Τι συμβολίζουν τα πασχαλινά έθιμα

Σύμβολα του Πάσχα. Συμβολισμοί, έθιμα, δοξασίες, τρόφιμα

Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή του χριστιανισμού. «Εορτών εορτή και πανήγυρης εστί πανηγύρεων» λέει το τροπάριο. Η λέξη Πάσχα προέρχεται από την Αραμαική και Εβραϊκή λέξη «Πεσάχ» και «Πάσχα» που σημαίνουν «πέρασμα». Συμβολίζουν το πέρασμα του Εβραϊκού Λαού από την Αίγυπτο, στην ελευθερία προς γη της επαγγελίας.

Ο λαγός του Πάσχα

Σύμβολα του Πάσχα. Τον βρίσκουμε κι αυτόν στα παιχνίδια και στα δώρα του Πάσχα, αλλά δεν μας είναι γνωστός από την ελληνική παράδοση. Μας ήρθε από τη Δυτική Ευρώπη. Ιδιαίτερα στις γερμανικές χώρες ο λαγός του Πάσχα έρχεται από την εξοχή και φέρνει τ’ αυγά στα παιδιά.

Το ζώο αυτό παρουσιάζεται με μαγικές ικανότητες κι είναι συνήθως ταξιδευτής ταχυδρόμος, αλλά και καλό πνεύμα της βλάστησης, πράγμα που το συναντούμε και σε ελληνικά έθιμα θερισμού. Οι λαγοί στη γερμανική παράδοση ήταν συνδεδεμένοι με τη γονιμότητα.

Από τη στιγμή λοιπόν που το Πάσχα γιορτάζεται την Άνοιξη που η φύση αναγεννάτε, οι λαγοί συνδέθηκαν αναπόφευκτα με τη μεγάλη θρησκευτική γιορτή.

Η εορτή του Πάσχα

Η τελετή της εορτής του Πάσχα στους Εβραίους άρχιζε το βράδυ της 14ης του μηνός Νισσάν πριν από τη δύση του ηλίου, και περιελάμβανε διάφορα έθιμα. Με το «Πεσάχ» -η λέξη σημαίνει διάβαση- οι Αιγύπτιοι γιόρταζαν τη διάβαση του ήλιου από τον ισημερινό, την εαρινή δηλαδή ισημερία και μαζί της τον ερχομό της άνοιξης.

Οι Εβραίοι καθιέρωσαν και αυτοί τη γιορτή με την ονομασία «Πεσάχ» (διάβαση-υπέρβαση) σε ανάμνηση της απελευθέρωσης τους από τους Αιγυπτίους και της διάβασης της Ερυθράς θάλασσας. Παράλληλα όμως και για να χαιρετίζουν το τέλος του χειμώνα και την αρχή της άνοιξης.

Στη χριστιανική γιορτή δόθηκε το όνομα «Πάσχα» και με απόφαση της Α΄Οικουμενικής Συνόδου, το 325 μ.Χ., ορίστηκε να γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά από την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας.

Το Πάσχα, ο λαός, μαζί με την «εκ νεκρών Ανάσταση» του Χριστού, τη νίκη Του δηλαδή ενάντια στο θάνατο, γιορτάζει και την ανάσταση της άνοιξης, το ξύπνημα της φύσης μετά τη νάρκη του χειμώνα.

Βάγια – Κυριακή των Βαΐων

Την Κυριακή των Βαΐων, σε ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, όλοι οι ναοί στολίζονται με κλαδιά από βάγια, από φοίνικες δηλαδή ή από άλλα νικητήρια φυτά, όπως δάφνη, ιτιά, μυρτιά και ελιά. Μετά τη λειτουργία μοιράζονται στους πιστούς.

Η εκκλησία μας καθιέρωσε ήδη από τον 9ο αιώνα το έθιμο αυτό μια και όπως αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης «όχλος πολύς…έλαβον τα βαΐα των φοινίκων και εξήλθον εις υπάντησιν αυτώ».

Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια, στα Ιεροσόλυμα, ο επίσκοπος έμπαινε στην πόλη «επί πώλου όνου», αναπαριστάνοντας το γεγονός, ενώ στα βυζαντικά γινόνταν «ο περίπατος του αυτοκράτορα», από το Παλάτι προς τη Μεγάλη Εκκλησία.

Στη διαδρομή αυτή ο αυτοκράτορας μοίραζε στον κόσμο βάγια και σταυρούς και ο Πατριάρχης σταυρούς και κεριά. Με τα βάγια οι πιστοί στόλιζαν τους τοίχους των σπιτιών και το εικονοστάσι τους.

Η Κυριακή των Βαΐων στις μέρες μας

Και σήμερα ακόμα όλες οι εκκλησίες στολίζονται με δαφνόφυλλα ή βάγια. Τα παλιότερα χρόνια τους τα προμήθευαν τα νιόπαντρα ζευγάρια της χρονιάς ή και μόνο οι νιόπαντρες γυναίκες, για το καλό του γάμου τους. Πίστευαν πως η γονιμοποιός δύναμη που κρύβουν τα φυτά αυτά θα μεταφερόταν και στις ίδιες και η μια χτυπούσε την άλλη με τα βάγια.

Σύμβολα του Πάσχα. Τα «βαγιοχτυπήματα» σιγά – σιγά άρχισαν να γίνονται και από τις άλλες γυναίκες και τα παιδιά τις μιμούνταν και όπως χτυπιούνταν μεταξύ τους εύχονταν: «Και του χρόνου, να μη σε πιάν’ η μυίγα».

Το έθιμο της περιφοράς των κλαδιών θυμίζει την «ειρεσιώνη», το στολισμένο με καρπούς κλαδί, που στις γιορτές της άνοιξης περιέφεραν στους δρόμους τα παιδιά, στην αρχαιότητα.

Τα βάγια τα έπλεκαν σε πάρα πολλά σχέδια: φεγγάρια, πλοία, γαϊδουράκια, το πιο συνηθισμένο όμως ήταν ο σταυρός. Σε μερικά μέρη τους έδιναν το σχήμα του ψαριού. Ψάρι είχαν σαν σημάδι αναγνώρισης οι πρώτοι χριστιανοί, η λέξη ΙΧΘΥΣ, εξάλλου, προέρχεται από τα αρχικά Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ.

Την Κυριακή των Βαΐων όπως λέει η παράδοση το πλήθος υποδέχθηκε τον Ιησού κρατώντας κλαδιά από φοίνικες που τα ανέμιζε σαν σημαίες. Όπως αναφέρουν οι Ευαγγελιστές «Έλαβον τα βαΐα των φοινίκων και εξήλθον εις υπάντησιν αυτού». Με την μεταφορά του χριστιανισμού σε άλλους λαούς το έθιμο διαδόθηκε και προσαρμόστηκε ανάλογα με τη χλωρίδα της κάθε περιοχής.

Η μετάληψη με το Θείο σώμα

Αλλά και η μετάληψη με το «Θείο» σώμα και αίμα ήταν μέρος των τελετουργιών τόσο των Κορυβαντικών, όσο και των Ορφικών μυστηρίων της Αρχαίας Ελλάδας. Στην μετάληψη των Ορφικών οι πιστοί, επιδίδονταν σε ομοφαγία τάυρου και οινοποσία, που συμβόλιζε το σώμα και το αίμα του Ζαγρέα.

Πίστευαν ότι με αυτόν τον τρόπο καταέρχονταν σε αυτούς η θεότητα και γέμιζε τις ψυχές τους. Στα Κρητικά μυστήρια η προσφορά του Ζαγρέα Διόνυσου και η θυσία του Μινώταυρου – Ιερού Ταύρου Διονύσου στα Λαβυρινθικά

Ήταν η θεία Δωρεά – κάθοδος της πνευματικής δύναμης, του συμβολικού ταυρείου αίματος, που αφού πέρασε από διάφορα στάδια και στα άλλα ελληνικά Μυστήρια των ιστορικών χρόνων, όπως και στα Μιθραϊκά των Περσών κ.λ.π. πέρασε και στα Χριστιανικά στους μετέπειτα αιώνες.

Πασχαλινά κόκκινα αυγά (i)

Ένα άλλο έθιμο των ημερών είναι τα Πασχαλινά κόκκινα αυγά, τα οποία συμβολίζουν το αίμα του Iησού Xριστού που έσταξε όταν τον λογχίσε ο Pωμαίος στρατιώτης. (όταν βρισκόταν στον σταυρό). Σύμφωνα όμως με τον Kοραή τα κόκκινα αυγών συμβολίζουν το αίμα των προβάτων με το οποίο οι Iουδαίοι έβαψαν τις οικείες τους, για να αποφύγουν την «υπό εξολοθρευτικού Aγγελου φθοράν».

Σύμβολα του Πάσχα. Είναι παγκόσμια σχεδόν η χρήση του στον χριστιανικό κόσμο τις μέρες. Οι ερμηνείες που δίνονται για την προτίμησή του, και μάλιστα σε χρώμα κόκκινο, είναι πολλές. Υποστηρίζουν ότι το αυγό συμβολίζει την ανανέωση της ζωής και την ευγηρία.

Για το χρώμα του λέγεται ότι θυμίζει το αίμα του Χριστού. Αλλά είναι γνωστή και η λαϊκή παράδοση που λέει: «όταν είπαν ότι αναστήθηκε ο Χριστός, κανείς δε το πίστευε. Μια γυναίκα μάλιστα που κρατούσε ένα καλάθι με αυγά, φώναξε: – Μπορεί από άσπρα να γίνουν κόκκινα αυτά τα αυγά;» Και πράγματι έγιναν!

Η ορθολογική ερμηνεία για τα πασχαλινά αυγά

Τώρα τη Σαρακοστή νηστεύουν οι περισσότεροι και γι’ αυτό τα αυγά περισσεύουν. Είναι κιόλας η εποχή που οι κότες τα γεννούν με αφθονία. Τι θα τα έκαναν τόσα αυγά οι νοικοκυρές; Τα φύλαγαν λοιπόν για το Πάσχα, κι όταν έβρισκαν ευκαιρία, άρχιζαν να τα κάνουν δώρα-αμοιβή στα παιδιά: την Πρωτομαρτιά για τα κάλαντα με τα χελιδονίσματα, το Σάββατο του Λαζάρου και την Μεγάλη Πέμπτη, το ίδιο.

Αλλά πιο πολύ την ημέρα της Λαμπρής τ’ αυγά ήταν το πρόχειρο κι άφθονο φαγώσιμο, που μπορούσαν να φιλέψουν. Τα έβαφαν λοιπόν κόκκινα, που είναι χρώμα χαρούμενο και ξορκιστικό, τα έβαφαν και κίτρινα και μπλε και ροζ, ή τα άφηναν άσπρα, αν είχαν πένθος. Συχνά τα στόλιζαν με ζωγραφιές, για να γίνουν πιο ευχάριστα. Τα πλούμιζαν τεχνικά, με μαργαρίτες και φτέρες και μ’ αγριολούλουδα του ελληνικού κάμπου.

Από το αυγό ξεπήδησαν έπειτα πλήθος συγγενικά σύμβολα: είναι τα κίτρινα πουλάκια, οι νεοσσοί που βγαίνουν από τ’ αυγό, έπειτα οι κότες που γεννούν, οι φωλιές όπου βρίσκονται κι ο κόκορας που τα φέρνει.

Επίσης πολύ πριν από την εμφάνιση του Χριστιανισμού, οι πρόγονοί μας έβαφαν και διακοσμούσαν τα αυγά για να γιορτάσουν τη συνέχιση της ζωής. Τα αυγά θεωρούνταν τότε τα τέλεια δώρα της φύσης, τα οποία χρόνο με το χρόνο οδηγούσαν στην τελειοποίηση .

Το αυγό, πανάρχαιο σύμβολο της γένεσης του κόσμου, της γέννησης της ζωής, το συναντάμε σε πολλές λατρείες, τόσο πρωτόγονες, όσο και περισσότερο εξελιγμένες. Έχει μέσα του δύναμη ζωική και πίστευαν πως μπορούσε να την μεταδώσει στους ανθρώπους, τα ζώα, τα φυτά. Τα χρωματιστά αυγά και ιδιαίτερα τα κόκκινα μνημονεύονται για γιορταστικούς σκοπούς, στην Κίνα ήδη από τον 5^ο αιώνα και στην Αίγυπτο από το 10^ο.

Κρινάκια Πάσχα – Σύμβολα του Πάσχα

Τα κρινάκια έχουν συνδεθεί από τους ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων με την ομορφιά, την ανανέωση και την ελπίδα. Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση κατά τις τελευταίες ώρες της ζωής του Χριστού, άνθιζαν κρινάκια, κάθε φορά που ο ιδρώτας του έπεφτε στο έδαφος.

Πασχαλινό αρνί – Σύμβολα του Πάσχα

Από την τελετή της εορτής του Πάσχα στους Εβραίους προέρχεται και το έθιμο του θυσιαζόμενου αμνού, με το αίμα των οποίων έβαφαν την είσοδο των σπιτιών τους, κατ αναπαράσταση της νύκτας της εξόδου από την Αίγυπτο.

Στο πασχαλινό δείπνο υπήρχαν επίσης πικρά χόρτα σε ανάμνηση της πικρίας από την δουλεία στην Αίγυπτο, οίνος , αλλά και άζυμος άρτος σε υπενθύμιση της βιαστικής αναχωρήσεως από την Αίγυπτο. Μετά την έλευση του Χριστού, ο ίδιος θυσιαζόμενος υπήρξε ο «αμνός» του Θεού, ο οποίος «πήρε» τη θέση του πασχαλινού αμνού, αφού θυσιάστηκε για την ανθρωπότητα.

Σύμβολα του Πάσχα. Οι αμνοί είναι από τα πιο αναγνωρίσιμα σύμβολα του Πάσχα, καθώς συμβολίζουν το Χριστό. Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής είχε παρομοιάσει το Χριστό με τον «Αμνό του Θεού, ο οποίος θα πάρει μαζί του την αμαρτία του κόσμου».

Οι μύθοι της Άνοιξης για την Ανάσταση

Πολλοί μύθοι της Άνοιξης σχετίζονται με τον θάνατο και την ανάσταση κάποιου θεού. Υπάρχουν κυρίως δύο τρόποι με τους οποίους οι θεοί πεθαίνουν την άνοιξη:

• Με διαμελισμό συνήθως σε 14 ή σε 7 κομμάτια, όπως στην περίπτωση του Διόνυσου Ζαγρέα στην Ελλάδα και του «Όσιρη »στην Αίγυπτο. Ο διαμελισμός συμβολίζει την ανάγκη για εξάπλωση της πνευματικής ουσίας του θεού, αλλά και των διδασκαλιών. Ακριβώς τον ίδιο συμβολισμό συναντάμε στο μυστήριο της θείας κοινωνίας, που υπάρχει σε διάφορες θρησκείες, όπου μοιράζεται στους πιστούς κρασί και ψωμί, συμβολίζοντας το σώμα και το αίμα του θεού.
• Επίσης ο θάνατος του αρνιού και ο διαμελισμός του για φαγωθεί συμβολίζει ακριβώς το ίδιο πράγμα. Το αρνί αποτελεί ένα κατεξοχήν μυθικό σύμβολο, με την έννοια της αθωότητας και της αγνότητας. Κυρίως σε πνευματικό επίπεδο, έτσι με τον διαμελισμό του επιτρέπει στους ανθρώπους την επικοινωνία με την αγνότητα αυτή.

Στολισμός του επιτάφιου

Το κυριότερο όμως έθιμο του Πάσχα σχετικό με λουλούδια είναι ο στολισμός του επιτάφιου. Ο στολισμός των νεκρικών σωρών με λουλούδια είναι αρχαιότατο έθιμο ωστόσο στην χριστιανική παράδοση έχει πάρει άλλη διάσταση.

Η περιφορά του ανθοστόλιστου επιτάφιου και η μυσταγωγία της τελετής θυμίζουν τα Ελευσίνια μυστήρια. Σε πολλές περιοχές μάλιστα της βόρειας Ελλάδας οι νοικοκυρές βγάζουν στις εξώπορτες την Μεγάλη Παρασκευή φρεσκοφυτεμένα σιτηρά και όσπρια.

Οι Πεταλούδες του Πάσχα

Οι πεταλούδες συνδέονται με τη ζωή του Χριστού. Ποιο συγκεκριμένα, το κουκούλι της πεταλούδας συμβολίζει το θάνατο, ενώ η μετατροπή της από κάμπια σε πεταλούδα συνδέεται με την Ανάσταση.

Καμπάνες του Πάσχα

Όσο κι αν σκεφτόμαστε τις καμπάνες σαν δικό μας σύμβολο τελετουργικό, η επικράτησή τους στην πασχαλινή σκηνογραφία οφείλεται πιο πολύ σε ευρωπαϊκές παραδόσεις. Στους καθολικούς επικρατεί η συνήθεια να σωπαίνουν για πένθος οι καμπάνες της εκκλησιάς από τη Μ. Πέμπτη ως το Μ. Σάββατο.

Στην Επτάνησο έλεγαν ότι «χηρεύουν» οι καμπάνες. Έτσι σήμερα τις συναντούμε στις κάρτες ή τις βρίσκουμε στα ζαχαροπλαστεία σοκολατένιες.

Πασχαλινά κόκκινα αυγά (ii) Γιατί όμως βάφονται κόκκινα τα αυγά;

Μερικοί πιστεύουν ότι τα αυγά βάφονται κόκκινα σε ανάμνηση του αίματος του Χριστού, που χύθηκε για εμάς τους ανθρώπους. Κόκκινο είναι και το χρώμα της χαράς. Χαράς για την Ανάσταση του Χριστού.

Είναι παράλληλα όμως και χρώμα αποτρεπτικό. Κόκκινες βελέντζες και κόκκινα μαντίλια κρεμούσαν τη Μεγάλη Πέμπτη στην Καστοριά οι γυναίκες για το καλό. Κόκκινο πανί έβαφαν μαζί με τα αυγά τους στη Μεσημβρία και το κρεμούσαν στο παράθυρο για σαράντα μέρες, για να μην τους πιάνει το μάτι.

Το βάψιμο των αυγών γινόταν τη Μεγάλη Πέμπτη γι αυτό και τη λέγαν Κόκκινη Πέφτη ή Κοκκινοπέφτη. Παλιότερα το συνήθιζαν κι αποβραδίς, πάντοτε όμως τα μεσάνυχτα, με το ξεκίνημα της νέας μέρας. Καινούρια πρέπει να ήταν η κατσαρόλα που θα έβαφαν τα αυγά και ο αριθμός τους ορισμένος και τη μπογιά τη φύλαγαν σαράντα μέρες και δεν την έχυναν, ακόμα και τότε, έξω από το σπίτι. Τα χρώματα για τα αυγά τα έφτιαχναν από διάφορα φυτά.

Πώς στολίζονται τα πασχαλινά αυγά

Από κρεμμύδια γινόταν το μελί, από άχυρο ή από φύλλα αμυγδαλιάς το κίτρινο, το ανοικτό κόκκινο από παπαρούνες. Αργότερα τα αγόραζαν, το κόκκινο όμως χρώμα ήταν και είναι πάντα το πιο αγαπημένο.

Το πρώτο αυγό που έβαφαν ήταν της Παναγίας και το έβαζαν στο εικονοστάσι. Με αυτό σταύρωναν τα παιδιά από το κακό το μάτι. Σε μερικά μέρη έβαζαν σε ένα κουτάκι τόσα αυγά όσα ήταν τα μέλη της οικογένειας και τα πήγαιναν το βράδυ στην εκκλησία, για να διαβαστούν στα 12 Ευαγγέλια.

Τα άφηναν κάτω από την Αγία Τράπεζα ως την Ανάσταση και τότε καθεμιά έπαιρνε τα δικά της. Αυτά τα αυγά ήταν «ευαγγελισμένα» και τα τσόφλια τους τα παράχωναν στους κήπους και τις ρίζες των δέντρων για να καρπίσουν. Παρόμοια τύχη είχαν και τα αυγά που έκαναν οι κότες τη Μεγάλη Πέμπτη.

Άμα η κότα ήταν μαύρη, ακόμα καλύτερα. Είχαν θαυμαστές ιδιότητες και μπορούσαν να διώξουν κάθε κακό. Τα αυγά τα Μεγαλοπεφτιάτικα περνούσαν τον πονόλαιμο, φύλαγαν το αμπέλι από το χαλάζι, έδιωχναν μακριά το σκαθάρι.

Γιατί όμως βάφονται κόκκινα τα αυγά;

Οι γυναίκες και τα κορίτσια στόλιζαν τα αυγά, τα «έγραφαν», τα «κεντούσαν». Πάνω στα άσπρα αυγά έγραφαν με λειωμένο κερί ευχές, σχεδίαζαν σκηνές από τη ζωή του Χριστού, πουλιά κ.ά. Έριχναν μετά τα αυγά στην κόκκινη μπογιά και μέχρι να λειώσει το κερί έμεναν τα γράμματα και τα σχέδια άσπρα.

Τα «ξομπλωτά» ή «κεντημένα» αυγά, που τα λέγαν στη Μακεδονία και «πέρδικες, μια και συχνά είχαν πάνω τους πουλιά, ή ίσως και γιατί ξεχώριζαν, όπως κι οι πέρδικες, για την ομορφιά τους, θύμιζαν συχνά μικρογραφίες.
Το ένα ήταν καλύτερο από το άλλο.

Αυτά έστελναν δώρο οι αρραβωνιασμένες στο γαμπρό και οι βαφτισιμιές στους νονούς και τις νονές τους, σε όλα τα αγαπημένα πρόσωπα. Άλλοτε πάλι τα κορίτσια πρόσθεταν στα αυγά φτερά από χρωματιστό χαρτί, ουρά και μύτη από ζυμάρι και τα κρεμούσαν στο ταβάνι, έτοιμα να πετάξουν. Πλούσια είναι η παράδοση για τον συμβολισμό των αυγών του Πάσχα.

Στα Βυζαντινά χρόνια έφτιαχναν κουλούρα που στην μέση της είχε ένα κόκκινο αυγό. Το αυγό, από το οποίο βγαίνουν τα πουλιά, συμβολίζει την ζωή, ενώ το κόκκινο είναι το χρώμα της ζωής. Το βάψιμο των αυγών, για λατρευτικούς σκοπούς απαντάται σε διάφορους τόπους του κόσμου.

Κεριά και πυροτεχνήματα – Σύμβολα του Πάσχα

Είναι σύμβολα ελληνικά. Τα κεριά είναι εκκλησιαστικά μαζί και κοσμικά. Κοσμικά είναι κυρίως το μέρος τους που αφορά τις κορδέλες: γαλάζιες για τα αγόρια και ροζ για τα κορίτσια.

Κοντά στα κεριά έρχονται και τα ποικίλα φωτοτεχνήματα, που είναι σα γέφυρα σήμερα ανάμεσα στο φως της Ανάστασης και στους παλιούς πυροβολισμούς.

Αρχαία Ελλάδα και Χριστιανικό Πάσχα – Αδώνια

Η επίδραση όμως των τελετουργιών της αρχαίας Ελλάδος στην Ορθοδοξία φαίνεται ότι είναι μεγαλύτερη από όσο οι περισσότεροι γνωρίζουμε. Για παράδειγμα το αντίστοιχο Χριστιανικό Πάσχα στην Αρχαία Ελλάδα γιορτάζανε τα «Αδώνια», κατά τα οποία γινόταν αναπαράσταση του θανάτου του Άδωνι.

Τα Αδώνια ήταν γιορτή προς τιμή του Αδώνιδος την 14η και 15η του μηνός Βοηδρομίωνος. Γιορταζόταν στην Αθήνα. Κατά τη διάρκεια της γιορτής οι γυναίκες θρηνούσαν μπροστά από δυο κρεβάτια που είχαν επάνω ομοιώματα του Αδώνιδος και της Αφροδίτης.

Γύρω από τα ομοιώματα τοποθετούσαν γλαστροειδή αγγεία, στα οποία είχαν φυτέψει μάραθο και άλλα φυτά, που αναπτύσσονται γρήγορα και θερμαινόμενα από τον ήλιο δίνουν πρώϊμα άνθη.

Με το στολισμό των φυτών αυτών δινόταν η εντύπωση τεχνητών κήπων και τα αγγεία ονομάζονταν «Αδώνιδος κήποι». Για τον νεκρικό στολισμό τοποθετούσαν μέσα στους «κήπους» αγάλματα του Έρωτος, ομοιώματα πτηνών και γλυκίσματα. Οι γυναίκες την πρώτη μέρα θρηνούσαν.

Την επόμενη αυγή και αφού γινόταν περιφορά των κήπων και των ομοιωμάτων στους παρακείμενους δρόμους, τα έριχναν είτε στην θάλασσα είτε στην πηγή είτε στον ποταμό (ανάλογα με τι υπήρχε) λυσσίκομες (με λυμένα μαλλιά) και γυμνόστηθες. Η γιορτή τέλειωνε με θυσίες αγριόχοιρων.

Τα Αδώνια στην Αλεξάνδρεια

Την ίδια χρονική περίοδο τα Αδώνια γιορτάζονταν και στην Αλεξάντρεια. Εκεί η βασίλισσα συνόδευε το ομοίωμα του Αδώνιδος περιβαλλόμενη από τις ευγενέστερες γυναίκες που μετέφεραν δύο κρεβάτια φτιαγμένα από χρυσό και άργυρο, για την τοποθέτηση των ομοιωμάτων του Αδώνιδος και της Αφροδίτης.

Όταν τελικά ετοποθετούντο τα ομοιώματα στον κατάλληλο χώρο, συγκέντρωναν γύρω από το ομοίωμα του Αδώνιδος μέσα σε ασημένια κιβώτια, καρπούς από τα περιβόλια και τους κήπους, καθώς και φαγητά που είχαν ετοιμάσει οι γυναίκες από σταρένιο αλεύρι, μέλι και λάδι.

Την άλλη μέρα με την αυγή όλες οι γυναίκες εν πομπή μετέφεραν τον Άδωνι στη θάλασσα και λυσσίκομες έψαλλαν: «Ω! Άδωνι, μας είσαι ευνοϊκός και τώρα και για πάντα. Οι καρδιές μας χάρηκαν που έφτασες. Κάνε να χαρούν πάλι και στην επιστροφή σου».

Tο τσούγκρισμα των πασχαλινών αυγών

Tο τσούγκρισμα των πασχαλινών αυγών, συμβολίζει την Aνάσταση του Xριστού, καθώς το αυγό συμβολίζει τη ζωή και τη δημιουργία που κλείνει μέσα του τη ζωή. Όταν το κέλυφός του αυγού σπάσει με το τσούγκρισμα, γεννιέται μια ζωή, έτσι και το πασχαλινό αυγό συμβολίζει το σπάσιμο του τάφου του Xριστού και την Aνάστασή Tου.

Το αυγό βέβαια σε όλες σχεδόν τις αρχαίες κοσμογονίες συμβόλιζε την γέννηση του σύμπαντος και της ζωής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το σύμβολο των ορφικών Μυστηρίων πού ήταν ένα φίδι τυλιγμένο γύρω από ένα «αυγό», που συμβόλιζε τον κόσμο που περιβάλλεται από το Δημιουργικό πνεύμα.

Στο επίπεδο της μύησης και της φιλοσοφίας, συμβόλιζε τον νεόφυτο που την στιγμή της μύησης έσπαγε το κέλυφος του αβγού και ένας καινούργιος πνευματικός άνθρωπος γεννιόταν.

Το σοκολατένιο αυγό – Σύμβολα του Πάσχα

Είναι ξενόφερτο σύμβολο. Ας θυμηθούμε ότι στη Δ. Ευρώπη τα παιδιά ακούνε παραμύθια που λένε ότι ο λαγός φέρνει αυγά κι άλλα δώρα που κρύβουν οι μάνες σε διάφορα μέρη στο κήπο ή στο σπίτι. Τα παιδιά ψάχνουν να τα βρουν.

Πασχαλινό Τσουρέκι – Σύμβολα του Πάσχα

Είναι ο εξελιγμένος τύπος του πασχαλινού ψωμιού, της Λαμπροκουλούρας ή του Λαμπρόψωμου. Το όνομα «τσουρέκι» προέρχεται από την Τουρκική λέξη «corek» που αναφέρεται σε οποιοδήποτε ψωμί είναι φτιαγμένο με ζύμη που περιέχει μαγιά.

Υπάρχουν πολλά είδη corek, τόσο αλμυρά όσο και γλυκά, που εμφανίζονται σε διάφορα σχήματα και μεγέθη ανάλογα με την περιοχή. Οι Αρμένιοι, καθώς και οι άνθρωποι στο Αζερμπαϊτζάν, φτιάχνουν ένα «churek» που είναι ένα στρογγυλό επίπεδο ψωμί πασπαλισμένο με σουσάμι.

Πασχαλινά τσουρέκια

Το όνομα «τσουρέκι» μάλλον υιοθετήθηκε από τους Έλληνες κατά την περίοδο της τουρκικής κατοχής, και έκτοτε ξεκίνησαν να φτιάχνουν τη δική τους εκδοχή ενός γλυκού ψωμιού φτιαγμένο με γάλα, βούτυρο και αβγά. Βέβαια, σήμερα στην Ελλάδα το τσουρέκι καταναλώνεται όλο το χρόνο, όμως έχει μια μοναδική σημασία κατά την Πασχαλινή περίοδο.

Το τσουρέκι είναι μόνο ένα από τα ποικίλα εορταστικά ψωμιά της ελληνικής παράδοσης, όμως ίσως είναι το πιο γνωστό. Εκτός από το τσουρέκι, υπάρχουν και άλλες ποικιλίες Πασχαλινού ψωμιού γνωστές ως «λαμπροκούλουρα». Το ψωμί αυτό είναι συμβολικό γιατί αντιπροσωπεύει την ανάσταση του Χριστού, καθώς το αλεύρι ζωντανεύει και μεταμορφώνεται σε ψωμί.

Το ψωμί συμβόλιζε τη «ζωή» και στην ειδωλολατρική παράδοση και μπορούμε να βρούμε απομεινάρια της ακόμη και σήμερα, σε παραδόσεις όπως της προσφοράς Πασχαλινού ψωμιού και κόκκινων αβγών στους τάφους αγαπημένων προσώπων κατά το Πάσχα .

Το σχήμα των Πασχαλινών ψωμιών ποικίλλει ανάλογα με τις τοπικές παραδόσεις. Το πιο γνωστό είναι φυσικά η πλεξούδα, με ή χωρίς κόκκινο αβγό. Οι πλεξούδες και οι κόμποι προέρχονται από τους ειδωλολατρικούς χρόνους ως σύμβολα για την απομάκρυνση των κακών πνευμάτων.

Το ζύμωμα για τις κουλούρες της Λαμπρής

Πρωί – πρωί τη μεγάλη Πέμπτη, σε όλη την Ελλάδα, οι γυναίκες καταπιάνονται με το ζύμωμα. Ζυμώνουν με μυρωδικά τις κουλούρες της Λαμπρής και τις στολίζουν με λουρίδες από ζυμάρι και ξηρούς καρπούς.

Ανάλογα με το σχήμα που τους έδιναν παλιότερα είχαν και διάφορα ονόματα. «Κοφίνια», «καλαθάκια», «δοξάρια», «αυγούλες», «κουτσούνες», «κουζουνάκια». Παρόμοιες κουλούρες έφτιαχναν και στα βυζαντινά χρόνια, τις «κολλυρίδες» και ήταν ειδικά ψωμιά για το Πάσχα, σε διάφορα σχήματα, που είχαν στο κέντρο ένα κόκκινο αυγό.

Περισσότερα θέματα για την Παράδοση εδώ.