Ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που μπορεί να συμβεί σε όλους τους ανθρώπους οποιαδήποτε στιγμή. Εμείς οι ενήλικες, όταν θυμώνουμε με κάτι ή με κάποιον, διαχειριζόμαστε το θυμό μας με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να μην δημιουργηθούν προβλήματα με τους γύρω μας. Τα παιδιά όμως, όταν νευριάζουν, δεν μπορούν πάντα να ελέγξουν τον θυμό τους, με αποτέλεσμα να αντιδρούν συχνά με ακατάλληλο τρόπο και να μπαίνουν σε μπελάδες είτε με τους συνομηλίκους τους είτε με τους μεγάλους.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να ελέγχουν τον θυμό τους;
- Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε, είναι να βεβαιωθούμε πως το παιδί αναγνωρίζει ότι αυτό που νιώθει μία δεδομένη στιγμή είναι θυμός. Ειδικότερα τα μικρότερα παιδιά, όταν απογοητεύονται με κάτι ή αισθάνονται αδικημένα, μπορεί να κατακλύζονται από μία έντονη δυσφορία, να υψώνουν τον τόνο της φωνής τους, η καρδιά τους να χτυπάει πιο δυνατά και η αναπνοή τους να γίνεται γρηγορότερη, αλλά να μην ξέρουν ότι όλα αυτά τα σωματικά συμπτώματα φανερώνουν ότι έχουν θυμώσει. Αν το παιδί αρχίσει να καταλαβαίνει πότε είναι θυμωμένο ή πότε πάει να θυμώσει, θα μπορεί πιο εύκολα να εντοπίζει τα συμπτώματα του θυμού όταν αρχίσουν να εκδηλώνονται και να τα ελέγξει.
- Ένας πολύ βοηθητικός τρόπος για την αναγνώριση του θυμού είναι να του επισημαίνουμε πότε είμαστε εμείς θυμωμένοι, αλλά και την αιτία του θυμού μας. Για παράδειγμα μπορούμε να πούμε: «Θύμωσα που έσκισες το βιβλίο μου». Με αυτό τον τρόπο, ονοματίζουμε το συναίσθημα, ενώ ταυτόχρονα εστιάζουμε στην πράξη που έκανε το παιδί χωρίς όμως να του αποδίδουμε χαρακτηρισμούς. Έτσι, ελαχιστοποιούμε την πιθανότητα δημιουργίας αισθημάτων χαμηλής αυτοεκτίμησης στο παιδί και περαιτέρω εντάσεις μεταξύ μας.
- Στη συνέχεια, θα πρέπει να εξηγήσουμε στο παιδί ότι αν και ο θυμός είναι μια φυσιολογική αντίδραση που συμβαίνει σε όλους, έχει μεγάλη σημασία το πώς τον εκφράζουμε. Αν για παράδειγμα θυμώσει με κάποιον άλλο, δεν είναι καλό να ξεκινήσει να τον χτυπάει ή να του πετάει πράγματα, αλλά μπορεί να δείξει το θυμό του με λόγια. Φυσικά, έχοντας πάντα στο μυαλό μας ότι το παιδί μας έχει ως πρότυπο, πρέπει κι εμείς να διατηρούμε τον αυτοέλεγχό μας όταν θυμώνουμε και να αποφεύγουμε κάθε μορφή βίας, έτσι ώστε να του δείξουμε έμπρακτα πώς μπορεί κι εκείνο να αντιδρά όταν θυμώνει.
- Αν καταλάβουμε ότι έχει θυμώσει μαζί μας, είναι καλό να του δώσουμε λίγο χρόνο να ηρεμήσει. Με την αντιπαράθεση εκείνη τη στιγμή, το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να νευριάσει ακόμη περισσότερο, να εκνευριστούμε κι εμείς και έτσι να έρθουμε σε ρήξη. Παράλληλα, με το να αποστασιοποιηθούμε, του διδάσκουμε με το παράδειγμά μας ότι όταν είμαστε θυμωμένοι, χρειάζεται να μένουμε ένα διάστημα μόνοι μας για να ηρεμήσουμε, να σκεφτούμε τα πράγματα πιο ψύχραιμα και να βρούμε μία λύση στο πρόβλημά μας.
- Στα λίγο μεγαλύτερα παιδιά μπορούμε επίσης να δείξουμε κάποιες απλές τεχνικές χαλάρωσης για να χρησιμοποιούν όταν θυμώνουν, όπως για παράδειγμα να εισπνέουν αργά από τη μύτη μετρώντας από μέσα τους μέχρι το τρία και ύστερα να εκπνέουν αργά από το στόμα μετρώντας από μέσα τους μέχρι το οχτώ. Μπορούμε ακόμη να τα παροτρύνουμε να βγάζουν την έντασή τους ζωγραφίζοντας ή να γράφουν σε ένα χαρτί για ποιο λόγο είναι θυμωμένα και μετά αυτό το χαρτί να το σκίζουν και να το πετάνε, σαν δηλαδή να σκίζουν και να πετάνε την ίδια την αιτία του θυμού τους. Φυσικά, κάθε παιδί είναι διαφορετικό και πρέπει να έχουμε ακόμη στο μυαλό μας ότι μία τεχνική που μπορεί να «πιάσει» σε ένα παιδί μπορεί να μην έχει αποτέλεσμα σε ένα άλλο. Γι’ αυτό, είναι καλό να δείξουμε στο παιδί διάφορες τεχνικές και να δει ποια από αυτές τον βοηθάει πραγματικά.
- Τέλος, πρέπει να θυμόμαστε ότι προκειμένου τα παιδιά να εγκαθιδρύσουν έναν συγκεκριμένο τρόπο διαχείρισης του θυμού τους, πρέπει αυτός να ενισχύεται με κάθε ευκαιρία. Για παράδειγμα, είναι καλό να τα επαινούμε κάθε φορά που αντιδρούν ψύχραιμα όταν θυμώνουν, γιατί έτσι θα μάθουν γρηγορότερα να διαχωρίζουν τις επιθυμητές από τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές και ως συνέπεια θα αρχίσουν γρηγορότερα να επιδεικνύουν αυτοέλεγχο.
Όλες οι παραπάνω ενέργειες είναι απαραίτητες προκειμένου να βοηθηθεί το παιδί να μάθει να διαχειρίζεται το θυμό του. Χρειάζεται όμως μεγάλη υπομονή και επιμονή από τους γονείς, καθώς η σωστή διαχείριση του θυμού είναι κάτι που απαιτεί χρόνο και δε γίνεται από τη μία στιγμή στην άλλη. Αν όμως το παιδί, παρόλη την προσπάθειά σας συνεχίζει να παρουσιάζει εκρήξεις θυμού και δεν μπορεί να ελέγξει τη συμπεριφορά του, είναι καλό να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας προκειμένου να διερευνήσει τα αίτια της συμπεριφοράς του και να το βοηθήσει να επεξεργαστεί τα συναισθήματά του αποτελεσματικότερα.