Παρουσιάζω ένα μουσείο που επισκέφτηκα
| πώς λέγεται | πού βρίσκεται | πότε, πώς, γιατί πήγα | τι είδα και έμαθα εκεί | τι με εντυπωσίασε | τι σκέφτηκα και τι ένιωσα |
Πηγαίνοντας στο Μουσείο Αφής του Φάρου Τυφλών στην Καλλιθέα δεν ήξερα τι να περιμένω, εκτός του ότι προφανώς δε θα υπήρχε πουθενά η ταμπέλα «Μην αγγίζετε», που συνετίζει το κοινό στους περισσότερους, αν όχι σε όλους, τους μουσειακούς χώρους.
Η πρώτη μου εντύπωση από τον χώρο είναι ότι θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ένα οποιοδήποτε αρχαιολογικό μουσείο. Μοναδική διαφορά οι ταμπέλες των εκθεμάτων που, πάνω από την κλασική ευδιάκριτη γραφή, καλύπτονται από διαφάνειες «χτυπημένες» με την ανάγλυφη γραφή Μπράιγ.
Tην ξενάγηση αναλαμβάνει η τυφλή διευθύντρια του μουσείου, η κυρία Δήμητρα Ασιδέρη. Στο γραφείο της, στο κεντρικό κτίριο του Φάρου, μου μιλάει για την ιστορία του Mουσείου: «Το Μουσείο Αφής δημιουργήθηκε το 1984, με το σκεπτικό ότι στα άλλα μουσεία της χώρας οι τυφλοί –όπως και όλοι οι επισκέπτες– δεν επιτρέπεται να αγγίξουν τίποτα. Είναι ένα από τα 4-5 μουσεία του είδους σε όλο τον κόσμο.
Το Mουσείο επιφυλάσσει στους επισκέπτες πολλές εκπλήξεις. Στον πάνω όροφο, για παράδειγμα, μια μακέτα της Ακρόπολης, προσφορά της Ένωσης Φίλων της Ακρόπολης, με κάνει να συνειδητοποιήσω ότι ένας τυφλός δε θα μπορούσε διαφορετικά να έχει αντίληψη για ένα από τα πιο φημισμένα μνημεία του κόσμου. Η κυρία Ασιδέρη μού επισημαίνει ότι στους στόχους του μουσείου περιλαμβάνεται ακριβώς και η ευαισθητοποίηση σε θέματα τυφλότητας: «Πριν από τους σεισμούς είχαμε ένα πρόγραμμα με τίτλο “Ψηλαφίζοντας τα αρχαία χρόνια”, στο οποίο συμμετείχαν παιδιά από 11 μέχρι 15 χρονών, βλέποντα και τυφλά. Ένας εκπαιδευτής έδινε στα παιδιά μάσκες και μπαστούνια και τα ευαισθητοποιούσε στο τι σημαίνει για κάποιον να είναι τυφλός, πώς κινείται και πώς είναι δυνατόν να αντιληφθεί τη γλυπτική τέχνη με την αφή. Ήταν ένα πρόγραμμα πάρα πολύ ωραίο και φιλοδοξούμε να το ξεκινήσουμε ξανά».
Στο κυλικείο του Φάρου 10-15 άτομα κάθονται μοιρασμένα σε παρέες, ανάμεσά τους κάποιοι που περιμένουν τη διευθύντρια να τους ξεναγήσει στο Mουσείο. Αποφασίζω να τους ακολουθήσω και πιάνουμε κουβέντα. « Έχετε ξαναδεί το Mουσείο ή είναι η πρώτη φορά;» ρωτάω κι αμέσως διευκρινίζω δαγκωμένος: «Εννοώ αν έχετε ξαναπάει». «Καλά το είπες!» μου λέει η Γωγώ Ρουκουτάκη, που, όπως θα μάθω αργότερα, είναι τυφλή εκ γενετής. «Εγώ, όταν βλέπω τηλεόραση, λέω ‘βλέπω’, δε λέω ποτέ ‘ακούω’».
Kλείνω τα μάτια και προσπαθώ να «δω» με τα χέρια ένα άγαλμα. Δεν τα καταφέρνω καλά – και δεν είμαι ο μόνος!
Αυτή τη φορά η περιήγηση ξεκινάει από τον κάτω όροφο, από το λεγόμενο Βυζαντινό, ένα δωμάτιο διαμορφωμένο σαν παρεκκλήσι, με ξυλόγλυπτο τέμπλο, Αγία Τράπεζα και πλήρη εξοπλισμό.
Στις πάνω αίθουσες διασκορπίζονται και αγγίζουν για να δουν εκθέματα από τους προϊστορικούς χρόνους, με συλλογές κυκλαδικού, μινωικού και μυκηναϊκού πολιτισμού, μέχρι την κλασική εποχή και τους ελληνιστικούς χρόνους.
«Προσπαθούμε να έχουμε συνεργασία με τα υπόλοιπα μουσεία της χώρας» προσθέτει η κυρία Ασιδέρη «κι έχουμε πάει πολλές φορές σε συνέδρια για να πούμε τις απόψεις μας και να γνωρίσουμε τους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτά. Συχνά μάς ρωτούν τι θα μπορούσε να γίνει, ούτως ώστε στα εκπαιδευτικά τους προγράμματα να συμμετέχουν τυφλοί. Εμείς απαντάμε ότι είναι καλό να υπάρχει μια αίθουσα όπου οι προθήκες να ανοίγονται. Με αυτό τον τρόπο, οι τυφλοί θα μπορούν να αγγίζουν, αν όχι τα ίδια τα εκθέματα, τουλάχιστον αντίγραφά τους, ή αυθεντικά αντικείμενα που πλεονάζουν στις αποθήκες. Ακόμη δεν έχει γίνει κάτι τέτοιο, δείχνουνε πάντως καλή διάθεση».
Φάρος Τυφλών της Ελλάδος, Μουσείο Αφής, Αθηνάς 17 και Δοϊράνης 198 (τέρμα Λ. Συγγρού), 176 73 Καλλιθέα, τηλ.: 210 9415222, φαξ: 210 9415271, e-mail:fte@otenet.gr - www.faros.org.gr
Φάρος Τυφλών της Ελλάδος, Μουσείο Αφής, Αθηνάς 17 και Δοϊράνης 198 (τέρμα Λ. Συγγρού), 176 73 Καλλιθέα, τηλ.: 210 9415222, φαξ: 210 9415271, e-mail:fte@otenet.gr - www.faros.org.gr
περιοδικό «Ε», Ελευθεροτυπία, τεύχος 689, Ιούνιος 2004 (διασκευή)
