Το bullying είναι λέξη… ελληνική!
της Θεοδώρας Τσώλη (απόσπασμα)
Πρόσφατα στη Βόρεια Ελλάδα (δεν αποκαλύπτουμε την πόλη για ευνόητους λόγους) μια 15χρονη μαθήτρια έπεσε… και ξαναέπεσε και ξαναέπεσε θύμα σωματικής και λεκτικής βίας από τους συμμαθητές της. Επρόκειτο για ένα παιδί με ιδιαιτερότητες στη συμπεριφορά, απομονωμένο και δύσθυμο, κυρίως λόγω προβλημάτων στο οικογενειακό περιβάλλον του, το οποίο όμως δεν ενοχλούσε κανέναν. Κάποιοι συμμαθητές όμως της έφηβης θεώρησαν «μαγκιά» να την ενοχλήσουν με τον χειρότερο τρόπο. Και όταν δεν μπορούσαν πια να το πράξουν εντός του σχολείου, επειδή τους πήραν είδηση και τους έγιναν οι σχετικές παρατηρήσεις, άρχισαν να την εκφοβίζουν μέσω Διαδικτύου. Μέσω του Internet συνεννοήθηκαν και μεταξύ τους οι «νταήδες» για το ραντεβού που θα αποδείκνυε για άλλη μία φορά την… εξουσία τους. Έτσι ένα απόγευμα περίμεναν τη 15χρονη στη στάση του λεωφορείου όπου ήξεραν ότι θα βρίσκεται μετά το μάθημά της και τη χτύπησαν αλύπητα. Η μικρή, η οποία δεν είχε μιλήσει στους γονείς της για τον εκφοβισμό που δεχόταν επί μακρόν, γύρισε εκείνη την ημέρα στο σπίτι πολύ τραυματισμένη σωματικά (και πόσο άραγε ψυχικά). Αρχικώς οι γονείς της απευθύνθηκαν στους γονείς των θυτών, οι οποίοι όμως αδιαφόρησαν, και τελικώς κατέληξαν στον ιατροδικαστή.
Συγχρόνως έχει ξεκινήσει μια παρέμβαση στο πλαίσιο του σχολείου ώστε να μπει τέλος σε αυτή τη φοβερή και… φοβιστική (κυριολεκτικώς και μεταφορικώς) ιστορία. Η υπόθεση βρίσκεται σε εξέλιξη, ένα μεγάλο τραύμα όμως σε αυτό το κορίτσι έχει ήδη ανοιχτεί και κανένας δεν μπορεί να ξέρει τη δική του εξέλιξη… Στη θέση τώρα της 15χρονης τοποθετήστε παιδιά οπουδήποτε ανά την Ελλάδα, διότι, όπως δείχνουν όλα τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, το bullying ή αλλιώς ο σχολικός εκφοβισμός δεν γνωρίζει τόπους (ούτε καν σύνορα). Και μάλιστα, όπως σημειώνουν μιλώντας στο «Βήμα» οι ειδήμονες επί του θέματος, τα περιστατικά φαίνεται να αυξάνονται – πιθανότατα πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για άλλη μία «παρενέργεια» της κρίσης, που πρωτίστως είναι κοινωνική και έχει άμεσο αντίκτυπο στην ψυχοσύνθεση των παιδιών κάνοντάς τα επιθετικά, καθιστώντας τα θύτες απίστευτων πράξεων (αλλά και μαζί θύματα ενός συστήματος το οποίο σίγουρα δεν δημιούργησαν τα ίδια και δεν ευθύνονται για αυτό). Τα σχολεία μόλις άνοιξαν και μαζί τους, δυστυχώς σε κάποιες περιπτώσεις, άνοιξε και ένας νέος κύκλος εκφοβισμού παιδιών από τους συμμαθητές τους – πρόκειται μάλιστα για έναν κύκλο που ξεφεύγει πλέον πολύ συχνά από τα όρια του σχολείου και μετατρέπεται σε τσουνάμι μέσω του πιο βολικού «μέσου» που μας φέρνει πιο κοντά (ως φαίνεται όμως, κάποιες φορές επικίνδυνα κοντά), του Διαδικτύου.
Ο σχολικός εκφοβισμός επομένως έχει περάσει εδώ και καιρό τα σύνορα της αυλής του σχολείου τρέχοντας με ιλιγγιώδεις ταχύτητες στους ιντερνετικούς δρόμους. Πρόσφατη μελέτη σε εφήβους ηλικίας 14-17 ετών από επτά ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Ισπανία, Πολωνία, Γερμανία, Ρουμανία, Ολλανδία και Ισλανδία) που διεξήχθη από κονσόρτσιουμ επιστημόνων με πρώτη συγγραφέα την κυρία Αρτεμη Τσίτσικα, επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής – Εφηβικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και επιστημονική υπεύθυνη της Μονάδας Εφηβικής Υγείας στη Β’ Παιδιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», έδειξε ότι περισσότερα από δύο στα δέκα παιδιά (για την ακρίβεια, ποσοστό 21,9%) ανέφεραν ότι είχαν δεχθεί διαδικτυακό εκφοβισμό τους τελευταίους 12 μήνες από τη διεξαγωγή της μελέτης. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι κύρια θύματα του διαδικτυακού εκφοβισμού ήταν τα κορίτσια (24,1% έναντι 21,9% στα αγόρια). Η χώρα μας φάνηκε να κρατά τη δεύτερη θέση στο διαδικτυακό bullying (26,8%), πίσω μόνο από τη Ρουμανία (37,3%). Τα χαμηλότερα ποσοστά κατεγράφησαν σε Ισπανία και Ισλανδία (13,3% και 13,5% αντιστοίχως). Και βέβαια ο εκφοβισμός αυτός στοιχίζει ακριβά στην ψυχική υγεία των θυμάτων, σύμφωνα με τις ίδιες τις δηλώσεις τους. Ένας στους δύο εφήβους που τον υφίσταται αναφέρει ότι επηρεάστηκε αρνητικά αρκετά ως πολύ, κάτι που φαίνεται να αντικατοπτρίζεται και στη συμπεριφορά, αφού ο διαδικτυακός εκφοβισμός αποδείχθηκε ότι συσχετίζεται με συναισθηματικά προβλήματα και προβλήματα συμπεριφοράς.
Κείμενο 2
Ζώντας το bullying πριν γίνει μόδα
της Σοφίας Βρεττού (απόσπασμα)
Δευτέρα πρωί, ώρα 7:20. Πλύσιμο, ντύσιμο. Το αμάξι σε αφήνει έξω από το σχολείο. Μέχρι να πεις κύμινο χτυπάει το κουδούνι, μαζεύονται όλοι για προσευχή. «Αμήν» και μετά όλοι στις τάξεις. Παρασκευή μεσημέρι, ώρα 14:00. Το αμάξι σε γυρνάει σπίτι. Πετάς την σάκα στον καναπέ. Έχει επίσημα τελειώσει για δυο μέρες. Ακούς; Μην φοβάσαι, κοιμήσου, χαλάρωσε. Τρεις χρονιές το γυμνάσιο και τρεις χρονιές το λύκειο. Σε 6 χρόνια θα έχει επίσημα τελειώσει. Ακούς; Μην φοβάσαι. Μην τους αφήσεις να σε αλλάξουν. Είμαι εγώ εδώ. Ήμουν και εγώ εκεί. Αν σου μιλούν άσχημα, αν σε κοιτούν και νιώθεις καρφιά στην πλάτη και σου κόβεται η ανάσα. Αν σε πνίγουν με την κουρτίνα του λεωφορείου στην εκδρομή και «κανείς» συμμαθητής δεν το είδε και κανείς καθηγητής δεν νοιάστηκε. Αν σου πετούν άκακα χαρτάκια στα σγουρά μαλλιά σου. Αν σου τραβούν την καρέκλα και πέφτεις. Μην φοβάσαι. Σε 6 χρόνια θα έχει επίσημα τελειώσει.
Χάνεις την παιδικότητα. Φεύγει η εφηβεία από τα χέρια σου και εσύ δεν προλαβαίνεις να τη ζήσεις. Να έχεις μια παρέα, να κάνεις χαβαλέ, να μαζεύεστε σε σπίτια, να βγαίνετε τα Σάββατα, να παίζετε τις Κυριακές. Μέσα στο σπίτι είσαι το καμάρι της οικογένειας: καλό παιδί, καλοί βαθμοί, ετοιμόλογη, έξυπνη, και όλα τα σχετικά. Έξω από το σπίτι χείλη σφραγισμένα, αφυδατωμένα, δυο μάτια σε απόγνωση. Τι πήγε στραβά; Τι κάνεις λάθος; Γιατί εσύ; Η απάντηση ήταν, είναι και θα είναι: «είσαι Ένας και είναι Πολλοί». Έτσι δεν παίρνονται δημοκρατικά όλες οι αποφάσεις; Έτσι δεν θεσπίζονται όλοι οι νόμοι; Έτσι δεν θριαμβεύει το δίκαιο, το σωστό; Περιθωριοποιημένοι, μειονότητα, τρελοί, αδύναμοι, μαλθακοί. Αυτό είμαστε γι’ αυτούς. Μην λυγίσεις σε παρακαλώ. Δείξε κουράγιο και αντιμετώπισε κατάματα τον φόβο σου και τότε θα σιγήσει.
Κείμενο 3
Ο σιωπών δοκεί συναινείν - Αποστόλης Ζυμβραγάκης
Το θέμα δεν είναι η ύπαρξη ηλιθίων.
Το ζήτημα είναι πως η φωνή
της ανόητης μειοψηφίας
καλύπτει τη σιωπή
της λογικής πλειοψηφίας.
Μα και αυτοί που μένουν σιωπηλοί
δεν φέρονται με σύνεση
φέρονται με συναίνεση.
Αποστόλης Ζυμβραγάκης
ΘΕΜΑΤΑ
Α. Να αποδώσετε συνοπτικά τα αποτελέσματα της ενδοσχολικής βίας που αναφέρονται τόσο στο κείμενο 1 όσο και στο κείμενο 2 σε 40-60 λέξεις.
Μονάδες 15.
Β1. Να χαρακτηρίσετε σωστούς (Σ) ή λανθασμένους (Λ) τους παρακάτω ισχυρισμούς και να τεκμηριώσετε την επιλογή σας με αναφορά στο περιεχόμενο των κειμέων 1 και 2.
α. Μία μορφή βίας είναι και οι επιθέσεις μέσω διαδικτύου (Κείμενο 1) ( ).
β. Η ενδοσχολική βία μένει μόνο στον προπηλακισμό (Κείμενο 1) ( ).
γ. Τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας ολοένα και αμβλύνονται (Κείμενο 1) ( ).
δ. Οι αποφάσεις για την ενδοσχολική βία είναι δημοκρατικές (Κείμενο 2) ( ).
ε. Ο φόβος θα σταματήσει μόνο αν δεν λυγίσεις (Κείμενο 2) ( ).
Μονάδες 10
Β2α. Το κείμενο 2 ξεκινάει με εκτεταμένη αφήγηση. Τι πετυχαίνει η συγγραφέας με αυτήν την επιλογή;
Μονάδες 5
Β2β. Ποιος είναι ο σκοπός της συγγραφέως του κειμένου 1 στην τρίτη παράγραφο ("Ο σχολικός...συμπεριφοράς"). Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στις γλωσσικές επιλογές της.
Μονάδες 10
Β3α. Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου 1. Εξυπηρετεί τον επικοινωνιακό στόχο της συγγραφέως;
Μονάδες 10
Β3β. Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το κείμενο 1; Να τεκμηριώσετε την επιλογή σας αναφέροντας δύο χαρακτηριστικά του.
Μονάδες 5
Γ. Ποιο πιστεύετε πως είναι το θέμα του κειμένου 3; Να γράψετε ένα ερμηνευτικό σχόλιο 100-200 λέξεων.
Μονάδες 15
Δ. Με αφόρμηση τα κείμενα 1 και 2, καλείστε να γράψετε ένα άρθρο για το ιστολόγιο του σχολείου σας, στο οποίο να αναφέρετε την προσωπική σας εμπειρία σχετικά με τον σχολικό εκφοβισμό και τους τρόπους που πιστεύετε πως μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Μονάδες 30
Επιμέλεια: Αποστόλης Ζυμβραγάκης, Φιλόλογος M.Ed. Ειδικός Παιδαγωγός, για το e-didaskalia.blogspot.gr
