Πώς γράφουμε αφήγηση - Γλώσσα ΣΤ' Δημοτικού

Τι είναι η αφήγηση;
Αφήγηση είναι η παρουσίαση ενός γεγονότος πραγματικού ή φανταστικού, με προφορικό ή γραπτό
λόγο.
Στην αφήγηση τα γεγονότα παρουσιάζονται με χρονική σειρά.
Η αφήγηση είναι ένας τρόπος επικοινωνίας.

Πώς αφηγούμαστε μια ιστορία;
Όταν θέλουμε να αφηγηθούμε μία ιστορία, είτε πραγματική είναι η ιστορία αυτή, είτε φανταστική,
φροντίζουμε πάντα να δίνουμε με χρονική σειρά τα γεγονότα της ιστορίας αυτής.
Προσπαθούμε, επίσης, να περιγράφουμε τα διάφορα γεγονότα της ιστορίας με τη σειρά.

Ποιον ονομάζουμε αφηγητή και γιατί;
Αφηγητής ονομάζεται αυτός που μας λέει μία ιστορία, είτε προφορικά, είτε γραπτά.
Τον ονομάζουμε αφηγητή από το ρήμα «αφηγούμαι» που σημαίνει, διηγούμαι, λέω, ιστορώ,
εξιστορώ.

Ο αφηγητής συμμετέχει ή όχι στην ιστορία που αφηγείται;
Σε μία αφήγηση, ο αφηγητής μπορεί να είναι:
Α. κάποιο από τα πρόσωπα που συμμετέχουν στην ιστορία
Β. κάποιος που δεν ανήκει στα πρόσωπα της ιστορίας.

Βασικά στοιχεία αφήγησης ιστορίας

πού συνέβη η ιστορία	Αναφέρουμε τον τόπο που συμβαίνει η ιστορία. στο θέατρο, στο πάρκο, στο Μέγαρο Μουσικής κ.ά.
πότε συνέβη η ιστορία	Αναφέρουμε τον χρόνο που συμβαίνει η ιστορία. παραμονή Χριστουγέννων, το προηγούµενο Σαββατοκύριακο κ.ά.
ποια πρόσωπα συµµετέχουν στην ιστορία	Αναφέρουμε τα πρόσωπα που συμμετέχουν. ο αφηγητής, οι γονείς, οι φίλοι, οι συµµαθητές, οι γείτονες, οι συγγενείς, απλοί περαστικοί, ηθοποιοί κ.ά.
ποια είναι η εξέλιξη του γεγονότος	Περιγράφουμε την αρχή, την εξέλιξη και το τέλος του γεγονότος. πώς ξεκίνησε το γεγονός βγήκε πρώτα ο βιολιτζής, βγήκε ο πρωταγωνιστής και μας καλησπέρισε κ.ά. πώς εξελίχθηκε οι μουσικοί κούρδισαν τα όργανά τους και ξεκίνησαν να ζεσταίνουν τα χέρια τους πώς τέλειωσε η παράσταση τελείωσε με χειροκροτήματα του κοινού
σκέψεις και συναισθήματα	Περιγράφω τις σκέψεις μου και τα συναισθήματά μου για αυτό. φόβος, τρόµος, δέος, αγωνία, ανησυχία, απελπισία, στενοχώρια, λύπη, θλίψη, πίκρα, απογοήτευση, ψυχραιµία, ελπίδα, χαρά, θαυµασµός κ.ά.

Σκελετός έκθεσης

 

 Γ. Γραμματική περιγραφής ενός γεγονότος

Τα  παρακάτω στοιχεία θα κάνουν πιο ενδιαφέρουσα την αφήγησή σου.

Μέρη του λόγου	Χρήση	Παραδείγματα
αιτιολογικές προτάσεις	κάνουν την αφήγησή σου πιο πειστική	Γυρίσαμε πίσω, γιατί είχε αρχίσει να νυχτώνει. Η μητέρα µου ήταν χαρούμενη, καθώς είχαμε καιρό να περάσουμε χρόνο μαζί.
χρονικές προτάσεις	δίνουν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα του χρόνου	Όταν άρχισαν να παίζουν, ... Μόλις ακούστηκε το κουδούνι, ... Αφού κατάλαβε τι γίνεται, ... κ.ά
χρονικά επιρρήματα και φράσεις µε προθέσεις που δηλώνουν χρόνο	απαραίτητα στοιχεία της αφήγησης, βάζουν τα γεγονότα σε μία χρονική σειρά	χρονικά επιρρήματα πέρσι, φέτος, ύστερα, αργότερα, νωρίτερα, αργά, αρχικά, χθες, αύριο, έπειτα, τέλος κ.ά. φράσεις µε προθέσεις από νωρίς, για λίγο, στην αρχή, στη συνέχεια, κατά το βραδάκι, ως αργά κ.ά.
ρήματα σε παρελθοντικούς χρόνους	βοηθούν στην περιγραφή γεγονότων	Παρατατικός Καθόμασταν στη δεύτερη σειρά. Αόριστος Μου τράβηξε την προσοχή. Ιστορικός Ενεστώτας Εκεί που καθόμουν εμφανίζεται ο ηθοποιός.

Οι χρόνοι που χρησιμοποιούμε στην αφήγηση
Ας πούμε τώρα λίγα λόγια για τους χρόνους που χρησιμοποιούμε σε μία αφήγηση.
Στην αφήγηση συνήθως χρησιμοποιούνται οι εξής χρόνοι:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ: όταν αναφερόμαστε στο παρόν, δηλαδή στο τώρα.
Ο Ενεστώτας δίνει ζωντάνια και αμεσότητα στην αφήγηση.
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
Πολλές φορές χρησιμοποιούμε τον ιστορικό Ενεστώτα.
Ιστορικός ονομάζεται ο Ενεστώτας που μπαίνει στη θέση του Αορίστου, δηλαδή για μία ιστορία που
έγινε στο παρελθόν, χρησιμοποιούμε Ενεστώτα, αντί για Αόριστο.
Π.χ. έφτασα (Αόριστος) τελικά στο σπίτι, ανοίγω (ιστορικός Ενεστώτας, αντί άνοιξα = Αόριστο) την πόρτα του κήπου και μπαίνω (ιστορικός Ενεστώτας, αντί μπήκα = Αόριστου) μέσα, βλέπω (ιστορικός
Ενεστώτας, αντί είδα = Αόριστου) τα αγαπημένα μου λουλούδια να είναι (ιστορικός Ενεστώτας, αντί
ήταν = Αόριστου) ανθισμένα και να με περιμένουν (ιστορικός Ενεστώτας, αντί περίμεναν = Αόριστου)
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ: όταν αναφερόμαστε στο παρελθόν.
Είναι ο πιο συνηθισμένος χρόνος των αφηγήσεων.
Ο Παρατατικός δείχνει, συνήθως, επανάληψη ή συνέχεια (χωρίς διακοπή).

Παράδειγμα αφήγησης

Στους χώρους της Μονής του Αγίου Νικολάου Σπετσών, εκτός από την εκκλησία, λειτουργούσε το σχολείο και εκεί γίνονταν συμβούλια και λαϊκές συνελεύσεις, όπως και εκείνη της 3ης Απριλίου 1821, Κυριακής των Βαΐων, όταν το καμπαναριό σήμανε την εξέγερση των Σπετσιωτών και υψώθηκε για πρώτη φορά η σημαία της επανάστασης στο νησί. Από τον Άγιο Νικόλαο οι νησιώτες κατευθύνθηκαν με κλάδους βαΐων στα χέρια προς το διοικητήριο του νησιού, όπου συνάντησαν προκρίτους και πλήθος λαού.

Πέτρος Χαριτάτος,
Ανεξερεύνητες Σπέτσες,
ROAD Εκδόσεις, Αθήνα 2004
(διασκευή)

Περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό για το Δημοτικό εδώ.