Πολύ συνηθισμένη η αγνόηση της διαδικασίας του τονισμού στα παιδιά με Δυσλεξία!
Ο τονισμός στην ελληνική γλώσσα είναι αναπόσπαστο μέρος της γραφής της. Η σημαντικότητα του είναι μεγάλη γιατί εκτός από τη μουσικότητα του λόγου ο τονισμός των λέξεων μας δίνει πληροφορίες για το νόημα τους αλλά και για την ορθογραφία τους. Έτσι άλλο σημαίνει η λέξη /γέρος/ και άλλο η λέξη /γερός/, ενώ ανάλογα με τον τόνο γνωρίζουμε πως θα γράψουμε τις λέξεις /περπατώντας/ και /γράφοντας/ κλπ.
Αυτό σημαίνει ότι το παιδί που αντιμετωπίζει δυσκολίες στην τήρηση του τονικού σημαδιού ενώ γράφει ή αγνοεί τον τόνο όσο διαβάζει θα έρθει αντιμέτωπο με μια ανισορροπία στην αναγνωστική του κατανόηση αφού οι παρατονισμοί συμβάλλουν σημαντικά στην αλλοίωση του νοήματος.
Εδώ θα παρουσιάσουμε μια πιο εξελιγμένη μέθοδο τονισμού που αφαιρεί τη σημασιολογία και μορφολογία των λέξεων και αφήνει μόνο την τονικότητα τους.
Παύλες:
Το ξεχωριστό σημείο αυτής της μεθόδου είναι ότι χρησιμοποιεί έναν συγκεκριμένο κώδικα. Οι συλλαβές που δεν τονίζονται συμβολίζονται με οριζόντιες παύλες και η συλλαβή που παίρνει τον τόνο με μια όρθια κάθετη γραμμή.
2βες λέξεις: η λέξη /νερό/ γίνεται _❙ ενώ η λέξη /πίσω/ γίνεται ❙_
3βες λέξεις: η λέξη /πόνεσα/ γίνεται ❙_ _, η λέξη /καπέλο/ γίνεται _ ❙_ και η λέξη /φαγητό/ γίνεται _ _❙
Συλλαβή /τα/:
Για να διαβάσουμε αυτές τις κωδικοποιημένες λέξεις χρησιμοποιούμε τη συλλαβή /τα/.
Έτσι οι 2βες λέξεις διαβάζονται: /τάτα/ και /τατά/.
Οι 3βες λέξεις διαβάζονται /τάτατα/, /τατάτα/ και /τατατά/.
Αντίστοιχα τροποποιούνται και οι πολυσύλλαβες λέξεις.
Στην αρχή το παιδί χρειάζεται εξοικείωση με αυτή τη μέθοδο ανάγνωσης, η οποία αφαιρεί τις δυσκολίες αποκωδικοποίησης, που έχουν τα παιδιά κατά την ανάγνωση και αφήνει μόνο την επεξεργασία του τονισμού. Συνήθως το παιδί εξοικειώνεται άμεσα και μπορεί να διαβάσει εύκολα.
Ασκήσεις εξάσκησης:
1. Δίνετε συνδυασμούς από λέξεις σε παύλες και απλά το παιδί μαθαίνει να τις διαβάζει χρησιμοποιώντας μόνο τη συλλαβή /τα/ πχ. βλέπει _❙, ❙_, _❙ και πρέπει να πει: τατά, τάτα, τατά κλπ.
2. Ζητάτε από το παιδί να διαβάσει σειρές από τέτοιες τροποποιημένες λέξεις που συμβολίζουν προτάσεις πχ. _ _❙ ❙_ _ ❙_ _ _❙ _. Θα πρέπει να πει: τα τατά τάτα τα τάτα τα τατά τα.
Η πρόταση είναι: Το μωρό κλαίει και θέλει τη μαμά του!
3. Το παιδί ακούει λέξεις, τις λέει με τη συλλαβή /τα/ τονίζοντας σωστά και τη γράφει με τις παύλες. Έτσι αν πείτε τη λέξη
/φορτηγό/ θα πει /τατατά/ και θα γράψει _ _ ❙.
4. Φτιάχνετε στο τετράδιο κάθετες στήλες που κατηγοριοποιείτε τις λέξεις σε 2βες, 3βες και πουλυσύλλαβες και το παιδί ακούει και ανάλογα βάζει τις λέξεις στη σωστή στήλη πχ. φτιάχνετε δυο στήλες με _ ❙ και ❙ _ και το παιδί ακούει λέξεις όπως /παίρνω/ και
/δειλός/ και πρέπει να τις βάλει κάτω από τη σωστή στήλη.
Η μέθοδος δίνει την ευκαιρία να φτιάξετε ποικιλία ασκήσεων που εκπαιδεύουν το παιδί στον τονισμό με πολλούς τρόπους. Όσο πιο πολύ εξάσκηση γίνεται τόσο μεγαλύτερη εξοικείωση υπάρχει με την τονικότητα των λέξεων.
Θα παρουσιάσουμε μια άσκηση όπου μέσα από φωτογραφίες θα φανεί με μεγαλύτερη σαφήνεια πως μπορούμε να δουλέψουμε τη συγκεκριμένη μέθοδο.
Υλικά: κάρτες λευκές, μαρκαδόρος, χρώματα, λευκές σελίδες Α4
Αρχικά φτιάχνουμε στις κάρτες 2βες, 3βες λέξεις με τον τρόπο που εξηγήσαμε παραπάνω.
Μετά γράφουμε λέξεις που θέλουμε να δουλέψουμε τονικά με τον/την μαθητή/τρια σε μια σελίδα χαρτί. Πάντα είναι προτιμότερο να μπαίνει το χρώμα σαν ενισχυτής.
Βάζουμε δίπλα στις λέξεις τις κάρτες. Το παιδί διαβάζει από μέσα του την κάθε λέξη. Δείχνει σε ποια κάρτα αντιστοιχεί και έπειτα τη λέει και φωναχτά.
✺Παραδείγματα εφαρμογής
- Σε μαθήτρια Ε' Δημοτικού με Δυσλεξία η οποία εμφανίζει μεγάλη εξέλιξη σε όλες τις δεξιότητες της αλλά ο τονισμός παραμένει για αυτή μια διαδικασία που τη δυσκολεύει αρκετά. Η μαθήτρια διάβαζε λέξεις και έδειχνε τη σωστή κάρτα!
- Μαθητής Γ' Δημοτικού με μαθησιακές δυσκολίες που χρειάζεται να ενισχυθεί στη διαδικασία του τονισμού. Εδώ το παιδί έβλεπε τις λέξεις και κάθε φορά σήκωνε τη σωστή κάρτα!
*Τη συγκεκριμένη μέθοδο μπορείτε να την αναζητήσετε στο βιβλίο της κας Δώρας Μαυρομμάτη.