Η εφηβεία είναι μια από τις πιο δύσκολες περιόδους στη ζωή των παιδιών μας, όχι μόνο για ‘κείνα, αλλά και για εμάς τους γονείς, που δεν ξέρουμε πώς να αντιμετωπίσουμε τις ραγδαίες αλλαγές στη συμπεριφορά και τις επιθυμίες τους. Από τη μία είναι απολύτως φυσιολογικό να βιώνουμε ένα σχετικό χάσμα και μια «ασυμφωνία χαρακτήρων» με τα έφηβα παιδιά μας. Από την άλλη όμως, υπάρχουν κάποια λάθη που αν τα αποφύγουμε, θα συμβάλλουμε σε μια πιο όμορφη και λιγότερο δύσκολη εφηβεία.
Πιστεύουμε ότι ξέρουμε πώς σκέφτονται
Οι έφηβοι έχουν την ατυχία να ταυτίζονται με ένα σωρό στερεότυπα που συχνά επηρεάζουν την κρίση μας. Nιώθουμε ότι ξέρουμε ακριβώς τι τρέχει στο μυαλό των παιδιών μας, ξεχνάμε όμως πως πρόκειται για νέους ανθρώπους που έχουν όλη τη ζωή μπροστά τους και αρχίζουν μόλις να συνειδητοποιούν τις δυνατότητές τους. Οι έφηβοι είναι ευέξαπτοι και κυκλοθυμικοί, αλλά κι ευαίσθητοι με γνήσιες ανησυχίες για ό,τι συμβαίνει γύρω τους. Είναι αυθόρμητοι και επιπόλαιοι, αλλά και γεμάτοι από ενθουσιασμό και φρέσκιες ιδέες, έτοιμοι να αναζητήσουν και να χαράξουν τον δικό τους δρόμο.
Δεν δείχνουμε κανένα ενδιαφέρον για τα… ενδιαφέροντά τους
Πέρα από τις διαχρονικές εφηβικές αγάπες – π.χ. τη μουσική της εποχής – υπάρχουν κι εκείνες που χαρακτηρίζουν την κάθε φουρνιά και είναι πιο δύσκολο για εμάς τους μεγαλύτερους να κατανοήσουμε προς τι ο τόσος ντόρος. Τείνουμε, λοιπόν, να κακοχαρακτηρίζουμε τις συνήθειες των εφήβων και να τις υποτιμούμε σε σχέση με αυτά που κάναμε εμείς και… κακοχαρακτήριζαν οι γονείς μας. Κι όμως, πιο εποικοδομητικό για τη σχέση μας μαζί τους είναι να μαθαίνουμε περισσότερα για τα «κολλήματά» τους και να τους δίνουμε την ευκαιρία να μιλάνε γι’ αυτά χωρίς να φοβούνται μην τους αποπάρουμε.
Αγνοούμε τα σημάδια που δείχνουν ότι κάτι τρέχει
Το γονεϊκό ένστικτο είναι ένα πολύ καλό αισθητήριο και πέφτουμε πολύ συχνά μέσα όταν νιώθουμε πως κάτι σοβαρό απασχολεί το παιδί μας. Ταυτόχρονα, όμως, έχουμε και την τάση να υποτιμούμε κάποιες καταστάσεις, να τις αποδίδουμε στην «ηλικία» και να τις προσπερνάμε, θεωρώντας ότι είναι κάτι επιπόλαιο ή πρόσκαιρο. Οι έφηβοι, όμως, βρίσκονται στο μεταίχμιο μεταξύ παιδικής ηλικίας και ενηλικίωσης. Είναι αρκετά ευάλωτοι σε ψυχικές ασθένειες και χρειάζονται την αμέριστη προσοχή μας. Όχι με πανικό και βιαστικές κινήσεις, αλλά με ηρεμία και την ετοιμότητα να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό, αν κρίνουμε ότι πρέπει.
Τη μία είμαστε πολύ αυστηροί και την άλλη… κουλ
Όταν το παιδί μπαίνει στην εφηβεία κι αρχίζει να διεκδικεί την αυτονομία του, μπορεί να νιώσουμε είτε ότι πρέπει να «σφίξουμε τα λουριά» για να μη χάσουμε τον έλεγχο είτε ότι πρέπει να «χαλαρώσουμε» αισθητά για να διατηρήσουμε μια καλή σχέση με το παιδί. Μπορεί επίσης να κάνουμε και τα δύο, αναλόγως την περίπτωση. Το μυστικό, όμως, για να κερδίσετε τον σεβασμό ενός έφηβου – ναι, ο σεβασμός δεν είναι κάτι δεδομένο – και την εμπιστοσύνη του, είναι η συνέπεια και η ισορροπία. Για παράδειγμα, αντί να αποφασίζετε εσείς για ‘κείνο, μιλήστε στο παιδί για το πως να ζυγίζει τα υπέρ και τα κατά πριν κάνει μία σημαντική επιλογή.
«Κολλάμε» σε επιφανειακά πράγματα, όπως η εμφάνιση
Το κύριο μέλημα κάθε γονιού που βάζει κανόνες και επιβάλλει όρια, είναι να προστατέψει το παιδί του, αλλά είναι πολύ σύνηθες, από την αγωνία μας να ελέγξουμε τα πάντα, να «κολλάμε» στο δέντρο και να χάνουμε το δάσος. Τείνουμε, λοιπόν, να αντιδρούμε υπερβολικά σε πράγματα επιφανειακά και πρόσκαιρα, όπως είναι η εμφάνιση ενός έφηβου, η μουσική που ακούει ή το ακατάστατο δωμάτιό του. Στην πραγματικότητα, χάνουμε την ευκαιρία να του δώσουμε μικρές βαλβίδες εκτόνωσης και πετυχαίνουμε το αντίθετο από αυτό που επιθυμούμε, υποθάλπουμε την ανυπακοή και σαμποτάρουμε την επικοινωνία μας μαζί του.
Ξεχνάμε πώς ήταν όταν ήμασταν στην ηλικία τους
Πέρα από το ότι μπαίνοντας στον ρόλο του γονιού νιώθεις τη σχετική πίεση και θες ν’ ανταπεξέλθεις με επιτυχία, ίσως κάποια λάθη να γίνονται επειδή δεν είναι εύκολο για μας να να συμπάσχουμε με το παιδί μας. Κοντολογίς, ξεχνάμε ή θυμόμαστε επιλεκτικά τον καιρό που ήμασταν κι εμείς έφηβοι και νιώθαμε τον κλοιό των απαιτήσεων και των προσδοκιών να σφίγγει γύρω μας καθώς μεγαλώναμε. Οφείλουμε, όμως, να κάνουμε μια προσπάθεια να μπούμε στη θέση τους. Όχι από μόνοι μας, αλλά περνώντας χρόνο μαζί τους και ακούγοντας με προσοχή τις σκέψεις και τις ανησυχίες τους – που ίσως και να μας θυμήσουν τις δικές μας...