ΚΕΙΜΕΝΑ
Κείμενο Ι: Το 2020 θα χαθούν από τα ρομπότ οι μισές θέσεις εργασίας
Όλο και πληθαίνουν οι προβλέψεις των ειδικών που αναφέρουν ότι σύντομα πολλές ειδικότητες θα εξαφανιστούν από την ανάπτυξη των μηχανών με τεχνητή νοημοσύνη. Μέχρι στιγμής, οι ρομποτικές μηχανές αναλαμβάνουν με ραγδαίους ρυθμούς χειρωνακτικά επαγγέλματα, εκτελώντας εργασίες επαναλαμβανόμενης κίνησης. Στη συνέχεια, όμως, εξυπνότερες συσκευές, θα θέσουν σε κίνδυνο επαγγέλματα που απαιτούν περισσότερες δεξιότητες, αναφέρει σε δημοσίευμά του το CNN.
Σύμφωνα με έρευνα της Bank of America, μέχρι το 2025, τα ρομπότ θα έχουν καταλάβει το 45% των βιομηχανικών εργασιών, εξαφανίζοντας εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Και το δεδομένο είναι ότι ο ρυθμός των εξελίξεων και αυτή η διαδικασία θα επιταχυνθεί, καθώς αναμένεται ότι οι συσκευές που θα είναι διασυνδεδεμένες με το διαδίκτυο θα διπλασιαστούν, φτάνοντας τα 50 δισεκατομμύρια μέχρι το 2020.
Το ίδιο έτος, περίπου οι μισές θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ θα εξαφανιστούν από τους υπολογιστές και την τεχνητή νοημοσύνη, ενώ ένα επιπλέον 20% θα αντιμετωπίσει την ίδια απειλή, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Εργασίες που στο πρόσφατο παρελθόν έμοιαζαν να μην αντιμετωπίζουν αυτόν τον κίνδυνο, βρίσκονται πλέον στον ίδιο παρονομαστή: αναλυτές δεδομένων, τραπεζίτες, ακόμη και χρηματιστές θα απειληθούν από τα ρομπότ.
Το κόστος ρομπότ και υπολογιστών συνεχώς μειώνεται με αποτέλεσμα να αποτελούν ελκυστική επένδυση για τους επιχειρηματίες. Και όπως αναφέρει η έκθεση της Bank of America, διαρκώς γίνεται πιο εύκολη η χρήση και η εργασιακή αξιοποίηση των ρομπότ. Αναπτύσσουν ικανότητες όπως αυτή της μάθησης, αλλά και της αναγνώρισης φωνής και προσώπου, γεγονός που τα κάνει ικανά να διαχειριστούν επαγγελματικά πόστα που απαιτούν διάδραση με πελάτες.
Οι χώρες που μπορούν να υιοθετήσουν αυτές τις νέες τεχνολογίες θα λάβουν άμεσα μία σημαντική ώθηση στους τομείς του χαμηλού εργασιακού κόστους και της υψηλής παραγωγικότητας. Αντίστροφοι, βέβαια, θα είναι οι αριθμοί της απασχόλησης και του εργατικού δυναμικού.
Σε αυτήν την τεχνολογική κούρσα προπορεύεται η Ιαπωνία, όπου ήδη αντιστοιχούν 1.520 ρομπότ ανά 10.000 εργαζομένων στα εργοστάσια κατασκευής αυτοκινήτων, νούμερο που απέχει πολύ από τον παγκόσμιο μέσο όρο (66 ρομπότ ανά 10.000). Παρόμοιο δρόμο έχει χαράξει και η Κίνα, η οποία αποτελεί τον μεγαλύτερο αγοραστή ρομπότ παγκοσμίως, καλύπτοντας το 25% της παγκόσμιας ζήτησης.
Η επερχόμενη επανάσταση θα μεταβάλει δραματικά την παγκόσμια οικονομία αλλά και θα αυξήσει ραγδαία την οικονομική ανισότητα. Οι θέσεις εργασίας που χάνονται ή κινδυνεύουν άμεσα με εξαφάνιση έχουν χαμηλότερες αποδοχές και μικρές απαιτήσεις σε δεξιότητες, σύμφωνα με τους ερευνητές και αυτήν δεν είναι η μοναδική στρέβλωση που θα προκληθεί. Εργαζόμενοι με πολλές γνώσεις και «πλούσιο» βιογραφικό ενδέχεται να χρειαστεί να καλύψουν θέσεις εργασίας με σχετικά απλοϊκό αντικείμενο, το οποίο όμως δεν μπορούν να εκτελέσουν μηχανές.
Ακολουθούν μερικά παραδείγματα εργασιών που θα εκτελούνται από ρομπότ: Διοικητικοί υπάλληλοι, Χειρωνακτικές εργασίες, Αναλυτές δεδομένων, Ξεναγοί, Αρτοποιοί, Κρεοπώλες, Ασφαλιστές, Πωλητές σε εμπορικά καταστήματα, Εφοριακοί, Πωλητές μέσω τηλεφώνου, Λογιστές, Ψαράδες, Οδηγοί μέσων μεταφοράς.
Οι εργασίες που θα παραμείνουν στο ανθρώπινο πεδίο και δεν φαίνεται να κινδυνεύουν είναι εκείνες όπου το συναίσθημα, η δημιουργικότητα, η κοινωνική συναναστροφή, το ένστικτο είναι προαπαιτούμενα. Ανάμεσα σε αυτές είναι οι κοινωνικοί λειτουργοί, οι εργαζόμενοι στο χώρο της υγείας, οι ερευνητές, οι αστυνομικοί, οι εκπαιδευτικοί, κ.α.
CNN, 16 Ιανουαρίου 2016
Κείμενο ΙΙ: Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να δημιουργήσει διπλάσιες θέσεις εργασίας έως το 2025
Τα ρομπότ, οι κάθε είδους «έξυπνες» μηχανές και γενικότερα οι αλγόριθμοι της τεχνητής νοημοσύνης, που ολοένα περισσότερο εισδύουν στους χώρους εργασίας και αυτοματοποιούν την απασχόληση, μπορούν να δημιουργήσουν διεθνώς έως το 2025 σχεδόν διπλάσιο αριθμό νέων θέσεων εργασίας, σε σχέση με όσες αναμένεται να καταστρέψουν.
Αυτή είναι η –μάλλον αισιόδοξη– εκτίμηση μιας νέας έκθεσης του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) με τίτλο «Το μέλλον των θέσεων εργασίας», σύμφωνα με την οποία έως τα μέσα της επόμενης δεκαετίας περίπου 133 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας μπορούν να έχουν δημιουργηθεί με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, έναντι 75 εκατομμυρίων που μπορεί να εξαφανισθούν εξαιτίας της.
Η έκθεση –η οποία βασίσθηκε σε μια μεγάλη δειγματοληπτική έρευνα μεταξύ εργοδοτών και διευθυντικών στελεχών που διοικούν 15 εκατομμύρια εργαζόμενους σε 20 χώρες– προβάλλει το σύνηθες επιχείρημα των τεχνο-αισιόδοξων ότι, όπως και στα προηγούμενα κύματα τεχνολογικών επαναστάσεων στην οικονομική ιστορία (ατμός, ηλεκτρισμός κ.α.), παρά τους διάχυτους φόβους, πάντοτε το ισοζύγιο υπήρξε τελικά θετικό για τις θέσεις απασχόλησης. Κάτι ανάλογο συνεπώς θα πρέπει να αναμένεται και για την ευρισκόμενη σε εξέλιξη Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση.
Πάντως, ο Κλάους Σβαμπ, πρόεδρος του WEF, επεσήμανε ότι τα κέρδη από τη νέα «νοήμονα» οικονομία δεν πρέπει να θεωρηθούν δεδομένα, αν δεν γίνουν μεγαλύτερες επενδύσεις στην εκπαίδευση, έτσι ώστε οι εργαζόμενοι να προσαρμοσθούν κατάλληλα στις νέες απαιτήσεις του εργασιακού περιβάλλοντος. Στον πρόλογο της έκθεσης απευθύνει «έκκληση για δράση σε κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, εκπαιδευτικούς και εργαζόμενους, ώστε να εκμεταλλευθούν ένα παράθυρο ευκαιρίας, που όμως κλείνει γρήγορα, προκειμένου να δημιουργήσουν ένα νέο μέλλον καλής απασχόλησης για όλους».
Οι επικεφαλής των εταιριών που κατέθεσαν τις απόψεις τους μέσω του δικτύου LinkedIn, εκτιμούν ότι πάνω από τα μισά σημερινά εργασιακά καθήκοντα μπορεί να εκτελούνται από μηχανές έως το 2025. Και αυτός ο κίνδυνος αυτοματοποίησης δεν αφορά μόνο τους εργάτες στη γραμμή παραγωγής, αλλά επίσης τους υπαλλήλους γραφείου (π.χ. στα λογιστήρια). Έως το 2025 εκτιμάται ότι το ποσοστό των εργασιών που γίνονται από «έξυπνες» μηχανές (όχι μόνο ρομπότ), θα έχει αυξηθεί σε 57%, από 29% περίπου σήμερα.
Η έκθεση επισημαίνει ότι σχεδόν σε όλες τις χώρες έχουν αυξημένη ζήτηση ορισμένες ειδικότητες πληροφορικής, όπως οι μηχανικοί λογισμικού, οι αναλυτές δεδομένων, οι ειδικοί στο υπολογιστικό «νέφος», οι προγραμματιστές που αναπτύσσουν κινητές εφαρμογές, οι ειδικοί στην τεχνητή νοημοσύνη (βαθιά μάθηση, μηχανική μάθηση, νευρωνικά δίκτυα) κ.α. Από την άλλη, κατ’ εξοχήν επαγγέλματα με ολοένα μειωμένη ζήτηση είναι οι διοικητικοί βοηθοί, οι εκπρόσωποι εξυπηρέτησης πελατών, οι λογιστές, οι τεχνικοί για ηλεκτρολογικά και μηχανολογικά θέματα κ.α.
Σύμφωνα με την έκθεση, «οι μετασχηματισμοί (στην αγορά εργασίας), αν γίνουν αντικείμενο διαχείρισης με σοφία, μπορούν να οδηγήσουν σε καλή απασχόληση, καλές θέσεις εργασίας και βελτιωμένη ποιότητα ζωής, αν όμως γίνει κακή διαχείριση των αλλαγών, τότε υπάρχει ο κίνδυνος να διευρυνθεί η “ψαλίδα” των δεξιοτήτων, να υπάρξει μεγαλύτερη ανισότητα και ευρύτερη πόλωση».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Κείμενο ΙΙΙ: Η Μηχανή σταματά (απόσπασμα από μυθιστόρημα)
Οι άνθρωποι ζουν κάτω από τη γη, απομονωμένοι σε δωμάτια, ενώ όλα ρυθμίζονται από ένα σύστημα ανώτερης τεχνητής νοημοσύνης, τη Μηχανή. Διάγουν έναν αυτοματοποιημένο βίο και η ζωή τους αποκτά νόημα από τη Μηχανή. Στα παρακάτω αποσπάσματα η Βάστι, η πρωταγωνίστρια, αναρωτιέται αν πρέπει να αποδεχτεί την πρόσκληση του γιού της, Κούνο, να τον επισκεφτεί από κοντά, σπάζοντας την απομόνωσή της. Έτσι στο τέλος αποφασίζει να κάνει χρήση του συστήματος μεταφοράς για να τον επισκεφτεί.
[…] Ύστερα δημιούργησε φως και, κοιτάζοντας το δωμάτιό της, που ήταν φωτεινό και γεμάτο ηλεκτρικά κουμπιά, αναπτερώθηκε. Κουμπιά και διακόπτες υπήρχαν παντού –κουμπιά για να ζητήσει φαγητό, μουσική, ρούχα. Υπήρχε το κουμπί για το ζεστό μπάνιο, που με το πάτημά του μια μπανιέρα (απομίμησης) μαρμάρου αναδυόταν μέσα από το πάτωμα ξέχειλη με ζεστό αρωματικό νερό. Υπήρχε το κουμπί για το κρύο μπάνιο. Υπήρχε το κουμπί που παρήγε λογοτεχνία. Και φυσικά υπήρχαν τα κουμπιά με τα οποία επικοινωνούσε με τους φίλους της. Το δωμάτιο, αν και άδειο, βρισκόταν σε επαφή με όλα όσα την ενδιέφεραν στον κόσμο.
Στη συνέχεια η Βάστι έκλεισε τον διακόπτη απομόνωσης και όλα όσα είχαν συσσωρευτεί τα τελευταία τρία λεπτά μεμιάς ξεπρόβαλαν μπροστά της. Το δωμάτιο γέμισε με θορύβους κουδουνιών και αγωγούς συνομιλίας. Πώς ήταν το καινούργιο φαγητό; Θα το συνιστούσε; Της ήρθε πρόσφατα καμιά ιδέα; Θα μπορούσε να της μιλήσει κάποιος για τις δικές του ιδέες; Θα μπορούσε να δεσμευτεί πως θα επισκεπτόταν σύντομα τους δημόσιους παιδικούς σταθμούς –ας πούμε μέσα στο μήνα;
[…] Το κρεβάτι δεν της άρεσε. Παραήταν μεγάλο, θα προτιμούσε ένα μικρό κρεβάτι. Δεν είχε βέβαια νόημα να παραπονιέται, αφού τα κρεβάτια είχαν τις ίδιες διαστάσεις σε όλο τον κόσμο και, για να αποκτήσει κανείς ένα κρεβάτι διαφορετικού μεγέθους, θα έπρεπε να γίνουν τεράστιες αλλαγές στη Μηχανή. Η Βάστι απομονώθηκε –αναγκαστικά, αφού κάτω από το έδαφος δεν υπήρχε ούτε μέρα ούτε νύχτα– και έκανε μία ανασκόπηση όλων των συμβάντων ως τη στιγμή που είχε καλέσει το κρεβάτι. Ιδέες; Σχεδόν καμία. Γεγονότα –άραγε η πρόσκληση του Κούνο ήταν γεγονός;
Δίπλα της, πάνω στο μικρό αναλόγιο, υπήρχε ένα λείψανο από την εποχή των σκουπιδιών –ένα βιβλίο. Αυτό ήταν το βιβλίο της Μηχανής. Περιείχε οδηγίες για κάθε ενδεχόμενο. Αν η Βάστι ένιωθε κρύο ή ζέστη ή δυσπεψία, ή αν της διέφευγε κάποια λέξη, ανέτρεχε στο βιβλίο και αυτό της έλεγε ποιο κουμπί να πατήσει. Το εξέδιδε η κεντρική Επιτροπή. Τελευταία εκδιδόταν όλο και πιο πολυτελώς βιβλιοδετημένο.
Καθισμένη στην άκρη του κρεβατιού, το πήρε ευλαβικά στα χέρια της. Έριξε μία ματιά γύρω της, στο φωτισμένο δωμάτιο, λες και κάποιος την παρακολουθούσε. Έπειτα, με αιδώ όσο και με χαρά, μουρμούρισε: «Ω Μηχανή! Ω Μηχανή!» και έφερε τον τόμο στα χείλη της. Τον φίλησε τρεις φορές, τρεις φορές έκλινε με σεβασμό το κεφάλι της, τρεις φορές ένιωσε την έκσταση της συγκατάθεσης.
[…] Γνώριζε φυσικά τα πάντα για το σύστημα συγκοινωνίας· δεν ήταν δα και κανένα μυστήριο. Θα καλούσε ένα βαγόνι και αυτό θα την περνούσε μέσα από το τούνελ οδηγώντας τη στον ανελκυστήρα που συνδεόταν με τον σταθμό των αερόπλοιων: το σύστημα χρησιμοποιούνταν για πάρα πολλά χρόνια, πολύ πριν από την παγκόσμια εγκαθίδρυση της Μηχανής. Και φυσικά η Βάστι είχε μελετήσει τον αμέσως προηγούμενο πολιτισμό –τον πολιτισμό που είχε μπερδέψει τις λειτουργίες του συστήματος και το είχε χρησιμοποιήσει για να φέρνει τους ανθρώπους στα αντικείμενα, αντί να φέρνει τα αντικείμενα στους ανθρώπους. Τι παράξενες εκείνες οι παλιές μέρες, όταν οι άνθρωποι έβγαιναν για να πάρουν αέρα, αντί να αλλάζουν τον αέρα μες στο δωμάτιό τους! Και όμως, φοβόταν το τούνελ: δεν το είχε δει από τότε που γεννήθηκε το τελευταίο της παιδί. Είχε μία στροφή –αλλά όχι όπως τη θυμόταν· ήταν έξοχο –αλλά όχι τόσο έξοχο όσο είχε υποστηρίξει ένας καθηγητής. Τη Βάστι την κατέλαβε ο τρόμος της άμεσης εμπειρίας.
Ε.Μ. Φόρστερ, Η Μηχανή σταματά, μτφ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδόσεις οκτώ, 2016
ΘΕΜΑΤΑ
ΘΕΜΑ Α
Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο των πέντε πρώτων παραγράφων του Κειμένου Ι (σε 60-80 λέξεις).
(Μονάδες 15)
Οι ειδικοί προβλέπουν πως η εξέλιξη των μηχανών και της τεχνητής νοημοσύνης θα εξαλείψει πολλές ειδικότητες εργαζομένων, έχοντας ήδη ξεκινήσει με τα χειρωνακτικά επαγγέλματα. Μέχρι το 2025 τα ρομπότ θα καλύπτουν το 45% των βιομηχανικών εργασιών, απειλώντας ολοένα και περισσότερες, αφού στην πορεία θα διεκδικούν ακόμη και θέσεις υψηλότερων δεξιοτήτων. Το κόστος παραγωγής τους μειώνεται και ταυτόχρονα αναπτύσσουν ικανότητες μάθησης και αναγνώρισης προσώπων, αποκτώντας τη δυνατότητα διάδρασης με πελάτες. Η αξιοποίησή τους μειώνει το εργασιακό κόστος κι αυξάνει την παραγωγικότητα.
[Λέξεις: 80]
ΘΕΜΑ Β
Ερώτημα 1ο
Με ποιους τρόπους εκφράζονται στο Κείμενο II οι επιφυλάξεις για την εκτίμηση που καταγράφεται στον τίτλο του κειμένου;
(Μονάδες 10)
Μια πρώτη επιφύλαξη σε σχέση με την εκτίμηση που καταγράφεται στον τίτλο, διατυπώνεται με τη μορφή σχολίου στην αρχή της δεύτερης παραγράφου και τίθεται μέσα σε αγκύλες, χαρακτηρίζοντας την εκτίμηση αυτή -μάλλον αισιόδοξη-. Ακολούθως, στην τρίτη παράγραφο επισημαίνεται πως η έκθεση αυτή προβάλλει ένα σύνηθες επιχείρημα όσων, σχεδόν ειρωνικά, χαρακτηρίζονται «τεχνο-αισιόδοξοι». Υπονομεύεται, μάλιστα, ως ένα βαθμό η εγκυρότητα του επιχειρήματός τους, εφόσον σχολιάζεται πως αυτό βασίζεται σε μια εικασία. Ειδικότερα, οι «τεχνο-αισιόδοξοι» ισχυρίζονται ότι εφόσον και οι προηγούμενες τεχνολογικές επαναστάσεις, παρά τους σχετικούς φόβους, ενίσχυσαν την απασχόληση, το ίδιο «αναμένεται» να συμβεί και με την τρέχουσα Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση. Τέλος, οι επιφυλάξεις εκφράζονται με πιο σαφή και επίσημο τρόπο, εφόσον παρατίθεται τόσο η άποψη του προέδρου του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, που είναι υπεύθυνο για τη σχετική έκθεση, όσο και συγκεκριμένα πορίσματα της ίδιας της έκθεσης. Ειδικότερα, ο πρόεδρος του WEF αναφέρει πως τα οφέλη από τη νέα «νοήμονα» οικονομία δεν θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένα και πως θα προκύψουν μόνο αν γίνουν μεγαλύτερες επενδύσεις στο χώρο της εκπαίδευσης, ώστε οι εργαζόμενοι να προσαρμόζονται ευκολότερα στις νέες εργασιακές απαιτήσεις. Αντιστοίχως, στην ίδια την έκθεση τονίζεται πως αν οι επικείμενες αλλαγές στην αγορά εργασίας δεν γίνουν αντικείμενο διαχείρισης με σοφία, υπάρχει το ενδεχόμενο ακόμη μεγαλύτερων ανισοτήτων.
Ερώτημα 2ο
Συγκρίνοντας τα Κείμενα Ι και ΙΙ ποια συμπεράσματα θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε σχετικά με την θετική και αρνητική επίδραση της μηχανής στη ζωή μας;
(Μονάδες 15)
Η ανάπτυξη των μηχανών με τεχνητή νοημοσύνη επιφέρει σημαντικές αλλαγές στο χώρο της εργασίας και της παγκόσμιας οικονομίας, επηρεάζοντας τον ανθρώπινο βίο τόσο θετικά όσο και αρνητικά. Η θετική πτυχή αυτής της επίδρασης έγκειται στο γεγονός πως κοπιώδη χειρωνακτικά επαγγέλματα μπορούν πλέον να εκτελούνται από ρομποτικές μηχανές, απαλλάσσοντας σταδιακά τους ανθρώπους από το σχετικό μόχθο. Συνάμα, η αξιοποίηση των μηχανών στους διάφορους τομείς της βιομηχανίας επιτρέπει την αύξηση της παραγωγής με την παράλληλη μείωση του εργασιακού κόστους, διασφαλίζοντας επάρκεια προϊόντων με χαμηλότερη πλέον τιμή. Ωστόσο η διάδοση αυτή των μηχανών έχει και αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή των ανθρώπων, εφόσον όσο περισσότερο εξελίσσονται οι μηχανές κι όσο αποκτούν περισσότερες δυνατότητες, τόσο αυξάνεται η απώλεια θέσεων εργασίας για τους ανθρώπους. Σε αρχικό στάδιο κινδυνεύουν κυρίως οι θέσεις που έχουν μικρές απαιτήσεις σε δεξιότητες, σταδιακά εντούτοις θα απειληθούν και θέσεις που παλαιότερα έμοιαζαν ασφαλείς απέναντι σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Το αποτέλεσμα θα είναι η δραστική αύξηση της ανεργίας και η βάθυνση του οικονομικού χάσματος ανάμεσα στις τεχνολογικά εξελιγμένες χώρες, που μπορούν να εκμεταλλευτούν τις μηχανές, και στις χώρες που δεν έχουν ανάλογη δυνατότητα.
Υπάρχει, πάντως, κι η αισιόδοξη άποψη που θέλει την εξέλιξη των μηχανών να δημιουργεί -αν αξιοποιηθεί σωστά- περισσότερες θέσεις εργασίας για τους ανθρώπους απ’ αυτές που θα καταργήσει.
Ερώτημα 3ο
α. Να ξαναγράψετε την πρώτη παράγραφο του Κειμένου ΙΙ:
«Τα ρομπότ, οι κάθε είδους «έξυπνες» μηχανές και γενικότερα οι αλγόριθμοι της τεχνητής νοημοσύνης, που ολοένα περισσότερο εισδύουν στους χώρους εργασίας και αυτοματοποιούν την απασχόληση, μπορούν να δημιουργήσουν διεθνώς έως το 2025 σχεδόν διπλάσιο αριθμό νέων θέσεων εργασίας, σε σχέση με όσες αναμένεται να καταστρέψουν.», αρχίζοντας με τη φράση: Σχεδόν διπλάσιος αριθμός νέων θέσεων εργασίας… κάνοντας όλες τις απαραίτητες αλλαγές στον τρόπο σύνταξης της περιόδου.
Σχεδόν διπλάσιος αριθμός νέων θέσεων εργασίας, σε σχέση με όσες αναμένεται να καταστραφούν, μπορεί να δημιουργηθεί διεθνώς έως το 2025 από τα ρομπότ, τις κάθε είδους «έξυπνες» μηχανές και γενικότερα τους αλγόριθμους της τεχνητής νοημοσύνης, που ολοένα περισσότερο εισδύουν στους χώρους εργασίας και αυτοματοποιούν την απασχόληση.
β. Να εξηγήσετε με πιο απλά λόγια το περιεχόμενο της τελευταίας παραγράφου του Κειμένου ΙΙ, όπως παρατίθεται παρακάτω, ώστε να γίνει κατανοητό από έναν φίλο σας που δεν το καταλαβαίνει:
Σύμφωνα με την έκθεση, «οι μετασχηματισμοί (στην αγορά εργασίας), αν γίνουν αντικείμενο διαχείρισης με σοφία, μπορούν να οδηγήσουν σε καλή απασχόληση, καλές θέσεις εργασίας και βελτιωμένη ποιότητα ζωής, αν όμως γίνει κακή διαχείριση των αλλαγών, τότε υπάρχει ο κίνδυνος να διευρυνθεί η “ψαλίδα” των δεξιοτήτων, να υπάρξει μεγαλύτερη ανισότητα και ευρύτερη πόλωση.
(Μονάδες 15)
Οι αλλαγές που προκύπτουν στην αγορά εργασίας εξαιτίας της διάδοσης των ρομποτικών μηχανών, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με τον κατάλληλο τρόπο, ώστε αφενός να δημιουργηθούν νέες αξιόλογες θέσεις εργασίας κι αφετέρου να ευνοηθούν συνολικά οι πολίτες από την επικείμενη βελτίωση στην ποιότητα ζωής. Η κατάλληλη αυτή αντιμετώπιση σημαίνει έγκαιρη κατάρτιση των εργαζομένων σε νέους τομείς απασχόλησης, σχετικούς με τη δημιουργία και τη διαχείριση των μηχανών, προκειμένου να είναι σε θέση να αποκατασταθούν επαγγελματικά και να μην καταλήξουν άνεργοι. Υπάρχει άλλωστε ο κίνδυνος, αν δεν εφαρμοστεί η επανεκπαίδευση των εργαζομένων κι αν δεν στραφούν από νωρίς οι νέοι σε σπουδές υψηλής μελλοντικής ζήτησης, να δημιουργηθεί μια μεγάλη ομάδα ατόμων χωρίς τις κατάλληλες δεξιότητες που δεν θα είναι σε θέση να διεκδικήσει μια θέση εργασίας στη νέα, αυξημένων απαιτήσεων, αγορά εργασίας, όπου θα κυριαρχούν τα ρομπότ κι οι μηχανές. Ενδέχεται, έτσι, να αυξηθεί κατά πολύ η ανεργία και κατ’ επέκταση οι οικονομικές ανισότητες, εφόσον σημαντικό μέρος των ατόμων δεν θα έχει τις αναγκαίες γνώσεις για να βρει απασχόληση, με αποτέλεσμα να υπάρχει πόλωση και εντάσεις ανάμεσα στους τεχνολογικά καταρτισμένους και τους τεχνολογικά «αναλφάβητους» της νέας εποχής.
ΘΕΜΑ Γ
Ποιο, κατά τη γνώμη σας, είναι το θέμα που επιχειρεί να αναδείξει ο συγγραφέας του Κειμένου III; Σε τι θεωρείτε ότι αποσκοπεί η ανάδειξή του; (150-200 λέξεις)
(Μονάδες 15)
Ο συγγραφέας παρουσιάζει έναν μελλοντικό κόσμο στο πλαίσιο του οποίου θα έχει επέλθει μια πλήρης αυτοματοποίηση στη ζωή των ανθρώπων, θέλοντας να προϊδεάσει και κυρίως να προβληματίσει τους αναγνώστες του. Η περιγραφή του χώρου στον οποίο ζει η ηρωίδα, καθώς και το πλήθος των δυνατοτήτων της Μηχανής, διαμορφώνουν μια εικόνα του ανθρώπινου βίου απαλλαγμένου πλήρως από την ανάγκη του προσωπικού κόπου, εφόσον οτιδήποτε χρειαστεί το άτομο θα μπορεί να του το προσφέρει άμεσα η Μηχανή. Από το καθημερινό του φαγητό, μέχρι το μπάνιο του και τα λογοτεχνικά του αναγνώσματα, η Μηχανή είναι σε θέση να καλύψει κάθε ανάγκη του ατόμου, έστω κι αν αυτό ζει επί της ουσίας σε ένα άδειο δωμάτιο. Σ’ αυτή, ωστόσο, τη διαπίστωση εντοπίζεται κι ένα καίριο σημείο προβληματισμού, μιας και κάθε πολίτης σ’ αυτό τον ελεγχόμενο από τη Μηχανή κόσμο, βρίσκεται απομονωμένος σ’ ένα δικό του δωμάτιο, χωρίς άμεση επαφή με τους άλλους ανθρώπους και χωρίς επαφή με το φυσικό περιβάλλον. Ο απαλλαγμένος από κόπο αυτοματοποιημένος ανθρώπινος βίος, είναι συνάμα κι ένας βίος ασφυκτικής απομόνωσης, αφού η επικοινωνία με τους άλλους πραγματοποιείται μόνο μέσω της Μηχανής, χωρίς να απαιτείται η φυσική παρουσία του άλλου ανθρώπου. Το ερώτημα που γεννάται, επομένως, είναι κατά πόσο οι άνθρωποι θέλουν να επιτρέψουν στις ευκολίες που τους παρέχουν οι μηχανές να τους οδηγήσουν σε μια μορφή διαβίωσης, όπου θα κυριαρχεί η απομόνωση κι η αδράνεια.
ΘΕΜΑ Δ
Η στάση των κοινωνιών απέναντι στις όποιες τεχνολογικές εξελίξεις είναι αντιφατική: την ίδια στιγμή που τονίζονται οι κίνδυνοι, τονίζονται και τα οφέλη που θα προκύψουν. Πώς ερμηνεύεται αυτή η αντίφαση; Να προσδιορίσετε την δική σας στάση σχετικά με την τεχνολογική πρόοδο, σε ένα δοκίμιο 300 περίπου λέξεων.
(Μονάδες 30)
Η τεχνολογική εξέλιξη προκαλεί αντιφατικά συναισθήματα στους πολίτες, εφόσον αν και κάθε νέο επίτευγμα προσφέρει σημαντικές ευκολίες στην καθημερινότητά τους, δεν απουσιάζουν κι οι πραγματικοί ή εικαζόμενοι κίνδυνοι που το συνοδεύουν. Συνήθως, άλλωστε, η ανάπτυξη της τεχνολογίας αποσκοπεί στην επίλυση κάποιου προβλήματος ή στη βελτίωση κάποιας ανθρώπινης δραστηριότητας, χωρίς να είναι εξαρχής αντιληπτές οι τυχόν αρνητικές της εκφάνσεις.
Υπ’ αυτή την έννοια είναι εύλογη η τάση των κοινωνιών να τονίζουν τους κινδύνους κάθε νέας τεχνολογικής εξέλιξης, μιας κι έχουν την επίγνωση από προηγούμενες σχετικές εμπειρίες πως κάθε ανάλογο δημιούργημα πλάι στις θετικές του χρήσεις και ωφέλειες, έχει εν δυνάμει και αρνητικές επιπτώσεις. Η τεχνολογική εξέλιξη, για παράδειγμα, άνοιξε το δρόμο της αυξημένης βιομηχανικής παραγωγής, οδήγησε όμως παράλληλα και στη ραγδαία αύξηση της επιβάρυνσης του φυσικού περιβάλλοντος. Παρομοίως, χάρη στην εντυπωσιακή τεχνολογική εξέλιξη δόθηκε η δυνατότητα στους πολίτες να αξιοποιήσουν τις ποικίλες δυνατότητες του διαδικτύου, ερχόμενοι εντούτοις αντιμέτωποι με πρωτόγνωρες καταστάσεις, όπως είναι η παραβίαση των προσωπικών τους δεδομένων, ο διαδικτυακός εκφοβισμός, η ευρύτατη διάδοση αναληθών ειδήσεων κ.ά.
Είναι, άρα, ακριβώς αυτή η επίγνωση πως κάθε τεχνολογική εξέλιξη φέρνει μαζί της και νέους -πιθανώς απρόσμενους- κινδύνους που καθιστά τις κοινωνίες επιφυλακτικές απέναντι στα κάποτε ταχύτατα βήματα της τεχνολογικής ανάπτυξης. Πρόκειται για μια επιφυλακτικότητα που συμμερίζομαι, στο βαθμό όμως που δεν λειτουργεί ανασταλτικά για τη συνέχιση της σχετικής ανάπτυξης, εφόσον μια προσπάθεια να περιοριστεί ή και να ανακοπεί η τεχνολογική πρόοδος θα στερούσε τις μελλοντικές κοινωνίες από ένα σαφώς υψηλότερο βιοτικό επίπεδο. Εκείνο, βέβαια, που απαιτείται είναι να προηγείται μια πιο προσεκτική εξέταση των πιθανών αρνητικών εκφάνσεων κάθε νέας τεχνολογικής εφαρμογής, ώστε να καθοδηγούνται καλύτερα οι πολίτες για την ορθή χρήση της.
Οι πολίτες μπορούν και πρέπει, λοιπόν, να επωφελούνται από τις σημαντικές δυνατότητες της τεχνολογικής εξέλιξης, που έχουν ήδη βελτιώσει δραστικά την καθημερινότητά τους. Οφείλουν, ωστόσο, να κινούνται πάντοτε στο πλαίσιο της σωστής χρήσης κι όχι της επιζήμιας κατάχρησης.
[Λέξεις: 308]
Περισσότερο χρήσιμο υλικό για τη συνεξέταση Γλώσσας - Λογοτεχνίας εδώ.
