\
Οδηγίες για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση
Απαραίτητος εξοπλισμός
Θα χρειαστείτε απαραίτητα έναν υπολογιστή με εγκατεστημένο ένα σύγχρονο λειτουργικό σύστημα και την απαραίτητη μνήμη RAM και φυσικά μια σύνδεση στο διαδίκτυο.
- Σταθερός ή φορητός υπολογιστή με λειτουργικό Windows 7, 8 ή 10, Mac ή Linux. Αν έχετε windows XP είναι σχεδόν βέβαιο οτι θα αντιμετωπίσετε προβλήματα. Η μνήμη RAM θα πρέπει στη χειρότερη περίπτωση να είναι τουλάχιστον 2 GB, ιδανικά θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 4 GB
- Tablet. Για να είναι πρακτική η χρήση tablet θα πρέπει να έχει σχετικά μεγάλη οθόνη (10 inches) και τον απαραίτητο χώρο αποθήκευσης για την εγκατάσταση των εφαρμογών. Η χρήση tablet απαιτεί καλή εξοικείωση με τις τεχνολογίες γενικά και δε προτείνεται για τους αρχάριους.
Εξοπλισμός ήχου και εικόνας
Ανάλογα με το είδος συσκευής που χρησιμοποιείτε και τις απαιτήσεις σε ποιότητα θα χρειαστείτε ένα συνδυασμό μικροφώνου, ηχείων και κάμερας.
Μικρόφωνο και ηχεία
Αν έχετε φορητό ή tablet αυτά είναι συνήθως ενσωματωμένα στη συσκευή. Προσέξτε όμως ότι συνήθως το μικρόφωνο σε αυτές τις συσκευές είναι κακής ποιότητας με αποτέλεσμα να μην σας ακούν καλά κατά τη διάρκεια μιας τηλεδιάσκεψης. Προτείνουμε να προμηθευτείτε μια συσκευή τύπου multimedia headset, δηλαδή ακουστικά με ενσωματωμένο μικρόφωνο, με ενσύρματη σύνδεση USB ή ασύρματη με bluetooth. Με τη συσκευή αυτή
- θα έχετε καλύτερη ποιότητα στο μικρόφωνο
- δε θα έχετε προβλήματα μικροφωνισμού που συμβαίνει λόγω της επιστροφής του ήχου από τα ηχεία στο μικρόφωνο.
- θα απομονωθείτε ηχητικά και από το περιβάλλον του σπιτιού σας
Κάμερα
Η κάμερα δεν είναι εντελώς απαραίτητη γιατί σε μια τηλεδιάσκεψη συνήθως χρησιμοποιούμε κυρίως τη φωνή και το διαμοιρασμό οθόνης ή αρχείου. Καλό θα είναι όμως να έχετε μια κάμερα τύπου web camera με σύνδεση USB, προσέξτε μόνο να διαθέτει μηχανισμό στήριξης ώστε να τοποθετείται εύκολα στο πάνω μέρος της οθόνης για καλύτερη γωνία λήψης (από πάνω προς τα κάτω ή ευθεία, αποφύγετε τη γωνία από κάτω). Η ανάλυση της κάμερας δεν έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί συνήθως οι εφαρμογές τηλεδιάσκεψης δε μπορούν να αντέξουν το "βάρος" μιας υψηλής ανάλυσης βίντεο.
Γραφίδα σχεδίασης (Digitizer) (Προαιρετικά)
Οι εφαρμογές τηλεδιάσκεψης διαθέτουν συνήθως εργαλείο ασπροπίνακα όπου μπορείτε να σχεδιάζετε ζωντανά καθώς κάνετε το μάθημα. Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε και κάποιες από τις εδικές εφαρμογές ασπροπίνακα ή οποιαδήποτε εφαρμογή σχεδίασης σε συνδυασμό με το διαμοιρασμό οθόνης και να κάνετε το μάθημα έτσι πιο ενδιαφέρον. Το πρόβλημα είναι ότι η σχεδίαση με το ποντίκι δεν είναι πρακτική γενικά και το αποτέλεσμα είναι συνήθως άσχημο. Με τη γραφίδα σχεδίασης (digitizer) θα μπορείτε με ένα ειδικό στυλό (stylus) να σχεδιάζετε πάνω σε μια ειδική επιφάνεια στο γραφείο σας. Η συσκευή αυτή είναι σχετικά ακριβή (τουλάχιστον 40 Ευρώ) αλλά θα σας διευκολύνει αρκετά. Το πιο βασικό χαρακτηριστικό στις συσκευές αυτές είναι το μέγεθος της επιφάνειας σχεδίασης, γενικά όσο πιο μεγάλη τόσο πιο εύκολη είναι η σχεδίαση. Θα μπορείτε επίσης όλες τις σημειώσεις και τα σχέδια να τα αποθηκεύετε και να τα διαμοιράζετε στους μαθητές. Αν έχετε tablet χρειάζεστε μόνο το ειδικό στυλό (stylus) το οποίο είναι αρκετά φθηνό (2-10 Ευρώ)
Προετοιμαστείτε
Πριν ξεκινήσετε μια σύγχρονη διδασκαλία προετοιμάστε το ψηφιακό υλικό. Συγκεντρώστε όλα τα αρχεία και τα ηλεκτρονικά βιβλία σε έναν φάκελο στη συσκευή σας ώστε να τα έχετε γρήγορα προσβάσιμα. Αν πρόκειται να προβάλετε ιστοσελίδες και εφαρμογές ιστού να τις έχετε από πριν ανοιχτές σε ξεχωριστές καρτέλες. Όλο το ψηφιακό υλικό που χρησιμοποιείτε στο μάθημα θα πρέπει να είναι προσβάσιμο και από τους μαθητές με έναν από τους παρακάτω τρόπους:
- στη πλατφόρμα ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης που χρησιμοποιείτε
- σε ένα blog/ιστότοπο του μαθήματος (Blog στο ΠΣΔ, Ιστότοποι στο ΠΣΔ)
- σε ένα φάκελο στο σύννεφο (Google Drive, Dropbox)
Επικοινωνήστε και προγραμματίστε
Θα χρειαστείτε ένα κανάλι επικοινωνίας με τους μαθητές, ειδικά στην αρχή μέχρι να γίνει ο επίσημος προγραμματισμός των σύγχρονων μαθημάτων. Χρησιμοποιήστε ένα κανάλι επικοινωνίας που να είναι γνωστό και στους μαθητές (π.χ. Facebook, Viber) αλλά φροντίστε να δημιουργήσετε μετά και μια λίστα με τα email των μαθητών. Αυτό θα είναι δύσκολο στην αρχή γιατί δυστυχώς οι μαθητές δεν χρησιμοποιούν αυτό το μέσο, αλλά πρέπει να τους πείσετε ότι είναι απαραίτητο. Στο μάθημα αυτό παρουσιάζουμε και δυο εργαλεία χρήσιμα σχετικά με την επικοινωνία και προγραμματισμό συναντήσεων.
- Doodle. Προγραμματίστε την ώρα και την ημέρα μιας τηλεδιάσκεψης ή γενικά συνάντησης. Οι μαθητές δηλώνουν ώρες και ημέρες που είναι διαθέσιμοι και στο τέλος αποφασίζετε εσείς για τη τελική ώρα και ημέρα.
- Remind. Το Remind είναι ένα ελεύθερο, ασφαλές, και εύχρηστο εργαλείο επικοινωνίας που βοηθά τους εκπαιδευτικούς να έχουν μια άμεση σύνδεση με τους μαθητές και τους γονείς τους.
Σύγχρονη διδασκαλία
Ως σύγχρονη διδασκαλία νοείται η απευθείας διδασκαλία και μετάδοση μαθήματος σε πραγματικό χρόνο από εκπαιδευτικό, μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας, σε μαθητές, σπουδαστές και φοιτητές που παρακολουθούν ζωντανά μέσω υπολογιστή. Με απλά λόγια μια εφαρμογή τηλεδιάσκεψης που να έχει όμως και λειτουργίες κατάλληλες για την εκπαίδευση όπως έλεγχο μικροφώνου των μαθητών, προβολή αρχείων και παρουσιάσεων, ψηφιακός ασπροπίνακας κ.α.
Εργαλεία που προτείνει και διαθέτει το ΠΣΔ
- Lessons.sch.gr. Βασίζεται στο λογισμικό τηλεκπαίδευσης Big Blue Button
- Webex. Πλαρφόρμα της εταιρείας Cisco που διαθέτει δωρεάν στο Υπουργείο Παιδείας
Άλλα εργαλεία τηλεδιάσκεψης
Παρουσιάζουμε και κάποια εργαλεία τηλεδιάσκεψης γενικής χρήσης ως εναλλακτική ή στη περίπτωση που έχετε λίγους μαθητές (2-8)
- Skype
- Jitsi Meet
- Whereby
Συμβουλές για τη τηλεδιάσκεψη
- Αν είναι δυνατόν βρείτε ένα ήσυχο δωμάτιο στο σπίτι ή στο γραφείο σας για να κάνετε τη τηλεδιάσκεψη ώστε να μην ενοχλείστε εσείς αλλά και να μην ενοχλείτε τους άλλους.
- Μπείτε στο δωμάτιο τηλεδιάσκεψης από πριν και κάντε έλεγχο της λειτουργίας μικροφώνου, ηχείων και κάμερας. Στις ρυθμίσεις των εφαρμογών τηλεδιάσκεψης και τηλεκπαίδευσης υπάρχει συνήθως λειτουργία ρύθμισης και ελέγχου.
- Στις ρυθμίσεις θα μπορείτε να επιλέξετε και το μικρόφωνο και ηχεία που θα χρησιμοποιεί η εφαρμογή τηλεδιάσκεψης. Όταν για παράδειγμα έχετε ακουστικά και ηχεία συνδεμένα ταυτόχρονα η εφαρμογή θα επιλέξει ένα από τα δυο. Το ίδιο συμβαίνει και με το μικρόφωνο, αν έχει μικρόφωνο η κάμερα αλλά έχετε και ξεχωριστό μικρόφωνο πρέπει να επιλέξετε ένα από αυτά και να γνωρίζετε πιο είναι επιλεγμένο.
- Αν χρησιμοποιείτε κάμερα και έχετε προβλήματα απόκρισης χαμηλώστε την ανάλυση βίντεο.
- Κάθε φορά θα πρέπει να είναι ενεργοποιημένο μόνο το μικρόφωνο του ομιλητή. Χρησιμοποιήστε τη λειτουργία mute all για να απενεργοποιήσετε τα μικρόφωνα όλων των συμμετεχόντων όταν μιλάτε.
Κάνετε έλεγχο μικροφώνου, ηχείων και κάμερας online
Ασύγχρονη διδασκαλία
Ασύγχρονη είναι η διδασκαλία κατά την οποία ο εκπαιδευόμενος μαθαίνει σε διαφορετικό χρόνο από τη διαδικασία παράδοσης του μαθήματος ή δημιουργίας υλικού από τον εκπαιδευτικό, έχοντας πρόσβαση σε μαθησιακό υλικό μέσω διαδικτύου. Με απλά λόγια μια εφαρμογή διαχείρισης μάθησης (Learning Management System) με λειτουργίες όπως ανάρτηση υλικού, ανάθεση, βαθμολόγηση εργασιών, βαθμολόγιο, επικοινωνία με τους μαθητές, δημιουργία quiz κ.α.
Εργαλεία που προτείνει και διαθέτει το ΠΣΔ
- Ηλεκτρονική Τάξη https://eclass.sch.gr/. Βασισμένο στη λογισμικό openeclass
- Τηλεκπαίδευση http://e-learning.sch.gr/. Βασισμένο στο λογισμικό Moodle
- Πλατφόρμα e-me
Άλλα εργαλεία
- Edmodo
- Google Classroom
- TES Teach with blendspace
- Μοοdle
Χρησιμοποιήστε τα εργαλείο ψηφιακού ασπροπίνακα κατά τη σύγχρονη διδασκαλία, εφόσον δε διαθέτει τέτοια λειτουργία η πλατφόρμα τηλεκπαίδευσης που χρησιμοποιείτε. Μπορείτε επίσης και εκτός μαθήματος να δημιουργήσετε ψηφιακές σημειώσεις που θα μοιράσετε στους μαθητές. Τα παρακάτω εργαλεία έχουν και τη δυνατότητα συνεργασίας και κοινής χρήσης σε πραγματικό χρόνο, δηλαδή να σχεδιάζουν και οι μαθητές την ώρα του μαθήματος.
- JamBoard
- LiveBoard
Επιλογή Μοντέλου εξ αποστάσεως εκπαίδευσης
Η εξ αποστάσεως τηλεκπαίδευση μπορεί να είναι:
Σύγχρονη (τηλεκπαίδευση) είναι η απευθείας διδασκαλία και μετάδοση μαθήματος σε πραγματικό χρόνο από εκπαιδευτικό, μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας, σε μαθητές, σπουδαστές και φοιτητές που παρακολουθούν ζωντανά μέσω υπολογιστή, κινητού ή tablet. Στην πλατφόρμα μπορεί κανείς να συνδεθεί και διαδικτυακά και τηλεφωνικά (Εγκύκλιος του ΥΠΑΙΘ: ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ).
Ασύγχρονη είναι η διδασκαλία κατά την οποία ο/η μαθητής/τρια συνεργάζεται με τον εκπαιδευτικό σε διαφορετικό χρόνο από τη διαδικασία παράδοσης του μαθήματος ή δημιουργίας υλικού από τον εκπαιδευτικό, έχοντας πρόσβαση σε μαθησιακό υλικό και χρονοδιάγραμμα μελέτης μέσω διαδικτύου (σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες ή πλατφόρμες που παρέχει το Υπουργείο) (Εγκύκλιος του ΥΠΑΙΘ: ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ).
Μικτή εκπαίδευση (Blended Learning). Είναι συνδυασμός των 2 παραπάνω. Το πιο αποτελεσματικό μοντέλο είναι η Μικτή εκπαίδευση, γιατί μπορούμε να συνδυάσουμε την σύγχρονη με την ασύγχρονη.
Σε κάθε περίπτωση και ανάλογα με τις ανάγκες μας, το διδακτικό αντικείμενο και τις ικανότητές μας μπορούμε να επιλέξουμε σε ποιο ποσοστό θα χρησιμοποιήσουμε την σύγχρονη ή την ασύγχρονη διδασκαλία. Πολύ μεγάλο ρόλο παίζουν και οι δικτυακές υποδομές. Εμείς θα πρέπει να έχουμε υπολογιστή, κινητό ή tablet, με σύνδεση ADSL στο διαδίκτυο ή σε δίκτυο δεδομένων κινητής τηλεφωνίας. Αλλά και κεντρικά θα πρέπει να φροντίσουν να έχουν τον απαραίτητο αριθμό διακομιστών (servers) και το κατάλληλο εύρος των γραμμών δικτύου. Πρακτικά θα είναι πάρα πολύ δύσκολο να υποστηριχθεί σύγχρονη τηλεκπαίδευση για όλους τους μαθητές.
- Η ασύγχρονη τηλεκπαίδευση χρειάζεται πολύ λίγα δεδομένα, αν χρησιμοποιείτε κινητή συσκευή, ενώ η σύγχρονη πολύ περισσότερα.
- Αν δεν είμαστε καλοί χρήστες των ΤΠΕ η ασύγχρονη τηλεκπαίδευση είναι προτιμότερη.
- Η ασύγχρονη τηλεκπαίδευση με την ηλεκτρονική τάξη (eclass) χρησιμοποιείται ήδη από 100άδες χιλιάδες φοιτητές.
- Στην Γ’ λυκείου καλό είναι να χρησιμοποιήσουμε περισσότερο την σύγχρονη τηλεκπαίδευση.
- Όσο μικραίνουν οι ηλικίες η ασύγχρονη τηλεκπαίδευση είναι πιο πρόσφορη, δεδομένων των συνθηκών που πρέπει σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να ανταποκριθεί ένας πολύ μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών και μαθητών.
Σύγχρονη τηλεκπαίδευση
Πλατφόρμες: Webex, Lessons.sch.gr (BigBlueButton)
Χαρακτηριστικά
- Έχεις άμεση επαφή με τους μαθητές
- Μπορούμε να κάνουμε καταγραφή σε βίντεο (record) το μάθημα και να το βλέπουν οι μαθητές όσες φορές χρειάζεται, όποτε θέλουν. Επίσης μπορούν να το δουν και οι μαθητές που λείπουν
- Υπάρχει ο λευκός πίνακας (whiteboard) για να γράφετε και να τα βλέπουν οι μαθητές
- Μπορούμε να τους στείλουμε online μέσα από την πλατφόρμα αρχεία
- Χρησιμοποιούμε το chat, το οποίο επίσης είναι σύγχρονη επικοινωνία
- Υπάρχει η διαδικασία να σηκώνουν χέρι οι μαθητές για να ζητούν το λόγο. Ο εκπαιδευτικός βλέπει ποιος είναι πρώτος, δεύτερος κλπ
- Υπάρχει διαδικασία ψηφοφορίας για ένα θέμα που θέτει ο εκπαιδευτικός
- Μπορεί ο εκπαιδευτικός να κάνει κοινόχρηστη την οθόνη του. Δηλαδή οι μαθητές να βλέπουν την οθόνη του ή μια εφαρμογή που τρέχει στον υπολογιστή του εκπαιδευτικού.
- Μπορούμε να χωρίσουμε τους μαθητές σε ομάδες και να συζητήσει κάθε ομάδα μια εργασία που θα τους αναθέσουμε χωριστά.
Συμβουλές
- Πριν από την 1η συνεδρία θα πρέπει να ορίσουμε μια μέρα και ώρα όπου θα μπαίνει ο καθένας μαθητής ξεχωριστά και θα κάνουμε ένα δοκιμαστικό. Αν κάποιος μαθητής έχει πρόβλημα, συνήθως υπάρχει πρόβλημα με τα μικρόφωνα ή τις κάμερες αν ο υπολογιστής είναι επιτραπέζιος (desktop). Αν είναι φορητός συνήθως δεν έχουμε πρόβλημα. Αν υπάρχει πρόβλημα απευθυνόμαστε στην τεχνική υποστήριξη.
- Πριν από κάθε συνεδρία μπαίνουμε 15 λεπτά πριν για να δούμε αν όλοι οι μαθητές είναι εντάξει, μικρόφωνο και κάμερα.
- Προσέχουμε από πίσω μας να μην έχουμε φως πχ ανοιχτό παράθυρο
- Όλοι οι μαθητές έχουν κλειστά τα μικρόφωνα. Μόνο όποιος παίρνει τον λόγο το ανοίγει και το κλείνει αμέσως μόλις τελειώσει. Αν είναι πολλά μικρόφωνα ανοιχτά μικροφωνίζει και δεν ακούμε.
- Έχουμε όλοι τις κάμερες κλειστές και μόνο όποιος παίρνει τον λόγο την ανοίγει και την κλείνει αμέσως μόλις τελειώσει. Θα μπορούσε και να μην την ανοίξει καθόλου. Αυτό το κάνουμε γιατί οι συνδέσεις που έχουμε στο Internet δεν υποστηρίζουν όλες την μεταφορά video, αλλά και οι servers δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν.
- Ενώ κάνουμε το e μάθημα κοιτάμε ταυτόχρονα και το chat, γιατί μπορεί κάποιος να γράψει μια απορία. Επίσης μπορεί να δημιουργηθεί e θόρυβος, δηλαδή να συζητούν οι μαθητές άσχετα με το μάθημα θέματα.
- Χρησιμοποιούμε το chat για να μιλήσουμε με μαθητές που πιθανόν να έχουν πρόβλημα στον ήχο.
- Δεν κάνουμε εισηγήσεις πάνω από 10 λεπτά. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι οι μαθητές θα αρχίσουν να βλέπουν άλλα πράγματα στον υπολογιστή τους. Γι αυτό κάνουμε μικρές εισηγήσεις και κατόπιν κάνουμε συχνά ψηφοφορίες για να μάθουμε τι γνωρίζουν γι αυτό που ρωτάμε και να τους έχουμε σε εγρήγορση.
- Είναι καλό να ξεκινάμε συζητήσεις με τους μαθητές. Καλό είναι όμως να έχουμε έτοιμες κάποιες ερωτήσεις παρακίνησης των μαθητών.
- Ο εκπαιδευτικός μπορεί να δείξει όποια εφαρμογή θέλει και είναι ανοιχτή στον υπολογιστή του πχ μια παρουσίαση, ένα αρχείο κειμένου, ένα λογισμικό, ένα browser και να δείξει κάτι στο διαδίκτυο.
- Χωρίζουμε τους μαθητές σε ομάδες (ομαδοσυνεργατική μέθοδος). Δίνουμε σε κάθε ομάδα ένα θέμα με το οποίο θα ασχοληθούν. Πηγαίνουμε κάθε ομάδα στο δωμάτιό της, όπου κάθε μια θα ασχοληθεί με το δικό της θέμα. Πηγαινοερχόμαστε στα δωμάτια να εμψυχώσουμε, να λύσουμε απορίες κλπ. Κάνουμε δηλαδή ότι αναφέρει αυτή η παιδαγωγική μέθοδος και στις δια ζώσης συναντήσεις. Στο τέλος τους μαζεύουμε στην ολομέλεια και παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της συνεργασίας τους.
Ασύγχρονη τηλεκπαίδευση
Πλατφόρμες: Ηλεκτρονική τάξη (eclass), e-me, Moodle
Σύντομη περιγραφή
- Δημιουργείτε μια e τάξη
- Εγγράφετε τους μαθητές σας
- Ανεβάζετε το υλικό σας
- Επικοινωνείτε με τους μαθητές σας ασύγχρονα
- Ανεβάζουν οι μαθητές σας τις εργασίες τους.
Τρόποι επικοινωνίας
- Forums
- Chat
- Μηνύματα μέσω της πλατφόρμας
Συμβουλές
- Ο καλύτερος τρόπος επικοινωνίας είναι το forum. Απαντάτε σε μια απορία ενός μαθητή και την απάντηση την βλέπουν και οι υπόλοιποι.
- Πρέπει να ενθαρρυνθούν οι μαθητές να γράφουν στο forum, γιατί συνήθως δεν το κάνουν.
- Καλό είναι για κάθε ενότητα να υπάρχει ένα ξεχωριστό θέμα συζήτησης και όλοι να γράφουν κάτω από αυτό για την συγκεκριμένη ενότητα. Να μην ανοίγουν ξεχωριστά θέματα για την ίδια ενότητα γιατί μετά χάνονται. Οπότε για κάθε ενότητα πρέπει να ανοίγετε εσείς το θέμα συζήτησης.
- Καλό είναι να απαντάμε στα ερωτήματα του forum σχετικά άμεσα. Πρέπει κάθε ερώτηση να την απαντήσουμε μέσα σε 24 ώρες
- Το υλικό καλό είναι να μην είναι pdf αρχεία, αλλά να είναι διαδραστικό.
- Πρέπει σε κάθε ενότητα να έχουμε εργασίες για τους μαθητές. Οι εργασίες να μην είναι ένα κείμενο μόνο. Καλό είναι να υπάρχουν σε κάθε ενότητα πολλές μικρές δραστηριότητες.
- Χρησιμοποιήστε ένα φάκελο στο σύννεφο πχ Google Drive, Dropbox για να αποθηκεύετε όλο το υλικό του μαθήματος. Σε έναν υποφάκελο μπορούν να έχουν πρόσβαση και οι μαθητές να βλέπουν το υλικό τους
- Χρησιμοποιήστε εργαλεία με τα οποία μπορούν οι μαθητές να δουλέψουν συνεργατικά όπως το έγγραφα Google, παρουσιάσεις Google. Χωρίστε τους μαθητές σε ομάδες και πείτε τους να συγγράψουν μια παρουσίαση ή ένα κείμενο που θα είναι μια εργασία που θα τους αναθέσετε.