Καθώς παλεύουμε καθημερινά με τα άγχη και τις αγωνίες της ενήλικης ζωής μας, ξεχνάμε συχνά πως το βλέμμα των παιδιών μας είναι διαρκώς επάνω μας. Είμαστε οι κολώνες και το παράδειγμά τους και από μας μαθαίνουν τον τρόπο να αντιμετωπίζουν τη ζωή, να διαχειρίζονται τις προοπτικές, τις χαρές και τους καημούς της. Παρ’ όλ’ αυτά, πέρα από τα εφόδια για να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες που έρχονται με τα χρόνια, οφείλουμε να τους εξασφαλίσουμε και την ανέμελη παιδική ηλικία που τους αξίζει. Και όχι να τους μεταδίδουμε το άγχος μας, όπως κάνουμε άθελά μας όταν:
Αφήνουμε να δουν ότι ανησυχούμε
Όταν ένα παιδί αρχίζει το σχολείο παύει να βρίσκεται υπό τη διαρκή επιτήρησή μας κι είναι φυσιολογικό να ανησυχούμε για όσα βιώνει μακριά απ’ την οικογενειακή εστία. Καθημερινά, περιμένουμε με αγωνία να γυρίσει και ακούμε με προσοχή τις αφηγήσεις του μπας και εντοπίσουμε κάτι που μπορεί να πηγαίνει στραβά, κάποιον σοβαρό λόγο να παρέμβουμε. Δείχνοντας, όμως, στο παιδί ότι ανησυχούμε, μπορεί να πυροδοτήσουμε μέσα του φόβους που δεν έχουν εκδηλωθεί. Ακόμη χειρότερα, αν το παιδί εκφράσει τις δικές του ανησυχίες κι εμείς πανικοβληθούμε, ίσως επιδεινώσουμε την κατάσταση, αφού θα πάψει να αισθάνεται ότι είμαστε το καταφύγιό και η ασπίδα προστασίας του.
Εστιάζουμε στις αδυναμίες τους
Όταν βλέπουμε τα παιδιά μας να μην τα καταφέρνουν σε κάτι ή να αντιμετωπίζουν μια δύσκολη κατάσταση, το πρώτο αντανακλαστικό μας είναι να τα βοηθήσουμε να ξεπεράσουν τις αδυναμίες και τα προβλήματά τους όσο γίνεται πιο ανώδυνα. Π.χ. αν τα βρίσκουν σκούρα με τα μαθηματικά, φέρνουμε δάσκαλο στο σπίτι για να τους κάνει ιδιαίτερα. Έτσι, όμως, δίνουμε υπερβολική σημασία στην αδυναμία ενός παιδιού και στο πως θα ξεπεραστεί, δημιουργώντας του επιπλέον άγχος. Θα ήταν καλύτερο, ίσως, να εστιάσουμε στα δυνατά σημεία του παιδιού, να του δώσουμε χρόνο να κάνει κάτι που «το έχει» και ν’ αφήσουμε την τονωμένη του αυτοπεποίθηση να κάνει τα υπόλοιπα – π.χ. να κατακτήσει τα μαθηματικά.
Υπερβάλλουμε όταν τα εκθειάζουμε
Αλλά και όταν δίνουμε την απαραίτητη βαρύτητα στα δυνατά σημεία του παιδιού, καλό είναι ν’ αντιστεκόμαστε στην φυσιολογική παρόρμηση – τι γονείς θα είμασταν αν δεν τη νιώθαμε – να τα επιβραβεύουμε συνεχώς, να τα εκθειάζουμε στους άλλους και να μην επισημαίνουμε ποτέ τα λάθη τους ή τις δυσκολίες που θα συναντήσουν αργότερα στη ζωή. Είναι πολύ σημαντικό να εμψυχώνουμε το παιδί και να αναγνωρίζουμε ρητά και έμπρακτα την προσπάθειά του να τα καταφέρει καλά σε κάτι. Όταν, όμως, εστιάζουμε υπερβολικά στις επιδόσεις και τις επιτυχίες, δημιουργούμε στο παιδί το άγχος ότι το παραμικρό παραστράτημά του αποτελεί για εμάς – και τον περίγυρό του – μια καθαρή αποτυχία.
Βάζουμε τον πήχη πολύ ψηλά
Το μόνο σίγουρο για κάθε γονιό είναι ότι θέλει να δει το παιδί του να ανταποκρίνεται πλήρως στην ιδανική εικόνα που έχει για ‘κείνο και να υιοθετεί στη ζωή του τις αξίες που αυτός πασχίζει να του μεταδώσει. Τα παιδιά μας, όμως, έχουν και τη δική τους προσωπικότητα, κάνουν τις δικές τους επιλογές και τα δικά τους λάθη – όπως κάναμε κάποτε κι εμείς. Οφείλουμε, λοιπόν, να μην ξεχνάμε ότι κι εμείς παλέψαμε με τον εαυτό μας και τα παραστρατήματά μας, πριν καταλήξουμε στις αρχές που διέπουν πια τη ενήλικη ζωή μας. Αν είμαστε άκαμπτοι και επικριτικοί με τα παιδιά μας, το μόνο που καταφέρνουμε είναι να τα οδηγήσουμε στην αβεβαιότητα και το άγχος, πολύ μακριά απ’ τον αξιακό κώδικα που επιθυμούμε.
Κρύβουμε τα προβλήματά μας
Είναι εύλογο για έναν γονιό να θέλει να προστατεύσει το παιδί του από τα άγχη της καθημερινότητας και του ενήλικου βίου. Γι’ αυτό συχνά επιλέγουμε να «κρυβόμαστε» απ’ το παιδί και να προσποιούμαστε ότι όλα πάνε καλά είτε σε οικονομικό είτε σε επίπεδο συζυγικών σχέσεων. Τα παιδιά μας, όμως, δεν έχουν πέσει στη ζωή μας απ’ το πουθενά, μας γνωρίζουν όσο τα γνωρίζουμε κι εμείς. Μπορούν κάλλιστα να αντιληφθούν πότε κάτι δεν πηγαίνει καλά μέσα στο σπιτικό μας και να αφουγκραστούν την αναστάτωση και την ανησυχία μας. Και αν δεν γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται, μπορεί να το μεγαλοποιήσουν στο μυαλό τους και να νιώσουν ανήμπορα να το διαχειριστούν πριν καν βρεθούν αντιμέτωπα με αυτό.