Τάσος Λειβαδίτης «Ο αιώνιος διάλογος»
Κι ο άντρας είπε: πεινώ. Κι η γυναίκα του ’βαλε ψωμί στο τραπέζι.
Κι όταν ο άντρας απόφαγε. Κι η γυναίκα τον κοίταζε πάντα.
Κι η γυναίκα είπε: είσαι δυνατός, μα δε σε τρομάζω.
Κι ο άντρας είπε: είσαι όμορφη, κι όμως φοβάμαι.
Κι ο άντρας έδειξε το κρεβάτι τους. Κι η γυναίκα ανέβηκε σαν έτοιμη για θυσία.
Κι ο άντρας είπε: διψώ. Κι εκείνη σήκωσε σαν πηγή, το μαστό της.
Κι ο άντρας την άγγιξε. Κι η γυναίκα επληρώθη
Κι η γυναίκα ακούμπησε ταπεινά το κεφάλι της στα πλευρά του. Και κείνος κοίταζε
πέρα, πολύ μακριά.
Κι ο άντρας είπε: θα ’θελα να ’μαι θεός. Κι η γυναίκα είπε: θα γεννήσω σε λίγο.
Κι η γυναίκα αποκοιμήθηκε. Κι ο άντρας αποκοιμήθηκε.
Και μια μέρα καινούργια ξημέρωσε.
(από τα Ποιήματα 1958-1964)
επληρώθη: Ένιωσε πλήρης, ολοκληρωμένη.
Ερωτήσεις
α1. Το ποίημα ανήκει στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση; Να γράψετε τέσσερα μορφικά χαρακτηριστικά του ποιήματος, βάσει των οποίων το χαρακτηρίσατε παραδοσιακό ή μοντέρνο.
Το ποίημα ανήκει στη μοντέρνα ποίηση, στοιχείο που προκύπτει από τα ακόλουθα μορφικά χαρακτηριστικά.
- Οι στίχοι του ποιήματος είναι ελεύθεροι, δεν ακολουθούν, δηλαδή, κάποιον κανόνα σε σχέση με τον αριθμό συλλαβών.
- Το ποίημα δεν χωρίζεται σε στροφές με βάση κάποιο συγκεκριμένο κανόνα.
- Στο ποίημα δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία.
- Οι στίχοι του ποιήματος δεν ακολουθούν κάποιο μέτρο.
α2. Να σχολιάσετε τον τίτλο του ποιήματος σε σχέση με το περιεχόμενό του.
Ο τίτλος του ποιήματος «Ο αιώνιος διάλογος» αποδίδει εκείνη την αέναα επαναλαμβανόμενη σχέση ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα, που διασφαλίζει τη συνέχιση του ανθρώπινου είδους. Ειδικότερα, μέσα από το διάλογο τονίζονται ορισμένα στοιχεία που είναι βασικά στη μεταξύ τους σχέση, όπως είναι, για παράδειγμα, η φροντίδα του ενός για τον άλλον, ο θαυμασμός και ο αλληλοσεβασμός, η ερωτική έλξη, η ερωτική συνεύρεση, η συνύπαρξη και φυσικά η δημιουργία μιας νέας ζωής.
β1. Κάθε στίχος του ποιήματος και όλες οι περίοδοί του αρχίζουν με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο «Κι» (ή «Και»). Να αιτιολογήσετε τη συγκεκριμένη επιλογή του ποιητή.
Ο ποιητής επιλέγει να ξεκινά κάθε στίχο με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο μιμούμενος το ύφος των κειμένων της Αγίας Γραφής. Ο σύνδεσμος «και» λειτουργεί εδώ κατά τρόπο μεταβατικό και δηλώνει το πέρασμα από μία ενέργεια ή ένα γεγονός σ’ ένα επόμενο.
Η συνειδητή αυτή απομίμηση των κειμένων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης προκύπτει από την επιθυμία του ποιητή να αποδώσει στο διάλογο αυτό μια διάσταση βιβλική, μια διάσταση ιερή, και συνάμα ένα ύφος προφητικό, αφού όσα περιγράφει αφενός είναι καθαγιασμένα, μιας και αποτελούν απολύτως αναγκαία έκφραση της ανθρώπινης φύσης, κι αφετέρου θα συνεχίσουν να επαναλαμβάνονται αδιάκοπα για όσο θα υπάρχουν άνθρωποι.
β2. Να σχολιάσετε σε μια σύντομη παράγραφο τον τελευταίο στίχο του ποιήματος.
Και μια μέρα καινούργια ξημέρωσε.
Ο τελευταίος στίχος του ποιήματος υποδηλώνει έμμεσα το ξεκίνημα μιας νέας ζωής, αφού ο απώτερος στόχος της ερωτικής επαφής ενός άνδρα με μία γυναίκα είναι κατ’ ανάγκη η δημιουργία μιας νέας ζωής∙ δεν μπορεί να συνεχιστεί αλλιώς η πορεία του ανθρώπινου γένους. Επιπλέον, με την αναφορά στην καινούρια μέρα που ξημερώνει ο ποιητής θέλει να τονίσει πως ο διάλογος αυτός -ο αιώνιος διάλογος- θα επαναληφθεί εκ νέου, και πολύ περισσότερο θα συνεχίσει να επαναλαμβάνεται αδιάκοπα, με μικρές πιθανώς παραλλαγές, μιας και πάντοτε ο άνδρας και η γυναίκα θα έρχονται σ’ επαφή, υποταγμένοι στην ακατάλυτη μεταξύ τους έλξη. Ο άνδρας και η γυναίκα πάντοτε θα επιθυμούν να δώσουν και να λάβουν φροντίδα, πάντοτε θα θέλουν να θαυμάσουν, μα και να γίνουν αντικείμενο θαυμασμού, και πάντοτε θα αισθάνονται ερωτική επιθυμία ο ένας για τον άλλον.