.
• Να βεβαιώνεται ότι το παιδί έχει βάλει τα απαραίτητα βιβλία και τετράδια στην τσάντα του.
• Να αφήνει στο παιδί χρόνο για παιχνίδι.
Είναι επίσης πολύ σημαντικό να ληφθούν μέτρα τόνωσης της αυτοπεποίθησης του παιδιού και να βοηθηθεί και η υπόλοιπη οικογένεια να αντιληφθεί την ιδιαιτερότητα της κατάστασης και να προσαρμοστεί σε αυτή. Για αυτό το λόγο, είναι πρωτίστης σημασίας να επισκεφτεί η οικογένεια κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, ο οποίος να είναι σε θέση να αξιολογήσει όλες τις διαφορετικές πτυχές των δυσκολιών του παιδιού.
Οι μαθησιακές δυσκολίες στα παιδιά μπορούν ν’ αντιμετωπιστούν με μεγάλη επιτυχία, ειδικά αν εντοπιστούν έγκαιρα. Σε περίπτωση που το παιδί βοηθηθεί από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού έχει πολλές πιθανότητες να εξαλείψει πολλές από τις δυσκολίες που συναντάει. Όσο όμως μεγαλώνει, τόσο πιο δύσκολα αντιμετωπίζονται οι δυσκολίες του, διότι οι ελλείψεις είναι πολλές και οι απαιτήσεις του σχολείου αυξάνουν. Ειδικοί, όπως είναι οι παιδοψυχολόγοι, μπορούν να βοηθήσουν και να συντονίσουν τη βοήθεια για το παιδί σε συνεργασία με τους γονείς και το σχολείο του παιδιού.